Κύπρος: Τα μυστήρια της σορού του Τάσσου

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
Εννιά χρόνια πριν από τη μάχη του Μαραθώνα σκοτώθηκε, πολεμώντας κατά των Περσών, ο Ονήσιλος, ηγέτης των Κυπρίων εξεγερμένων στο πλευρό της Ιωνικής Επανάστασης. Οι μηδίσαντες, λέει ο Ηρόδοτος, αποκεφάλισαν τη σορό του και κρέμασαν το κρανίο του στην Πύλη της Αμαθούντας. Οι μέλισσες εκδικήθηκαν όμως τους Αμαθούσιους, κάνοντας φωλιά το κρανίο και τρομοκρατώντας τους.
Με εγκληματολογία και αστυνομία νά 'χουν σηκώσει τα χέρια ψηλά, στον πατέρα της ιστορίας προσέφυγε τις προάλλες ο Λάζαρος Μαύρος, γνωστός Κύπριος δημοσιογράφος, για να σχολιάσει συμβολικά την υπόθεση αρπαγής της σορού του Προέδρου Παπαδόπουλου.

Στο άλλο άκρο του πολιτικού φάσματος βρέθηκαν μερικοί να αφήσουν ακόμα και υπονοούμενα κατά της οικογένειας Παπαδόπουλου, τέτοιο είναι το μίσος που και νεκρός εμπνέει ο ηγέτης του ‘Όχι του 2004. Σε άρθρο του «Πολίτη» (γνωστού γιατί ποτέ δεν διαφωνεί με τη βρετανική πολιτική στο κυπριακό), εξετάζεται στα σοβαρά το ενδεχόμενο να οργάνωσε ο ίδιος ο Πρόεδρος την μετά θάνατον απαγωγή της σορού του, για να τορπιλίσει την εξεύρεση λύσης στο κυπριακό!
Εκτός από τον ίδιο τον … μακαρίτη, άλλος προνομιακός ύποπτος, αυτή τη φορά των αρχών, ήταν οι «ακροδεξιοί εθνικιστές». Τους τελευταίους μήνες ο Πρόεδρος Χριστόφιας διαπίστωσε στις δημοσκοπήσεις σταθερή άρνηση των Ελληνοκυπρίων να αποδεχθούν τις προτάσεις που κάνει στις διαπραγματεύσεις (π.χ. εκ περιτροπής προεδρία). Όπως οι περισσότεροι πολιτικοί δεν πιστεύει ότι στραβά αρμενίζει ο ίδιος, αλλά ότι είναι στραβός ο γιαλός. Αντί να ενσκήψει στους βαθύτερους λόγους απόρριψης των προτάσεων, πολλαπλασίασε τις επιθέσεις στον «εθνικισμό», αναζητώντας έναν προνομιακό εχθρό σε μια (ευτυχώς) ανύπαρκτη ΕΟΚΑ Β’ ή Γ’. Πες πες, κατέληξε φαίνεται να το πιστεύει και η αστυνομία που έσπευσε να ανακρίνει τρεις Ελλαδίτες υπαξιωματικούς της Εθνικής Φρουράς, φερόμενους ως εμφορούμενους από «ακροδεξιές, εθνικιστικές» απόψεις. Η υπόθεση κατέρρευσε σύντομα προκαλώντας έντονες διαμαρτυρίες των ανακριθέντων και διαπομπευθέντων, χάθηκε όμως στο μεταξύ πολύτιμος χρόνος, που ενδέχεται να χρησιμοποιήθηκε για την διαφυγή των δραστών από την Κύπρο.
Είναι αλήθεια ότι υπάρχει στην Κύπρο πολύ περιορισμένος αριθμός «ακροδεξιών εθνικιστών». Οι αρχές της Δημοκρατίας όμως τους παρακολουθούν ασφυκτικά εδώ και καιρό. Δύσκολα βλέπει κανείς τον λόγο για τον οποίο θα προσέβαλαν τη μνήμη του Προέδρου με τη σύληση του τάφου του. Ο ελληνικός «ακροδεξιός εθνικισμός» άλλωστε, εκ γενετής, συνδέθηκε με δυτικές μυστικές υπηρεσίες…
Αξίζει να σημειώσουμε ότι η σύληση του τάφου του Προέδρου Παπαδόπουλου ήταν πολύ οργανωμένη, σχεδόν καταδρομική επιχείρηση. Συμμετείχαν τουλάχιστο πέντε άτομα, μετακινήθηκε μια μαρμάρινη πλάκα 250 κιλών, αφαιρέθηκε η σορός από το φέρετρο και ρίχτηκαν 100 κιλά ασβέστη για να σβηστούν τα ίχνη. Διήρκεσε τουλάχιστο δυόμισυ ώρες και πάρθηκαν όλα τα απαραίτητα μέτρα για να μην εντοπισθούν και διαφύγουν ανενόχλητοι οι δράστες. Δεν μοιάζει ενέργεια που πραγματοποιεί ένας τρελός ή μια παρέα που θέλει να σπάσει (μακάβρια έστω) πλάκα. Ούτε είναι εύκολο να πιστέψει κανείς ότι οι όποιοι δράστες αγνόησαν το ποιος ήταν και ποιο ρόλο έπαιξε ο Κύπριος Πρόεδρος και το συνακόλουθο ρίσκο που ανελάμβαναν.
Εξετάσθηκε και το ενδεχόμενο της απαγωγής για λύτρα, αν και, προς το παρόν, δεν έχουν ζητηθεί. Αλλά δεν είναι το πιο ασφαλές και έξυπνο έγκλημα στον κόσμο να πάρεις τη σορό ενός αρχηγού κράτους και να έχεις μετά όλες τις υπηρεσίες και τον πληθυσμό του, ενδεχομένως και κάποιους πιστούς φίλους και οπαδούς του εκλιπόντος να σε κυνηγάνε. Ακόμη κι αν ζητηθούν λύτρα, θα είναι το πρόσχημα σε μια τέτοια περίπτωση, που δεν μπορεί να αποσπασθεί από το πολιτικό της υπόβαθρο, εκτιμά ο Καθηγητής Εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Γιάννης Πανούσης. Πόσο εύκολο άλλωστε είναι να πιστέψει κανείς στην εκδοχή του κοινού εγκλήματος, παραμονή του μνημοσύνου και στην αρχή της κρισιμότερης φάσης των διαπραγματεύσεων μετά το 2004;
Υπάρχουν πιο πολιτικές ερμηνείες, όπως η υποστηριχθείσα από τον Διευθυντή του Διπλωματικού Γραφείου του Προέδρου Παπαδόπουλου Πρέσβη Τζιωνή. Ο Κύπριος διπλωμάτης υπενθυμίζει, με άρθρο του στον Φιλελεύθερο, ότι ο Παπαδόπουλος κατέστη «σύμβολο αγώνα κατά της υποταγής και εθελοδουλείας, υπέρ ελευθερίας και ανεξαρτησίας, για τη διάσωση της Κυπριακής Δημοκρατίας και την επιβίωση του Ελληνισμού της Κύπρου». Χαρακτηρίζει την κλοπή της σορού «τρομοκρατική επίθεση», που δεν έγινε από Ελληνοκύπριους. Εκτιμά ότι έχει ως στόχο «να ενσπείρει τρόμο, να κλονίσει την εμπιστοσύνη στο κράτος, να καταρρακώσει το κύρος του, να εκμηδενίσει το ηθικό του λαού, να τον ταπεινώσει, να προκαλέσει διχόνοια και ηττοπάθεια». Αν ο κ. Τζιωνής έχει δίκηο, τότε κάποιοι θέλουν να προσθέσουν τον φόβο στα επιχειρήματα υπέρ του Ναι σε ένα νέο σχέδιο – και ισχυρά αισθήματα φόβου και τρόμου διατρέχουν το συλλογικό ασυνείδητο των Ελληνοκυπρίων, λόγω των ιστορικών βιωμάτων τους.
Αλλοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι, αν η κλοπή της σορού συνιστά μήνυμα προς τον κυπριακό λαό, μια αρχή ψυχολογικού πολέμου ενόψει μιας νέας λύσης, συνιστά ακόμα περισσότερο ένα ευανάγνωστο στην κωδικοποίησή του μήνυμα προς την κυπριακή πολιτική ελίτ: «Μη διανοηθείτε να επαναλάβετε τα καλά του 2004, μη διανοιηθείτε ένα δεύτερο ¨Οχι. Μέχρι τον τάφο κι ακόμα πιο πέρα θα σας κυνηγήσουμε”. Η «προειδοποίηση», πιστεύουν οι ίδιοι αναλυτές, αφορά και τον κ. Χριστόφια, γιατί δεν θέλει ασφαλώς να πάει σε δημοψήφισμα, αν βλέπει ότι θα το χάσει. Για όσους όμως θέλουν ενδεχομένως να αποενοχοποιήσουν την Τουρκία για το κυπριακό, η δεύτερη καλύτερη επιλογή είναι η απόρριψη από τους Ελληνοκυπρίους ενός σχεδίου που θα φέρει μάλιστα τώρα την υπογραφή του ηγέτη τους.
Δεδομένου του τρομακτικού αριθμού διεθνών συνωμοσιών που χαρακτήρισαν την κυπριακή ιστορία οι Κύπριοι έχουν γίνει πολύ καχύποπτοι. Θυμούνται καλά, π.χ., ότι ο αρχιτέκτονας της βρετανικής πολιτικής στο κυπριακό Λόρδος Ντέιβιντ Χάνει δήλωσε, το 2004, ότι αν πουν ’Όχι οι Ελληνοκύπριοι στο σχέδιο Ανάν: «Θα τους το βάζουμε ξανά και ξανά σε δημοψήφισμα μέχρι να πούνε ναι». Φυσικά όμως δεν είναι δυνατό να τεκμηριωθεί οποιαδήποτε σχέση ξένων κρατών με «δραστικά μέσα» ή τις «προβοκάτσιες», όπως χαρακτήρισε ο Πρόεδρος Χριστόφιας την κλοπή της σορού, χωρίς να εξηγήσει τι εννοεί ακριβώς.
Ενδεχομένως, προσθέτουν οι ίδιοι αναλυτές, μια πρόσθετη πολιτική επιδίωξη όσων οργάνωσαν την «επιχείρηση» είναι η ενίσχυση της ήδη πολύ σοβαρής και εντεινόμενης διάσπασης στο εσωτερικό της κυπριακής ελίτ και η καλλιέργεια κλίματος καχυποψίας μεταξύ οπαδών και αντιπάλων της διαφαινόμενης λύσης. Να σημειώσουμε επίσης ότι ‘Ελληνες αναλυτές, με μακρά εμπειρία των τουρκικών θεμάτων και των τουρκικών επιχειρήσεων, δεν θεωρούν πολύ πιθανό ένα τέτοιο σχέδιο ψυχολογικού πολέμου, εάν όντως υπάρχει, να εκπονήθηκε από τουρκικές υπηρεσίες.
Σε μια υπόθεση τόσο αβέβαιη και μυστηριώδη, όλοι συμφωνούν ότι είναι αδύνατο να καταλήξει κανείς σε βέβαια συμπεράσματα, προτού τουλάχιστο υπάρξουν, αν υπάρξουν, απτά στοιχεία. Αν είναι μια υπόθεση παράφρονος ή κοινού ποινικού δικαίου θα το ξέρουμε γρήγορα. Αν είναι μια επιχείρηση με πολιτική στόχευση, όπως μοιάζει πιθανότερο στον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο του ΑΚΕΛ Νίκο Κατσουρίδη, τότε οι δράστες δεν θα περιορισθούν σε αυτή, αλλά θα κλιμακώσουν τις «δράσεις» τους όσο πλησιάζουμε στην επίτευξη λύσης και ενδεχόμενο δημοψήφισμα.
Παρατηρητές στη Λευκωσία επισημαίνουν ότι η πηγή των κινδύνων δεν είναι τόσο ή μόνο τα όποια τυχόν σχέδια εξωτερικών δυνάμεων. Είναι κυρίως η στρατηγική ασάφεια της κυπριακής ελίτ για το τι ακριβώς επιδιώκει, αλλά και τι συνιστά εντέλει πυρήνα κρατικής κυριαρχίας. ‘Όπως επίσης ότι η επιλεγείσα διαδικασία επίλυσης δεν επιτρέπει στην κυπριακή κοινωνία να εκφρασθεί, με αποτέλεσμα να μεγαλώνει το χάσμα μεταξύ όσων επιθυμούν οι πολίτες που θα ζήσουν στο μελλοντικό κράτος και όσων ρυθμίσεων διαπραγματεύεται η ηγεσία τους.