O πρόεδρος της αραβοτουρκικής τράπεζας AL BARAKA-TURK, Adnan Buyukdeniz, δήλωσε πρόσφατα ότι η κρίση του 2009 θα είναι πιο σοβαρή από εκείνη του 2001
του Σάββα Καλεντερίδη
Εν όψει της επαπειλούμενης κρίσης στην τουρκική οικονομία, παραθέτουμε μελέτη-ανάλυση που αφορά την εξέλιξη της οικονομικής κρίσης του 2001, που οδήγησε στη μετεξέλιξη του πολιτικού συστήματος στην Τουρκία, με τον Ερντογάν και το κόμμα του (ΑΚΡ) να κυριαρχεί στην πολιτική ζωή και όλα τα άλλα παλαιά κόμματα, πλην CHP, να έχουν περιθωριοποιηθεί, ενώ το κεμαλικό κράτος περνά σοβαρή κρίση.
Το θέμα είναι να προβλέψει κανείς τις επιπτώσεις που θα έχει στο πολιτικό σύστημα μια ενδεχόμενη νέα οικονομική κρίση στην Τουρκία και τί επιπτώσεις θα έχει αυτή η κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Η μελέτη-ανάλυση που ακολουθεί είναι εκτενής, κατά την άποψή μας, όμως, αξίζει τον κόπο να μελετηθεί και για ιστορικούς, αλλά και για πρακτικούς λόγους, εν όψει της επαπειλούμενης κρίσης.
2001, Η Τουρκία σε Κρίση
Μελέτη-Ανάλυση
Περιεχόμενα
• Εισαγωγή
• Ο Προάγγελος της Κρίσης
• Η Κρίση της 22ας Νοεμβρίου 2000
• Η Επιχείρηση ‘Λευκή Ενέργεια’
• Το Επεισόδιο της 19ης Φεβρουαρίου 2001
• Η Εποχή Κεμάλ Ντερβίς
• Η Εξέλιξη της Κρίσης
• Εκτιμήσεις - Συμπεράσματα
Εισαγωγή
Η Τουρκία, μετά την επιβολή της δικτατορίας την 12η Σεπτεμβρίου 1980, πέρασε σε ένα κεντρικά ελεγχόμενο (από το στρατό) πολυκομματικό σύστημα πολιτικής διακυβέρνησης της χώρας, με φαινομενικά δημοκρατική φυσιογνωμία.
Η κατάσταση αυτή, δεν επέτρεψε την με βάση τα δυτικά πρότυπα φυσιολογική εξέλιξη των δημοκρατικών θεσμών στην Τουρκία, γεγονός που είχε σοβαρές επιπτώσεις στη μορφή της κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής εξέλιξης της χώρας αυτής.
Η κατάσταση αυτή επιβλήθηκε και διατηρήθηκε με την υποστήριξη της Δύσης, για να κρατηθεί η Τουρκία στο στρατόπεδο της του ΝΑΤΟ και για να διατηρήσει σαν χώρα και κοινωνία τον δυτικοφανή κοσμικό της χαρακτήρα, μέσα στα πλαίσια πάντα της εξυπηρέτησης των στρατηγικών γεωπολιτικών συμφερόντων της λεγόμενης Δύσης.
Μετά την κατάρρευση του διπολισμού και την εξάλειψη του σοβιετικού κινδύνου, η Τουρκία έπαψε να αποτελεί την ασπίδα της Δύσης, παρ’ ότι συνέχισε να έχει έναν διαφοροποιημένα αναβαθμισμένο γεωπολιτικό ρόλο για την Αμερική και την Ευρώπη.
Το γεγονός αυτό, διαφοροποίησε και τη μορφή, αλλά και το βαθμό στήριξης της διασπασμένης πια Δύσης προς την Τουρκία και ιδιαίτερα προς το αντιδημοκρατικό της πολιτικό σύστημα. Η αλλαγή αυτή στον τρόπο και το βαθμό στήριξης της διεθνούς κοινότητας, δημιούργησε και την αναγκαιότητα της αλλαγής και μεταρρύθμισης του πολιτικού συστήματος εξουσίας στην Τουρκία.
Η Τουρκία έβγαινε από την περίοδο του ψυχρού πολέμου με δύο βασικά χαρακτηριστικά:
• Κοινωνική, πολιτική και οικονομική δυσμορφία
• Αναγκαιότητα ριζικής μεταρρύθμισης κρατικών, πολιτικών και οικονομικών της δομών
Ο Προάγγελος της Κρίσης
Τη στιγμή που η κοινωνική, πολιτική και οικονομική δυσμορφία, ήταν μια πραγματικότητα που η Τουρκία έβρισκε συνεχώς μπροστά της, η αναγκαιότητα του εκσυγχρονισμού και της μεταρρύθμισης του πολιτικού συστήματος της Τουρκίας, επιτάθηκε με την ανάδειξη των δικαιωμάτων του ατόμου και των μειονοτήτων σε μείζονα υπερεθνικά πολιτικά ζητήματα και με την υπογραφή από πλευράς της και από πλευράς της Ε.Ε. της Συμφωνίας του Ελσίνκι το Δεκέμβριο του 1999.
Μετά την υπογραφή της συμφωνίας, που αποτελούσε για την Τουρκία στρατηγικό στόχο και με την έναρξη των συζητήσεων γύρω από τα Κριτήρια της Κοπεγχάγης και τις με βάση αυτά υποχρεώσεις της Τουρκίας, άρχισαν να αναπτύσσονται δυο τάσεις στο σύστημα εξουσίας, αλλά και στους διάφορους τομείς της τουρκικής κοινωνίας.
Η μια τάση είναι αυτή που υποστηρίζει ότι η Τουρκία πρέπει να προχωρήσει στον ευρωπαϊκό της εκσυγχρονισμό, έστω και αν αυτό έχει κάποιο κόστος στον κλασσικό κεμαλικό εσωστρεφή και μονοδιάστατο χαρακτήρα της Τουρκίας. Επικεφαλής της τάσης αυτής είναι ο Μεσούτ Γιλμάζ και διάφορα άλλα πρόσωπα και φορείς της τουρκικής πραγματικότητας.
Η άλλη τάση, αποτελεί σύνθεση στρατιωτικών και πολιτικών προσωπικοτήτων και φορέων που εμφορούνται από εθνικιστικά, κεμαλιστικά και νεοοθωμανικά ιδεώδη και αρνούνται να κάνουν παραχωρήσεις σε θέματα μειονοτήτων, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλοίωσης του κεμαλικού χαρακτήρα του εθνικού κράτους κλπ
Η κατάσταση αυτή, η εντελώς αντίθετη κατεύθυνση των παραπάνω τάσεων και οι διαδικασίες έγκρισης του Κειμένου Εταιρικής Σχέσης την περίοδο Νοεμβρίου- Δεκεμβρίου 2000 και του Εθνικού Προγράμματος της Τουρκίας, για την προσαρμογή της στα ευρωπαϊκά δεδομένα την περίοδο Φεβρουαρίου-Μαρτίου 2001, αποτελούν τις αιτίες πρόκλησης των οικονομικών κρίσεων της 22ας Νοεμβρίου 2000 και 19ης Φεβρουαρίου 2001 καθώς και όλων των άλλων βαθύτερων πολιτικών παρενεργειών.
Η Κρίση της 22ας Νοεμβρίου 2001
Την 22α Νοεμβρίου του 2000, ξένα χαρτοφυλάκια που διαχειρίζονταν ξένες τράπεζες και κυρίως τράπεζες της Γερμανίας και τις Γαλλίας, απέσυραν από την τουρκική αγορά κεφάλαια περίπου επτά δισεκατομμυρίων δολαρίων, δημιουργώντας σοβαρή κρίση στην αγορά συναλλάγματος της Τουρκίας.
Η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας αναγκάστηκε να ρίξει στην αγορά μέσα σε λίγες μέρες δέκα δισεκατομμύρια δολάρια, για να στηρίξει την τιμή της τουρκικής λίρας.
Η τουρκική κυβέρνηση αναγκάστηκε να προσφύγει στο ΔΝΤ, ενώ πρέπει να τονιστεί ότι κατά την εξέλιξη της κρίσης παρενέβη και στήριξε την Τουρκία ο υπουργός θησαυροφυλακίου της κυβέρνησης Κλίντον.
Εντός του Δεκεμβρίου του 2000, η Τουρκία εξασφάλισε πόρους 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων, μετά από υπογραφή συμφωνίας με το ΔΝΤ.
Λεγόμενοι πατριωτικοί κύκλοι που πρόσκεινται στην τάση των αντιευρωπαϊστών, όπως είναι για παράδειγμα ο αρχηγός του ΜΗΡ και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ντεβλέτ Μπαχτσελί, υποστήριξαν ότι οι ευρωπαϊκές χώρες προκάλεσαν σκόπιμα την κρίση, για να πιέσουν την Τουρκία να αποδεχθεί το ΚΕΣ και να αλλάξει τη στάση της στο θέμα του Ευρωπαϊκού Στρατού.
Εν τω μεταξύ, η πλευρά των ευρωπαϊστών, με επικεφαλής το Μεσούτ Γιλμάζ, άρχισε να ενισχύεται σε εσωτερικό επίπεδο και φυσικά σε διεθνές επίπεδο, κυρίως λόγω της στήριξης της ίδιας της Ε.Ε., αποδυναμώνοντας ταυτόχρονα την τάση των αντιευρωπαϊστών και θέτοντας ταυτόχρονα σε κίνδυνο την παντοκρατορία των στρατιωτικών, πράγμα που παρατηρείται για πρώτη φορά στην ιστορία της Τουρκίας.
Η Επιχείρηση ‘Λευκή Ενέργεια’
Η κυβέρνηση Ετζεβίτ, είχε προχωρήσει στην υπογραφή συμφωνίας με τη Ρωσία, για την προμήθεια φυσικού αερίου και για την κατασκευή του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου, γνωστού ως ‘Blue Stream’. Η κίνηση αυτή της Τουρκίας είχε προκαλέσει την αντίδραση του αμερικανικού παράγοντα, αφού
• Ενίσχυε τη θέση της Ρωσίας στο λεγόμενο ‘Μεγάλο Παιχνίδι’ του Καυκάσου
• Αποδυνάμωνε την πιθανότητα κατασκευής του σχεδιαζόμενου από αμερικανικές εταιρείες Διακασπιακού Αγωγού ‘Trans Hazar’
• Δημιουργούσε προηγούμενο στρατηγικής συνεργασίας Τουρκίας-Ρωσίας
Σαν αρχιτέκτονας της συνεργασίας Τουρκίας-Ρωσίας στο θέμα του αγωγού θεωρείται ο Μεσούτ Γιλμάζ και ο υπουργός ενέργειας Τζουμχούρ Έρσουμερ, που ανήκει στο κόμμα του. Έτσι, ο Μεσούτ Γιλμάζ εκτός από τη μήνη των στρατιωτικών, προκάλεσε και τη μήνη του αμερικανικού παράγοντα.
Μετά από αυτό, άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για το Μεσούτ Γιλμάζ και για το ‘αιρετικό’ κόμμα του.
Η Στρατοχωροφυλακή που ελέγχεται από το στρατό και από το ΓΕΕΘΑ, το Δεκέμβριο του 2000, άνοιξε φάκελο με την επωνυμία ‘Λευκή Ενέργεια’ και άρχισε να ερευνά τις ατασθαλίες και τις παράνομες ενέργειες που έκαναν οι βασικοί συνεργάτες του Μεσούτ Γιλμάζ στον τομέα των έργων και των εργολαβιών του τομέα της ενέργειας. Οι έρευνες έφθασαν μέχρι το οικογενειακό περιβάλλον του Γιλμάζ, αφού λίγο έλειψε να συλληφθεί και ο ίδιος του ο αδελφός Τουργκούτ, μαζί με τα άτομα που συνελήφθησαν για την υπόθεση ‘Λευκή Ενέργεια’.
Ο στόχος επιτεύχθηκε, αφού πια ο Γιλμάζ ήταν εκβιάσιμος στα δυο βασικά θέματα:
• Παραχωρήσεις προς την Ε.Ε.
• Συνεργασία με την Ε.Ε.
Το Επεισόδιο της 19ης Φεβρουαρίου 2001
Η 19η Φεβρουαρίου 2001, είχε οριστεί σαν η μέρα κατά την οποία θα γινόταν η μηνιαία σύνοδος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας. Στη σύνοδο αυτή θα συζητούσαν τα μέλη του ΣΕΑ το Εθνικό Πρόγραμμα της Τουρκίας για την Ε.Ε.
Στη σύνοδο αυτή οι στρατηγοί θα έθεταν το θέμα της διαφθοράς των πολιτικών για να θέσουν υπό ομηρία τους πολιτικούς και την ίδια την κυβέρνηση.
Ο πρόεδρος Σεζέρ, που είχε λάβει το φάκελο της διαφθοράς, πριν να αρχίσει η σύνοδος του ΣΕΑ, για να αφαιρέσει την πρωτοβουλία από τους στρατιωτικούς, έθεσε στον Ετζεβίτ το θέμα της διαφθοράς μελών της κυβέρνησής του, πράγμα που ήταν και η αιτία της επεισοδιακής αποχώρησης του Ετζεβίτ από το ΣΕΑ και της σοβαρότατης οικονομικής και πολιτικής κρίσης που ακολούθησε και συνεχίζει να εξελίσσεται με άγνωστες ακόμη κατευθύνσεις και προσανατολισμούς.
Η Εποχή Κεμάλ Ντερβίς
Η κρίση που ακολούθησε την επεισοδιακή συνεδρίαση του ΣΕΑ της 19ης Φεβρουαρίου 2001, έμελλε να χαρακτηριστεί σαν η σοβαρότερη δοκιμασία που περνά η Τουρκία από της ίδρυσής της σαν σύγχρονο κράτος.
Είναι χαρακτηριστική η φράση του αμερικανού πρέσβη στην Άγκυρα Robert Pearson ο οποίος αναφερόμενος στην κρίση είπε τα εξής: ‘Ο τουρκικός λαός έχει μεγάλες δυνάμεις και ξέρει να αγωνίζεται. Όπως κέρδισε τον αγώνα της ανεξαρτησίας από το 1919 έως το 1922, έτσι θα κερδίσει και αυτόν τον αγώνα που θα δώσει για να ξεπεράσει την παρούσα κρίση. Και δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς ότι όσα είχε να χάσει η Τουρκία σε περίπτωση που έχανε τον αγώνα της ανεξαρτησίας, άλλα τόσα έχει να χάσει και στην περίπτωση που χάσει τον αγώνα που καλείται να κάνει για να αντιμετωπίσει αυτή την κρίση’.
Μετά από όλα αυτά, επικράτησε στην Τουρκία ένα κενό εξουσίας και πολιτικής. Αμέσως παρενέβησαν ο αμερικανός υπουργός θησαυροφυλακίου, το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα, για να αποτραπεί η αποδιάρθρωση της τουρκικής οικονομίας. Ο διεθνής παράγοντας στην ουσία επέβαλε τον διορισμό του μέχρι εκείνη την στιγμή αντιπροέδρου της Παγκόσμιας Τράπεζας Κεμάλ Ντερβίς στη θέση του υπερυπουργού οικονομικού τομέα της κυβέρνησης Ετζεβίτ.
Εν τω μεταξύ, η υποστήριξη που πρόσφερε ανοικτά η διεθνής κοινότητα αλλά και ολόκληρος ο τουρκικός λαός που βρίσκεται σε απόγνωση, στον Κεμάλ Ντερβίς, άρχισε να προκαλεί σοβαρά προβλήματα στα κόμματα της κυβέρνησης συνασπισμού και κυρίως στο κόμμα του Μεσούτ Γιλμάζ και του Ντεβλέτ Μπαχτσελί.
Εξελίξεις από 10ης Μαρτίου 2001
Μετά το πρώτο δεκαήμερο από την επεισοδιακή σύσκεψη του ΣΕΑ που αποτέλεσε τη θρυαλλίδα για το ξέσπασμα της κρίσης και το ξεκαθάρισμα του τοπίου σχετικά με τις διαστάσεις της κρίσης και το γενικό πλαίσιο της αντιμετώπισης της, οι εξελίξεις και η διαχείριση της κρίσης απεικονίζεται ενδεικτικά στα παρακάτω;
11η Μαρτίου 2001
Εφημερίδα Μιλλιέτ
Ο Σουκρού Ελεκντάγ, συνταξιούχος διπλωμάτης και επί πενταετία πρέσβης της Τουρκίας στις ΗΠΑ, σε άρθρο του στη Μιλλιέτ σχολιάζει την κρίση ως εξής:
• Σε μια νύχτα 40% γίναμε πιο φτωχοί
• Καταβαραθρώθηκε η εθνική ύπαρξη της Τουρκίας
• Η Τουρκία αδυνατεί να αντιμετωπίσει την κρίση και κρέμεται κυριολεκτικά στην ξένη βοήθεια, ντροπή.
• Η Τουρκία επειδή σαν χώρα δεν διαθέτει πια αξιοπιστία, δεν μπορεί να εξασφαλίσει την βοήθεια των ξένων και στηρίζεται σε ένα άτομο, στον Κεμάλ Ντερβίς.
• Η Τουρκία πρέπει να αναπλάσει το πολιτικό της πεδίο και να προχωρήσει στην αλλαγή του ισχύοντος νόμου περί πολιτικών κομμάτων.
Εφημερίδα Γενί Σαφάκ
Σύμφωνα με τον Τζενγκίζ Τσαντάρ ο Κεμάλ Ντερβίς αναζητεί 25-40 δισεκατομμύρια δολάρια στη διεθνή αγορά χρήματος, για να ξεπεράσει η Τουρκία την κρίση.
Επίσης στο ίδιο άρθρο ο Τζενγκίζ Τσαντάρ αναφέρει ότι ο διεθνής χρηματοοικονομικός οίκος Lehman Brothers (11 Μαρτίου 2001) έστειλε επιστολή στον Κεμάλ Ντερβίς και προτείνει τα εξής μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης:
• Χρονοδιάγραμμα για αναμόρφωση τραπεζικού συστήματος
• Κίνδυνοι ταχέων Φισκαλ ρυθμίσεων
• Κεντρικός ρόλος διαφάνειας και πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας
• Δημιουργία κλίματος αλληλοενημέρωσης και αλληλοϋποστήριξης μεταξύ όλων των φορέων και των στελεχών που χειρίζονται τα της τουρκικής οικονομίας.
• Η Τουρκία πρέπει να εξετάσει το καθεστώς ισοτιμίας της τουρκικής λίρας, λαμβάνοντας υπ’ όψη το περιβάλλον που δημιουργούν οι συνθήκες της παγκοσμιοποίησης.
13 Μαρτίου 2001
Εφημερίδα Ραντικάλ
Σύμφωνα με δημοσίευμα της Ραντικάλ, ο υπεύθυνος εξωτερικών σχέσεων του ΔΝΤ Tom Dawson αναφερόμενος στην υποστήριξη της Τουρκίας για την αντιμετώπιση της κρίσης είπε τα εξής:
• Πρώτα πρέπει να συνταχθεί και να εγκριθεί το σταθεροποιητικό πρόγραμμα του Κεμάλ Ντερβίς
• Μετά την έγκριση, θα ακολουθήσει αναλόγως η χρηματοδότηση
• Η μπάλα είναι πλέον στην τουρκική πλευρά.
• Ο Κεμάλ Ντερβίς είναι καλός φίλος και τον εμπιστευόμαστε
• Γνωρίζουμε ότι δουλεύει κάτω από δύσκολες συνθήκες
Εφημερίδα Ραντικάλ
Σε άρθρο του Μουράτ Γετκίν αναφέρονται οι απόψεις του αντιπρόεδρου της κυβέρνησης Ντεβλέτ Μπαχτσελί για τις αιτίες που προκάλεσαν την κρίση και για τις προοπτικές αντιμετώπισής της:
• Επενδυτικά κεφάλαια που τριγυρνούν αναλόγως σε διάφορες χρηματιστηριακές αγορές του κόσμου, είναι υπεύθυνα για τις οικονομικές κρίσεις που παρουσιάζονται σε διάφορες χώρες.
• Τέτοια κεφάλαια όταν αποχώρησαν από την τουρκική αγορά την 22η Νοεμβρίου του 200 και την 22α Φεβρουαρίου του 2001 προκάλεσαν τις κρίσεις στην Τουρκία
• Οι κρίσεις προκαλούνται για να εκβιαστεί πολιτικά η Τουρκία σε διάφορα θέματα.
• Η Τουρκία πρέπει να λάβει μέτρα, ούτως ώστε να μην εκβιαστεί σε άλλες περιπτώσεις στο μέλλον, όπως για παράδειγμα όταν θα συζητείται το Κυπριακό.
• Η τουρκική κυβέρνηση θα πρέπει να βρει τρόπο να προσελκύσει σε τράπεζες της Τουρκίας τα 100 δισεκατομμύρια μάρκα των Τούρκων που εργάζονται στη Γερμανία, χωρίς να προκληθεί πρόβλημα στις σχέσεις των δυο χωρών.
• Ο τουρισμός θεωρείται σανίδα σωτηρίας για την τουρκική οικονομία, αφού είναι ο τομέας που μπορεί να προσφέρει πολύτιμο συνάλλαγμα στην Τουρκία, με τον πιο ανώδυνο τρόπο
Εφημερίδα Χουριέτ
Ο έγκριτος δημοσιογράφος Σεντάτ Εργκίν, σε άρθρο του αναφέρει ότι
• Έχει χρεοκοπήσει το πολιτικό σύστημα που εγκαθίδρυσε στη χώρα το πραξικόπημα του Εβρέν το 1980.
• Η Τουρκία έπιασε πάτο
• Η Τουρκία βρίσκεται πλέον σε ένα πολύ κρίσιμο σταυροδρόμι
• Αν συνεχίσει να κινείται με τις μεθόδους που κινούνταν τα είκοσι τελευταία χρόνια, θα μοιάζει με έναν ασθενή, ο οποίος ολοένα απομακρύνεται από τη διεθνή κοινωνία, πνιγμένος στις σταδιακά αυξανόμενες εσωτερικές αντιθέσεις και αναταραχές.
• Είναι επιτακτική ανάγκη να γίνει μεταρρύθμιση στη χώρα.
15 Μαρτίου 2001
Την 15 Μαρτίου 2001 κυριαρχεί στην τουρκική ειδησεογραφία το δείπνο που παρέθεσε ο Κεμάλ Ντερβίς στο σπίτι του στον υπουργό εξωτερικών Ισμαήλ Τζεμ και στον υπαρχηγό του τουρκικού ΓΕΕΘΑ στρατηγό Μπουγιούκανίτ. Το κεντρικό θέμα της όλης υπόθεσης είναι η στήριξη που φαίνεται ότι παρέχουν οι στρατιωτικοί στον Κεμάλ Ντερβίς.
16 Μαρτίου 2001
Εφημερίδα Μιλλιέτ
Σε άρθρο με τίτλο ‘Ο Μπους Ζητά Εγγυήσεις’ του δημοσιογράφου Φικρέτ Μπιλά, ο οποίος θεωρείται ο κύριος συνομιλητής και εκφραστής του Ετζεβίτ, αναφέρεται το πολυσυζητημένο επείγον τριπλό ραντεβού του αμερικανού πρέσβη Πήρσον με τους Ετζεβίτ, Γιλμάζ και Μπαχτσελί.
Ο αμερικανός πρέσβης επισκέφθηκε τους τρεις πολιτικούς αρχηγούς και τους ζήτησε με τρόπο που δεν μπορεί να χαρακτηριστεί διπλωματικός, να γνωστοποιήσουν στην αμερικανική πλευρά αν στηρίζουν ή όχι τον Κεμάλ Ντερβίς.
Επίσης στο άρθρο αναφέρεται η δυσαρέσκεια της αμερικανικής πλευράς για την επίσκεψη στο Ιράκ αντιπροσωπείας 200 επενδυτών με επικεφαλής τον υφυπουργό εξωτερικού εμπορίου Κουρσάτ Τουζμέν.
Στην ίδια εφημερίδα η έγκριτη δημοσιογράφος Γιασεμίν Τσονγκάρ, ανταποκριτής της Μιλλιέτ στην Ουάσιγκτον που διαθέτει έγκυρη ενημέρωση από τους αμερικανικούς κύκλους, αναφέρει ότι η αμερικανική διοίκηση ζητά από την Τουρκία να δεχθεί στο έδαφός της στάθμευση αντιπροσωπείας διεθνών παρατηρητών για τον έλεγχο του διασυνοριακού εμπορίου με το Ιράκ. Ο έλεγχος θα γίνεται και στις άλλες χώρες που συνορεύουν με το Ιράκ, δηλαδή τη Συρία, Ιορδανία και τα Αραβικά Εμιράτα.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των αμερικανών, από το Ιράκ εξάγονται 400.000 βαρέλια πετρέλαιο την ημέρα και εξασφαλίζουν στο Σαντάμ πολύτιμο συνάλλαγμα. Οι ΗΠΑ είναι διατεθειμένες να συζητήσουν με την Τουρκία την ανταλλαγή του πετρελαίου με τρόφιμα και άλλα είδη, αρκεί να μην μπαίνει ρευστό στην αγορά του Ιράκ.
18 Μαρτίου 2001
Εφημερίδα Σταρ
Ο μεγαλοδημοσιογράφος και φίλος του Μεσούτ Γιλμάζ Φατίχ Τσεκιργκέ σε άρθρο του προσπαθεί να ‘κτυπήσει’ τον Κεμάλ Ντερβίς, παρουσιάζοντας συνομιλία του με έμπειρο Τούρκο διπλωμάτη, της οποίας τα κύρια σημεία είναι τα εξής:
• Πως επηρεάστηκε η διεθνής εικόνα της Τουρκίας από την έλευση του Ντερβίς;
• Ο Ντερβίς, θα θεωρήσει την αμερικανική υποστήριξη προς το πρόσωπό του σαν υπερκομματική ‘υπερμοντέρνα στήριξη’;
• Πρωτόγνωρη η παρέμβαση του αμερικανού πρέσβη ο οποίος παρενέβη ανοικτά υπέρ του Κεμάλ Ντερβίς στους τρεις πολιτικούς ηγέτες των κομμάτων της κυβέρνησης.
• Αντί να σχεδιάζουμε δρόμους για ένα λαμπρό μέλλον, πνιγόμαστε στις προσπάθειες να βρούμε τα 20 δισεκατομμύρια δολάρια.
• Κάποτε, η Τουρκία έχε ορίζοντες από την Αδριατική μέχρι το Σινικό Τείχος, με ισχυρό ρόλο στον Εύξεινο Πόντο, την ΝΑ Μεσόγειο και τη Μ. Ανατολή
• Τώρα πνίγεται σε ένα περιβάλλον αναπαραγόμενων κρίσεων.
19η Μαρτίου 2001
Εφημερίδα Ραντικάλ
Ο αντιπρόσωπος της Παγκόσμιας Τράπεζας στην Τουρκία Ajay Chhibber, διοργάνωσε δείπνο στο ξενοδοχείο Bilkent Hotel στο οποίο συμμετείχαν οι:
• Υπερυπουργός Οικονομικών Κεμάλ Ντερβίς
• Βοηθός εκπρόσωπος του ΔΝΤ στην Ευρώπη Michael Deppler
• Πρέσβης των ΗΠΑ Robert Pearson
• Πρέσβης της Ιαπωνίας Sheigo Takenaga
• Πρέσβης της Γερμανίας Rudolf Schmidt
• Πρέσβης του Καναδά Jean Marc Duval
• Εκπρόσωπος της Ε.Ε. στην Άγκυρα Karren Fogg
• Εκπρόσωπος της Παγκόσμιας Τράπεζας
• Εκπρόσωποι των επτά πλουσιοτέρων χωρών (G-7).
Πλαίσιο συζήτησης:
• Κατάσταση της Τουρκικής Οικονομίας
• Το Πακέτο Έκτακτων Μέτρων της Κυβέρνησης
• Η Κατάσταση του Τραπεζικού Συστήματος
• Το πλαίσιο του υπό Σύνταξη Εθνικού Σταθεροποιητικού Προγράμματος
• Η Έκταση της Αναγκαίας Εξωτερικής Οικονομικής Υποστήριξης
22 Μαρτίου 2001
Εφημερίδα Σταρ
Σύμφωνα με άρθρο του Εσέν Ουνούρ ο εκπρόσωπος τύπου του αμερικανικού υπουργείου εξωτερικών Boucher δήλωσε τα εξής σε σχέση με την ατζέντα των θεμάτων που θα συζητηθούν κατά την επίσκεψη Τζεμ-Ντερβίς στην Ουάσιγκτον:
• Ναγκόρνο Καραμπάγ και Ομάδα Μινσκ
• Ευρωπαϊκός Στρατός
• Οικονομικές Μεταρρυθμίσεις και ΔΝΤ
Προτεραιότητες ΗΠΑ:
• Ιράκ- Αναθεώρηση της πολιτικής που ακολουθεί η τουρκική κυβέρνηση
• Κύπρος- Πιέσεις για συμμετοχή στις διαπραγματεύσεις
22 Μαρτίου 2001
Εφημερίδα Σαμπάχ
Ο έγκριτος οικονομικός αναλυτής Νετζατί Ντογρού σε άρθρο του αναφέρει:
• Μπορεί ο Κεμάλ Ντερβίς να γίνει ένας νέος Μουσταφά Κεμάλ;
• Η Τουρκία έχει ανάγκη από 80 δισεκατομμύρια δολάρια
• Απαιτείται πλήρης μεταρρύθμιση όλων των τομέων της Τουρκίας
23 Μαρτίου 2001
Εφημερίδα Σταρ
Σύμφωνα με άρθρο της Ζεϋνέπ Γκιούρζανλι, ο αμερικανός πρέσβης στην Άγκυρα Πήρσον παρέθεσε γεύμα στο σπίτι του στο οποίο συμμετείχαν οι:
• Πρόεδροι των επιτροπών της τουρκικής βουλής και
• Μερικοί Στρατηγοί
Στο γεύμα συζητήθηκε η κατάσταση της Τουρκίας και οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις.
Κατά την δημοσιογράφο οι ΗΠΑ κάλεσαν τον Ετζεβίτ να επισκεφθεί τις ΗΠΑ, αλλά αυτός έστειλε τον Τζεμ.
Οι αμερικανοί δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον για τον Μπαχτσελί. Τον καλούν συνεχώς να επισκεφθεί τις ΗΠΑ και αυτός δεν το αποφασίζει.
Οι αμερικανοί δεν θέλουν τον Γιλμάζ, λόγω του ενεργού του ρόλου στον αγωγό Μπλού Στρήμ, ενώ δεν θέλουν την παραμονή στην κυβέρνηση του υπουργού ενέργειας Έρσουμερ.
Ο Γάλλος πρέσβης με τη σειρά του, κάλεσε όλους τους συντάκτες και τους τόνισε ότι αντί των ΗΠΑ, μπορεί να βοηθήσει την Τουρκία η Ε.Ε..
Η ψήφιση όμως του νόμου για την αρμενική γενοκτονία, στρέφει την Τουρκία προς τη Γερμανία.
Εφημερίδα Τζουμχουριέτ
Ο ακαδημαϊκός Ερόλ Μανίσαλι σε άρθρο του στην Τζουμχουριέτ αναφέρει ότι το ακροδεξιό κόμμα ΜΗΡ και το κεντροαριστερό DSP, πήγαν στις εκλογές και ζήτησαν την ψήφο του τουρκικού λαού με προγράμματα τα οποία τόνιζαν θέματα όπως
• Εθνική πολιτική,
• Εθνική ταυτότητα,
• Εθνικά συμφέροντα έναντι ξένων.
Το 2001 βλέπουμε ότι στην Τουρκία επικρατεί η εξής κατάσταση:
• Αντί να ακολουθούνται εθνικές πολιτικές, η Τουρκία κατήντησε να είναι εξαρτημένη πολιτικά και οικονομικά από το εξωτερικό
• Οι ξένοι, όπως είναι η Ε.Ε. και το ΔΝΤ, προβαίνουν πλέον σε απ’ ευθείας ανάμειξη στα εσωτερικά οικονομικά και πολιτικά πράγματα της Τουρκίας.
• Πολιτικοί, γραφειοκράτες, μεγάλο κεφάλαιο, έχουν αποδεχθεί την επικυριαρχία ξένων κέντρων.
• Το κύρος της Τουρκίας επλήγη διεθνώς.
25 Μαρτίου 2001
Εφημερίδα Χουριέτ
Η εφημερίδα αναφέρεται στην 20η σύνοδο του Αμερικανοτουρκού Συμβουλίου (ATC) που θα διεξαχθεί την 25-28 Μαρτίου, στο Ritz Carlton Hotel. Στις εργασίες του συνεδρίου θα παραστεί ο Ντερβίς ο οποίος αναμένεται να έχει επαφές με τον υπουργό θησαυροφυλακίου των ΗΠΑ, με εκπροσώπους του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Ο Τζεμ με τη σειρά του αναμένεται να συναντηθεί με τους αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Dick Cheney, τη σύμβουλο ασφαλείας του προέδρου Μπους Condelezza Rice, τον υπουργό εξωτερικώνColin Powel και τον υπουργό άμυνας Donald Rumsfeld.
Θα συζητηθούν τα εξής θέματα: Ιράκ, Ευρωπαϊκός Στρατός, Ελληνοτουρκικά, Ενέργεια.
Από πλευράς τουρκικού ΓΕΕΘΑ θα συμμετέχει ο αντιστράτηγος Ρεσάτ Τουργκούτ, διευθυντής σχεδίασης του ΓΕΕΘΑ.
Στη σύνοδο του ATC θα είναι ομιλητές ο υπουργός εμπορίου Donald Evans και ο διευθυντής διοικητικών υπηρεσιών του Λευκού Οίκου Andrew Card.
Μήνυμα του Μπους στο ATC
Στο μήνυμά του ο αμερικανός πρόεδρος αναφέρθηκε στους κοινούς αγώνες των δυο χωρών, στη συμμαχική σχέση μέσω του ΝΑΤΟ. Ο Μπους είπε ότι θα στηρίξει την Τουρκία με την οποία οι ΗΠΑ συνεργάζονται και θα συνεργαστούν στους εξής τομείς:
• Άμυνας και Ασφάλειας
• Οικονομικής συνεργασίας και εμπορίου
• Εκπαίδευση και πολιτισμό
• Στον αγωγό Μπακού-Τιφλίδα –Τζεϋχάν
• Σε άλλα ενεργειακά θέματα
• Στα Βαλκάνια, τον Καύκασο, την Κ. Ασία και τη Μ. Ανατολή.
Ο Μπους τόνισε επίσης ότι θα στηρίξει την Τουρκία στην προσπάθειά της να μπει στην Ε.Ε. καθώς και τις προσπάθειες που κάνει να εξασφαλίσει τα ατομικά και τα δημοκρατικά δικαιώματα των πολιτών της Τουρκίας.
26 Μαρτίου 2001, Απαλάχια
Εφημερίδα Ραντικάλ
Σε δημοσίευμα της Ραντικάλ, αναφέρεται ότι ο αμερικανός πρέσβης στην Άγκυρα Πήρσον, στην ομιλία του στο ATC τόνισε ότι οι ΗΠΑ στηρίζουν τις μεταρρυθμίσεις της Τουρκικής κυβέρνησης και ότι θεωρούν την Τουρκία στρατηγικό εταίρο.
Στο ίδιο δημοσίευμα αναφέρεται και μία πρωτοβουλία εμπορικής συνεργασίας μεταξύ της Τουρκίας και 13 πολιτειών της δυτικής Αμερικής. Το πρόγραμμα αυτό ονομάζεται ‘Απαλάχια – Τουρκία’.
26 Μαρτίου 2001
Εφημερίδα Μιλλιέτ
Ο δημοσιογράφος Χασάν Τζεμάλ, αναφέρει στιχομυθίες του διαλόγου που έγινε μεταξύ του Κεμάλ Ντερβίς και εκπροσώπων του αμερικανικού υπουργείου θησαυροφυλακίου, του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας.
-Κεμάλ Ντερβίς: Αν δεν μας δώσετε τα λεφτά σήμερα, αύριο μπορεί να είναι πολύ αργά.
-Απάντηση: Μετά τις 15 Απρίλη
-Κεμάλ Ντερβίς προς Άγκυρα: ‘Έχουμε μπροστά μας δύο κρίσιμες εβδομάδες. Μέχρι τις 15 Απρίλη, πρέπει να κάνουμε το πρόγραμμά μας και να ψηφίσουμε τους νόμους που απαιτείται. Δεν έχουμε άλλη επιλογή. Η Τουρκία δεν πρόκειται να μπει ξανά σε ανοδική πορεία χωρίς πρόγραμμα και χωρίς εξωτερική υποστήριξη. Αν δεν εξασφαλίσουμε εξωτερική βοήθεια μέχρι τα μέσα του Απρίλη, η Τουρκία θα έρθει αντιμέτωπη με μεγάλο κίνδυνο’.
Ο Χασάν Τζεμάλ θεωρεί ότι η αμερικανική διοίκηση δεν εμπιστεύεται καθόλου την τουρκική κυβέρνηση. Δεν είναι διατεθειμένη να πετάξει τα λεφτά της σε ένα πηγάδι χωρίς πάτο, όπως έγινε με την περίπτωση Γέλτσιν.
Εκπρόσωπος του υπουργείου θησαυροφυλακίου είπε: ‘Πως να εμπιστευτούμε αυτή την κυβέρνηση; Πριν από λίγους μήνες πήρατε από το ΔΝΤ πέντε δισεκατομμύρια δολάρια. Τι έγιναν αυτά τα λεφτά; Σε τέσσερις μήνες είχατε δυο κρίσεις. Ποιος μπορεί να μας εγγυηθεί ότι δεν θα ακολουθήσει και άλλη;
Η αμερικανική διοίκηση θεωρεί ότι το ΑΝΑΡ και το ΜΗΡ, δεν στηρίζουν τον Ντερβίς.
• Υπουργός θησαυροφυλακίου O’Neill: ‘Δεν είμαστε διατεθειμένοι να σπαταλήσουμε τα χρήματα των αμερικανών φορολογουμένων πολιτών’.
• Τα υπουργεία εξωτερικών και άμυνας θέλουν με κάθε τρόπο την υποστήριξη της Τουρκίας. Αυτό επειδή η διοίκηση του Μπους, θεωρεί την Τουρκία απαραίτητη για τη στήριξη της πολιτικής της στην περιοχή από τη Ρωσία μέχρι τη Μ. Ανατολή και το Ιράκ.
27 Μαρτίου 2001
Ομιλία Πήρσον στο ATC
Υποστήριξε το πρόγραμμα οικονομικής και πολιτικής μεταρρύθμισης της Τουρκίας, για το οποίο περιμένει να ακούσει λεπτομέρειες. Τόνισε την επιθυμία του τουρκικού λαού για αλλαγή.
Οι ΗΠΑ στηρίζουν τις θέσεις της Τουρκίας για τον Ευρωπαϊκό Στρατό και επαινούν τις προσπάθειες των Τζεμ – Παπανδρέου για βελτίωση των Ε-Τ σχέσεων, ενώ εύχονται την επιστροφή της ομαλότητας στην Κύπρο. Επίσης στηρίζουν την είσοδο της Τουρκίας στην Ε.Ε.
Ο Πήρσον τόνισε ότι οι ΗΠΑ έχουν με την Τουρκία σχέση στρατηγικής συνεργασίας.
Δηλώσεις Ετζεβίτ της 27ης Μαρτίου 2001
‘Περιμένω από τις ΗΠΑ να στηρίξουν υλικά την Τουρκία. Η αμερικανική διοίκηση και ο κύριος Μπους, έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για την Τουρκία. Περιμένουμε τα χειροπιαστά αποτελέσματα αυτού του ενδιαφέροντος. Από το αμερικανικό θησαυροφυλάκιο και από άλλους διεθνείς φορείς.
Άμεσα απαιτούνται 10 δισεκατομμύρια δολάρια’.
28 Μαρτίου 2001
Η αμερικανική διοίκηση και οι διεθνείς χρηματοπιστωτικοί κύκλοι, για να δώσουν οικονομική βοήθεια ζήτησαν από την Τουρκία την υπογραφή συμπληρωματικής συμφωνίας με το ΔΝΤ και έθεσαν τους εξής έξι όρους:
• Να ψηφιστούν όλοι οι νόμοι που αφορούν τις απαραίτητες μεταρρύθμισες
• Να καθοριστούν, να συνταχθούν και να περαστούν στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, όλες οι ρυθμίσεις που αφορούν τις τράπεζες του δημοσίου.
• Μετά την ολοκλήρωση της περιόδου ομαλοποίησης της ισοτιμίας της τουρκικής λίρας, να καθοριστεί τρόπος καθορισμού της αξίας της τουρκικής λίρας, με βάση τους στόχους της εσωτερικής αγοράς.
• Τα άτομα που τοποθετούνται σε θέσεις κλειδιά του δημοσίου, να επιλέγονται με βάση τις δυνατότητές τους και να εμπνέουν το σεβασμό και την εμπιστοσύνη του λαού.
• Να υπογραφεί από πλευράς της Τουρκίας η επιστολή καλών προθέσεων προς το ΔΝΤ. Αν δεν υπογραφεί η επιστολή αυτή, η Τουρκία δεν θα πάρει λεφτά.
Στη συνέχεια, ο Κεμάλ Ντερβίς έκανε δήλωση και ζήτησε από την τουρκική κυβέρνηση και το τουρκικό κοινοβούλιο την ψήφιση 15 νόμων μέσα σε διάστημα 15 ημερών.
29 Μαρτίου 2001
Ουάσιγκτον προς Τουρκία:
• Το πρόβλημα είναι Πολιτικό και Πρέπει να Λυθεί Πολιτικά
• Απαιτείται Ριζικός Δομικός Ανασχηματισμός του Πολιτικού Τοπίου στην Τουρκία
Μήνυμα της Τουρκίας και του Τζεμ προς τις ΗΠΑ
Ο Τζεμ, κατά τις επαφές του με τους αμερικανούς αξιωματούχους θα τονίσει ότι:
• Αν δεν εξασφαλισθεί εξωτερική οικονομική βοήθεια, η κρίση στην Τουρκία θα βαθύνει.
• Αν η κρίση συνεχιστεί, θα είναι πολύ πιο δύσκολο να ξεπεραστεί.
• Η Τουρκία θα απολέσει την επιρροή της στην ευρύτερη περιοχή.
• Αυτό θα επηρεάσει τη συνεισφορά της Τουρκίας στην ειρήνη στα Βαλκάνια, τον Καύκασο, το Ιράκ.
• Αυτό θα προκαλέσει σοβαρές απώλειες στα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή.
• Η Τουρκία θα αναγκαστεί να καταναλώσει τις δυνάμεις της και την ενέργειά της για την αντιμετώπιση των εσωτερικών της προβλημάτων και όχι στα προβλήματα των προβληματικών περιοχών των γειτονικών της χωρών.
• Αν συνεχίσει η διεθνής κοινότητα και οι ΗΠΑ να μην κατανοούν την πολιτική της Τουρκίας στο Κυπριακό, θα ακολουθήσουν πολύ δύσκολες μέρες για όλους.
• Οι ΗΠΑ θα πρέπει να άρουν τις ταξιδιωτικές οδηγίες που έχει εκδώσει κατά της Τουρκίας.
• Το πρόβλημα των κυρώσεων κατά του Ιράκ θα πρέπει να λυθεί στα πλαίσια του ΟΗΕ.
30 Μαρτίου 2001
Ομιλία του Ισμαήλ Τζεμ στο ‘Ινστιτούτο Ουάσιγκτον’
Έκανε γενναία κριτική στην τουρκική εξωτερική πολιτική και σκληρές κριτικές σε ορισμένες πολιτικές της Δύσης.
Ο Τζεμ, τόνισε ότι η τουρκική εξωτερική πολιτική μέχρι τώρα δεν λάμβανε υπ’ όψη της την ιστορική παράμετρο και δήλωσε ότι ήδη η Τουρκία έχει αρχίσει πλέον να χαράσσει την εξωτερική της πολιτική λαμβάνοντας υπ’ όψη την ιστορική της κληρονομιά.
Στρέφοντας τα βέλη του στη Δύση ο Τζεμ είπε ότι για τέσσερις αιώνες η Τουρκία εξασφάλισε την ειρήνη στα εδάφη της οθωμανικής αυτοκρατορίας, ενώ οι δυνάμεις της Δύσης με την ανάμειξή τους στην περιοχή, προκάλεσαν επαναστάσεις και εθνικές συγκρούσεις που συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Τώρα όμως, η Τουρκία ανακάλυψε και πάλι τη ‘δική της ιστορική γεωγραφία’.
Ο Τζεμ στην ομιλία του έδωσε τα εξής μηνύματα:
• Ο αγωγός Μπακού-Τζεϋχάν, δεν σημαίνει και πολλά πράγματα για την Τουρκία από οικονομικής άποψης. Είναι όμως πολύ σημαντικός για λόγους στρατηγικών συμφερόντων
• Χάθηκε μια μεγάλη ευκαιρία για ειρήνη στη Μ. Ανατολή. Οι ΗΠΑ πρέπει να συνεχίσουν το ρόλο και τις προσπάθειές τους.
• Υπάρχει απαισιοδοξία για την Κύπρο
• Συνεχίζεται η ελληνοτουρκική προσέγγιση
Στο ίδιο ινστιτούτο ο Άλαν Μακόφσκι δήλωσε ότι οι ΗΠΑ δεν θα επιτρέψουν την κατάρρευση της Τουρκίας. Ο ίδιος αναλυτής δήλωσε ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα που θα υπάρξει μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ την επόμενη περίοδο, θα είναι το Ιράκ και η πορεία της Κύπρου προς την Ε.Ε. Ο Μακόφσκι επέκρινε αμερικανική διοίκηση για την επιλογή της να στηρίξει την είσοδο της Κύπρου στην Ε.Ε. και υποστήριξε ότι η επιλογή αυτή πλήττει και απειλεί σοβαρά τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Στο τέλος πρόσθεσε ‘Οι ΗΠΑ θα υποχρεωθούν κάποια στιγμή να αποφασίσουν αν θα πρέπει να κάνουν ή όχι λόμπι για την είσοδο της Τουρκίας στην Ε.Ε.
30 Μαρτίου 2001
Συνάντηση Τζεμ με Condelezza Rice
Στη συνάντηση συζητήθηκαν τα εξής θέματα;
• Κατάσταση τουρκικής οικονομίας
• Η κατάσταση που επικρατεί στον Καύκασο
• Η κατάσταση που επικρατεί στη Βαλκανική
• Η κατάσταση που επικρατεί στη Μέση Ανατολή
Στη συνάντηση που διήρκεσε μια ώρα ο Τζεμ υπενθύμισε στην κυρία Rice ότι η τουρκική οικονομία είναι μια από τις 16 μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου.
Η κυρία Rice με τη σειρά της τόνισε ότι ο Ντερβίς είχε πολύ σημαντικές και επωφελείς επαφές στις ΗΠΑ. Επίσης ανέφερε ότι οι ΗΠΑ γνωρίζουν την αξία της Τουρκίας και ότι παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις στον τομέα της οικονομίας της. Η σύμβουλος του Μπους πρόσθεσε ότι την 3η Απριλίου θα έλθουν στις ΗΠΑ οι Αλίεφ και Κοτσαριάν για να συζητήσουν το πρόβλημα του Καραμπάγ, για το οποίο οι θέσεις ΗΠΑ και Τουρκίας είναι παρόμοιες.
Στη συζήτηση εξετάστηκε και το θέμα της συνεργασίας Τουρκίας-Γεωργίας και οι αντιδράσεις της Ρωσίας στη συνεργασία αυτή.
Στο θέμα του Ευρωπαϊκού Στρατού ο Τζεμ τόνισε ότι το ΝΑΤΟ θα πρέπει να είναι η πλευρά που καθορίζει τους όρους και ότι το ΝΑΤΟ δεν πρέπει να αποδυναμωθεί από τη δράση του Ευρωπαϊκού Στρατού. Τη στιγμή που ο Ευρωπαϊκός Στρατός ζητάει τη βοήθεια του ΝΑΤΟ, η Τουρκία θα πρέπει να συμπεριληφθεί στους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων.
Στη συνάντηση που παραβρέθηκε και ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Άγκυρα Marc Grossman, η αμερικανική πλευρά φάνηκε να έχει ταυτόσημες απόψεις με την Ε.Ε. στο θέμα του Ευρωπαϊκού Στρατού και να ακολουθεί πολιτική αποφυγής άμεσης εμπλοκής στα ευρωτουρκικά προβλήματα.
30 Μαρτίου 2001
Επαφές Τζεμ με Επιτελείς του Λευκού Οίκου
Ο Τζεμ σε επαφές που είχε με επιτελείς του Λευκού Οίκου ανέφερε ότι ‘η μόνιμη οικονομική δυσπραγία, είναι δυνατόν να προκαλέσει δυσκολίες στην επιβολή της επιρροής από πλευράς Τουρκίας στη γύρω περιοχή. Αν διαρκέσει πολύ η ενασχόλησή μας με την επίλυση της οικονομικής κρίσης, αυτό θα δυσκολέψει τη συμβολή μας στη Μ. Ανατολή, στον Καύκασο και στα Βαλκάνια. Αυτό θα προκαλέσει ζημιά στα αμερικανικά συμφέροντα’.
30 Μαρτίου 2001
Ενδιάμεσο Καθεστώς
Άρχισε να συζητείται έντονα στην Τουρκία η επιβολή ενός ενδιάμεσου καθεστώτος πολιτικής διακυβέρνησης της χώρας, λόγω αδυναμίας της πολιτικής κυβέρνησης να χειριστεί την πολιτικοοικονομική κρίση.
Η συζήτηση αυτή προκλήθηκε λόγω των φημών που κυκλοφόρησαν στην Ουάσιγκτον από διάφορους αμερικανικούς κύκλους για υποτιθέμενη απαξία της αμερικανικής διοίκησης συνολικά προς το υπάρχον πολιτικό δυναμικό της Τουρκίας και για υποτιθέμενες προθέσεις του αμερικανικού παράγοντα να υποστηρίξει την συνολική δομική ανασύνθεση του πολιτικού τοπίου στην Τουρκία.
31 Μαρτίου 2001
Συνάντηση Τζεμ-Powel
Στη συνάντηση συζητήθηκε το θέμα της οικονομικής κρίσης και τα άλλα κοινού ενδιαφέροντος θέματα της περιοχής. Στο θέμα της οικονομικής κρίσης ο Colin Powel δεν φάνηκε διατεθειμένος να δώσει υποσχέσεις στον Τούρκο ομόλογό του Ισμαήλ Τζεμ για άμεση οικονομική βοήθεια προς την Τουρκία. Ο Colin Powel συντάχθηκε με την πολιτική του ΔΝΤ, που απαιτεί κινήσεις για υλοποίηση πολιτικού και οικονομικού μεταρρυθμιστικού προγράμματος από πλευράς της Τουρκίας.
Στο θέμα του Ιράκ, η αμερικανική πλευρά δήλωσε ότι η Τουρκία στηρίζει τις απόψεις των ΗΠΑ για τα οικονομικά μέτρα κατά του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεϊν.
Ο Τζεμ από την πλευρά του προσπάθησε να δώσει εγγυήσεις στον αμερικανό υπουργό εξωτερικών για την αμέριστη πολιτική στήριξη της κυβέρνησης Ετζεβίτ στις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες του Κεμάλ Ντερβίς.
Πάντως μετά της συνάντηση Τζεμ-Powel ο Τούρκος υπουργός δήλωσε ότι η Τουρκία αντιμετωπίζει μεν προβλήματα, πλην όμως αυτά έχουν πρόσκαιρο χαρακτήρα και ότι η Τουρκία έχει τη δύναμη να τα αντιμετωπίσει έστω και δύσκολα, ακόμη και χωρίς την βοήθεια των ξένων. Ο Τζεμ μετά τη συνάντηση τόνισε την αξία και τις δυνατότητες που έχει σαν χώρα η Τουρκία.
Συνάντηση Τζεμ- Rumsfeld
Κατά την επίσκεψη του Τζεμ στο αμερικανικό υπουργείο άμυνας, έγινε δεκτός με τιμές πρωθυπουργού. Ο Rumsfeld, περίμενε τον Τζεμ και τον προϋπάντησε στην πόρτα του αυτοκινήτου του, μπροστά από την είσοδο του κτιρίου του υπουργείου.
Στη συνάντηση παραβρέθηκε και ο υπαρχηγός του αμερικανικού ΓΕΕΘΑ Frank Mayer’s και ο υφυπουργός άμυνας Paul Wolfowitz, ο οποίος τόνισε την αξία της Τουρκίας και την άψογη συνεργασία που είχε με τους Τούρκους κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας του στο ΝΑΤΟ.
Στη συνάντηση συζητήθηκαν τα εξής θέματα:
• Η οικονομική κατάσταση στην Τουρκία
• Το σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας
• Η ασφάλεια της Γεωργίας
• Το πρόβλημα του Ναγκόρνο Καραμπάγ
• Η Βαλκανική Ειρηνευτική Δύναμη
• Οι σχέσεις της Τουρκίας με τις χώρες της Κ. Ασίας
• Οι πρωτοβουλίες για τη σταθερότητα στα Σκόπια
• Η συνέχιση της αμερικανοτουρκικής συνεργασίας στο θέμα του Ιράκ
• Η εξελίξεις στη Μ. Ανατολή
• Η ΚΕΠΑΑ
Σε συνέντευξη τύπου που έδωσε ο Τζεμ στην τουρκική πρεσβεία, μετά τις δύο συναντήσεις δήλωσε ότι συζητήθηκαν με την αμερικανική πλευρά όλα τα θέματα που αφορούν τις δυο χώρες.
Στα πλαίσια των επαφών του ο Ισμαήλ Τζεμ συναντήθηκε και με στελέχη του γνωστού ιδρύματος East West, το οποίο ως γνωστόν προωθεί εδώ και δεκαετίες της ελληνοτουρκική προσέγγιση και το οποίο πέρυσι τίμησε τον Γιώργο Παπανδρέου και τον Ισμαήλ Τζεμ, δια χειρός Κίσινγκερ, για την συνεισφορά τους στην ελληνοτουρκική προσέγγιση.
Το σενάριο του Ισμαήλ Τζεμ
Ο Τούρκος υπουργός εξωτερικών, κατά τη διάρκεια των επαφών και των συζητήσεών του με τους αμερικανούς αξιωματούχους, παρουσίαζε μια υπόθεση εργασίας που είχαν συντάξει οι Τούρκοι επιτελείς σχετικά με τον Ευρωπαϊκό Στρατό. Στο σενάριο αυτό οι Τούρκοι αποδείκνυαν ότι σε περίπτωση ανωμαλιών και συγκρούσεων στη Βαλκανική και στον Καύκασο, ο Ευρωπαϊκός Στρατός χωρίς τη συμμετοχή σε αυτόν της Τουρκίας, θα ήταν ανεπαρκής για να αντιμετωπίσει την κατάσταση και να επιβάλλει την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή.
Σύμφωνα με τους Τούρκους σχολιαστές, το ‘Σενάριο του Τζεμ’ προκάλεσε το ενδιαφέρον των αμερικανών αξιωματούχων.
Εκτιμήσεις Συμπεράσματα
Η κρίση στην Τουρκία βρίσκεται σε εξέλιξη (03 Απριλίου 2001).
Η παρούσα κρίση δεν πρέπει να εκληφθεί σαν μια απλή οικονομική κρίση, αλλά σαν ένα τελειωτικό σύμπτωμα μιας σοβαρής πάθησης που χαρακτηρίζει το κρατικοπολιτικό σύστημα στην Τουρκία.
Εκτιμάται ότι η Τουρκία θα υποχρεωθεί να προχωρήσει σε ριζοσπαστικά μέτρα αναμόρφωσης του κρατικοπολιτικού της συστήματος, με βάση τις απαιτήσεις του διεθνούς παράγοντα και δη του αμερικανικού αυτού.
Read more...
