Της Δωρας Αντωνιου
«Η Τουρκία είναι μια χώρα που περικλείεται από τρεις θάλασσες και περιστοιχίζεται από τέσσερις εχθρούς»: γενιές και γενιές μαθητών στη γείτονα μεγάλωσαν αποστηθίζοντας αυτή τη φράση, ως σημείο αναφοράς για τη θέση της χώρας τους στον κόσμο. Αν οι πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητας σχετικά με τη σύνταξη του νέου Πολιτικού Εγγράφου Εθνικής Ασφάλειας, του λεγόμενου και «Κόκκινη Βίβλος» της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, είναι αληθείς, φαίνεται ότι η πολιτική ηγεσία της γειτονικής χώρας αποφάσισε να διαγράψει τον χαρακτηρισμό «εχθρός» για τέσσερις χώρες της περιοχής: Την Ελλάδα, τη Ρωσία, το Ιράν και το Ιράκ.
Ειδικά για την Ελλάδα, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι από το νέο Πολιτικό Εγγραφο Εθνικής Ασφάλειας θα απουσιάζει η απειλή πολέμου, ο όρος casus belli, αναφορικά με την επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια. Αυτό, όπως επισημαίνουν διπλωματικές πηγές, δεν συνεπάγεται ακύρωση της απόφασης της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, με την οποία καθιερώθηκε το casus belli, θα είναι όμως μια κίνηση ισχυρού συμβολισμού.
Η Αθήνα εμφανίζεται συγκρατημένη απέναντι στις πληροφορίες αυτές και περιμένει να δει τι θα γίνει στην πράξη, όταν, δηλαδή, στο τέλος του χρόνου, το συγκεκριμένο κείμενο, που βρίσκεται στη διαδικασία σύνταξης, λάβει την οριστική του μορφή και την έγκριση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας. Ως συζήτηση, όμως, διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι το θέμα εντάσσεται στην αλλαγή που επέρχεται στους συσχετισμούς δυνάμεων μεταξύ πολιτικής εξουσίας και στρατιωτικού κατεστημένου, ως ένα ακόμη κεφάλαιο της μακράς μάχης επικράτησης ανάμεσα στην κυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τους στρατηγούς.
Το Πολιτικό Εγγραφο Εθνικής Ασφάλειας, παρά το γεγονός ότι συντάσσεται ανά πενταετία και υποβάλλεται σε ετήσιες αναθεωρήσεις, είχε, μέχρι τώρα, μια σχεδόν παγιωμένη μορφή όσον αφορά τις σχέσεις με τις τρίτες χώρες, που χαρακτηρίζεται ως «ψυχροπολεμικό κατάλοιπο» και απεικόνιζε την οπτική του στρατιωτικού κατεστημένου για τα πράγματα και τη θέση της Τουρκίας στην περιοχή. Από πολλούς, μάλιστα, η παρουσία της Τουρκίας ως χώρας περιστοιχισμένης από εχθρούς, αποτελούσε για το κατεστημένο αυτό στοιχείο επιβίωσης και επιβεβαίωσης της ισχύος του, συνέβαλε στη διατήρηση της κυριαρχίας του. «Ενας λαός που βομβαρδίζεται διαρκώς με απειλές, εμφανίζεται διστακτικός σε αποδυνάμωση της στρατιωτικής ισχύος», αναφέρεται χαρακτηριστικά. Οι θεμελιώδεις αλλαγές στο νέο κείμενο, που για πρώτη φορά αναμένεται να εμφανισθεί πλήρως αναμορφωμένο και σημαντικά περιορισμένο ως προς την έκτασή του, σύμφωνα με πληροφορίες, αποτελούν προϊόν επεξεργασίας του γραφείου του κ. Ερντογάν. Η επιτροπή που επεξεργάζεται το νέο κείμενο αποτελείται, για πρώτη φορά, κατά πλειοψηφία από πολιτικά στελέχη, έναντι μειοψηφίας στρατιωτικών.
Η ελληνική πλευρά, που χαρακτηρίζει «ευπρόσδεκτη» μια τέτοια κίνηση, εφόσον ολοκληρωθεί, επισημαίνει, επίσης, ότι ενδεχομένως αποδέκτης του μηνύματος που θέλει να στείλει η κυβέρνηση Ερντογάν με αυτήν την κίνηση δεν είναι πρωτίστως η Αθήνα, αλλά η διεθνής κοινότητα και, κυρίως, η Ε.Ε. Το casus belli είναι ένα εμπόδιο που η Αγκυρα συναντά διαρκώς μπροστά της σε κάθε βήμα της διαπραγμάτευσης με την Ε.Ε., καθώς η άρση του προβάλλεται ως αυτονόητη υποχρέωση, μια και η απειλή πολέμου αφορά κράτος-μέλος.
Επιπλέον, εκτιμάται ότι οι κινήσεις αυτές εντάσσονται στο κλίμα «εξωστρέφειας», που διακατέχει την πολιτική ηγεσία της γείτονος, η οποία θεωρεί ότι με τέτοιες ενέργειες δίδεται το στίγμα αυτοπεποίθησης, το οποίο διαθέτει μια χώρα που φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως περιφερειακή υπερδύναμη στην ευρύτερη περιοχή.
«Μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες»
«Αυτό που κάνει ασφαλή τα σύνορα της χώρας δεν είναι ο αριθμός των αρμάτων μάχης. Είναι το μέγεθος των εμπορικών συναλλαγών και οι επενδύσεις με τις γειτονικές χώρες». Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Αχμέτ Νταβούτογλου, εξειδικεύει με δηλώσεις του το δόγμα «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες», που εισήγαγε και ανέδειξε σε κυρίαρχη αρχή της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, τουλάχιστον σε επίπεδο ρητορείας. Ο κ. Ερντογάν, πιστός σε αυτό το δόγμα και προαναγγέλλοντας τις αλλαγές στην προσέγγιση της εξωτερικής πολιτικής, που αναμένεται να αποτυπωθούν στο νέο Πολιτικό Εγγραφο Εθνικής Ασφάλειας, επισήμανε σε δηλώσεις του ότι οι εξωτερικές απειλές «εδράζονται σε τεχνητούς φόβους και ανησυχίες που για μεγάλο διάστημα κυριαρχούσαν στην τουρκική εξωτερική πολιτική». Πάντως, η Αθήνα σπεύδει να στείλει το μήνυμα ότι δεν βλέπει τις ενέργειες αυτές, εφόσον ολοκληρωθούν, σε βάση ανταποδοτικότητας. Αυτό διότι, όπως και σε κάθε άλλη ενέργειά του, ο Τούρκος πρωθυπουργός, κατά κανόνα, ζητάει ανταλλάγματα. Πιο πρόσφατο παράδειγμα, η λειτουργία στην Παναγία Σουμελά, στην Τραπεζούντα, την οποία, αμέσως την επομένη, συνδύασε με τη λειτουργία μουσουλμανικού τεμένους στην Αθήνα.
Διπλωματικές πηγές, πάντως, δεν αποκλείουν η όλη συζήτηση να εντάσσεται στην εσωτερική διαμάχη στην Τουρκία. Να διοχετεύθηκαν, δηλαδή, στον Τύπο οι πληροφορίες αυτές, προκειμένου να ανοίξει μια συζήτηση περί «ενδοτισμού» της κυβέρνησης, ενόψει του επικείμενου δημοψηφίσματος για το Σύνταγμα.
“Καθημερινή”
Read more...
