Η Τουρκία του Ερντογάν προ της ΕΕ

Για διαβουλεύσεις σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις στη δικαιοσύνη και την Συνταγματική αναθεώρηση είχε κάνει λόγο ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ήδη από τον Φεβρουάριο του 2010. Ο Ερντογάν είχε πει τότε ότι αυτή η εργασία γίνεται έτσι ώστε να μπορεί να τεθεί σε δημοψήφισμα. Αφού είχε επισημάνει ότι η πραγματική τους επιθυμία είναι να κάνουν τροποποιήσεις και στο Σύνταγμα και στη δικαιοσύνη, είχε τονίσει την αποφασιστικότητά τους στο θέμα αυτό και ότι θα φέρουν το θέμα στην επικαιρότητα της Ολομέλειας της Βουλής μόλις ολοκληρωθεί.

Η κυβέρνηση του AKP είχε κάνει ανάλογες προσπάθειες και τα προηγούμενα χρόνια να προωθήσει συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που θεωρούνται απαραίτητες για την προσαρμογή της Τουρκίας στις ευρωπαϊκές προδιαγραφές, αλλά κάθε φορά έπεφτε πάνω στο τείχος της σκληρής αντιπολίτευσης. Ωστόσο, με το καινούριο νομοσχέδιο η κυβέρνηση άνοιξε την πόρτα που σε συγκεκριμένες περιπτώσεις θα οδηγούσε στο να ψηφιστεί η αναθεώρηση του Συντάγματος από τον λαό, σαν να γίνονται εκλογές, με ένα «ΝΑΙ» ή με ένα «ΟΧΙ». Μετά από όλες τις περιπέτειες κατέληξε σε αυτήν την περίπτωση και αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί το δημοψήφισμα στις 12 Σεπτεμβρίου του 2010, που είναι μια ιστορική μέρα για τη χώρα, καθώς το τελευταίο και πιο βασανιστικό πραξικόπημα είχε γίνει εκείνη την ημέρα, το 1980, και το σημερινό Σύνταγμα της Τουρκίας στηρίζει τις βάσεις του στο Σύνταγμα που είχε συνταχθεί τότε από τους «στρατιωτικούς» που πήραν τη σκυτάλη της διακυβέρνησης της χώρας.

Μια από τις βασικές αλλαγές που τίθενται στο δημοψήφισμα είναι ο περιορισμός των δυνατοτήτων της δικαστικής εξουσίας να διαλύει και να απαγορεύει πολιτικά κόμματα και προβλέπει την εκλογή και όχι το διορισμό των μελών των ανωτάτων δικαστηρίων και κυρίως του συνταγματικού δικαστηρίου.

Η κυβέρνηση συνεχώς τόνιζε ότι η συνταγματική μεταρρύθμιση έχει ετοιμαστεί στα πλαίσια των κριτηρίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ότι σε όλες τις δυτικές χώρες, με εξαίρεση τη Ρωσία, τα μέλη των συνταγματικών δικαστηρίων εκλέγονται από τα κοινοβούλια και δεν διορίζονται. Ανάλογες ρυθμίσεις ισχύουν στη Γαλλία και την Ιταλία για την ανάδειξη των δικαστών και των εισαγγελέων των ανωτάτων δικαστηρίων.

Το προσχέδιο των μεταρρυθμίσεων

Τον Απρίλιο ξεκίνησαν οι διαβουλεύσεις και οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των κομμάτων της βουλής για το πακέτο των συνταγματικών αναθεωρήσεων και διήρκησαν πολλές μέρες. Η διαδικασία για το προσχέδιο ήταν:
Πρώτα θα γίνει η αξιολόγησή του από την Ειδική Επιτροπή, μετά θα προωθηθεί στην Γενική Συνέλευση της βουλής και τέλος θα ακολουθήσει συζήτηση σε δύο γύρους. Σε κάθε γύρο συζητήσεων στη Γενική Συνέλευση θα ακολουθήσει μυστική ψηφοφορία για κάθε άρθρο. 330 ψήφους το λιγότερο έχει ανάγκη το νέο πακέτο συνταγματικών αναθεωρήσεων για την αποδοχή του. Σε περίπτωση που οι ψήφοι θα διακυμανθούν μεταξύ του 330 και 367, τότε αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση θα αναγκασθεί να προκηρύξει δημοψήφισμα.

Όταν συντάχθηκε το νομοσχέδιο για την αναθεώρηση του Συντάγματος και ήρθε στη βουλή, η αντιπολίτευση και κάποιοι σημαντικοί φορείς του κράτους εξαπέλυσαν κατηγορίες εναντίον της κυβέρνησης για τις αλλαγές που έθεσαν στο τραπέζι, όπως ότι η κυβέρνηση χρησιμοποιεί την Ευρωπαϊκή Ένωση για να περιορίσει τις εξουσίες των δικαστών, ότι αυτό είναι η απόδειξη του φόβου της απαγόρευσης του κόμματος από το Ανώτατο Δικαστήριο, ότι προσπαθεί να αποστρατιωτικοποιήσει το κράτος. Από την άλλη, πολλές πλευρές εξέφρασαν αντιπαραθέσεις και στον τρόπο που θα εγκριθεί η αναθεώρηση του Συντάγματος, δηλαδή αν είναι σωστό ή λάθος να γίνει μέσω δημοψηφίσματος από τον λαό.

Το πακέτο των μεταρρυθμίσεων

Τελικά, στις αρχές Μαΐου, το τουρκικό κοινοβούλιο ενέκρινε το νομοσχέδιο που προώθησε η κυβέρνηση για τη μεταρρύθμιση του συντάγματος. Μετά και από την υπογραφή του προέδρου της Τουρκίας Αμπντουλάχ Γκιουλ, άνοιξε τελείως ο δρόμος για την διεξαγωγή του δημοψηφίσματος.

Σε γενικές γραμμές, τα θέματα που περιέχονται στο νομοσχέδιο της αναθεώρησης του Συντάγματος είναι τα εξής:
• Θα δοθεί δικαίωμα συλλογικής σύμβασης στους υπαλλήλους.
• Η θετική διάκριση υπέρ των γυναικών και τα Δικαιώματα του Παιδιού, θα τελούν υπό συνταγματική εγγύηση.
• Αρμόδιο για τον οικονομικό έλεγχο των πολιτικών κομμάτων θα είναι στο εξής το Ελεγκτικό Συμβούλιο αντί του Συνταγματικού Δικαστηρίου που ήταν μέχρι τώρα.
• Σχεδιάζεται να υπόκεινται σε δικαστικό έλεγχο οι αποφάσεις αποπομπής του Ανωτάτου Στρατιωτικού Συμβουλίου.
• Ριζική αλλαγή στη δομή του Συνταγματικού Δικαστηρίου. Το Συνταγματικό Δικαστήριο στο εξής θα αποτελείται από 19 μέλη.
• θα είναι δυνατή η εκδίκαση των στρατιωτικών σε πολιτικά δικαστήρια.
• Θα αλλάξει τελείως και η δομή του Ανωτάτου Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων
• Το Ανώτατο Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων θα αποτελείται από 21 μόνιμα και 10 προσωρινά μέλη. Τα 4 μέλη της επιτροπής θα εκλέγονται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ένα μόνιμο και ένα προσωρινό μέλος από τη Γενική Συνέλευση του Ανώτατου Δικαστηρίου, ένα μόνιμο και ένα προσωρινό μέλος από τη Γενική Συνέλευση του Συμβουλίου του Κράτους, 7 μόνιμα και 4 προσωρινά από τους υψηλόβαθμους εισαγγελείς και δικαστές ποινικού δικαίου ενώ 3 μόνιμα και 2 προσωρινά μέλη από τους υψηλόβαθμους εισαγγελείς και δικαστές του διοικητικού δικαίου.
• Με το πακέτο συνταγματικής αναθεώρησης θα καταργηθεί το προσωρινό άρθρο 15 του Συντάγματος το οποίο θα επιτρέπει την δίκη αυτών που πραγματοποίησαν τη στρατιωτική επέμβαση της 12ης Σεπτεμβρίου.
Το άρθρο που είχε ως στόχο να θέσει περιορισμούς στην απαγόρευση πολιτικών κομμάτων από το πακέτο των μεταρρυθμίσεων για το Σύνταγμα, μετά την απόρριψή του από το τουρκικό κοινοβούλιο παραλείφτηκε από το πακέτο της μεταρρύθμισης.

Ακύρωση άρθρων της μεταρρύθμισης από το Συνταγματικό Δικαστήριο

Στις αρχές Ιουλίου, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Τουρκίας ακύρωσε ένα τμήμα της αμφιλεγόμενης μεταρρύθμισης του Συντάγματος, που προωθεί η κυβέρνηση της χώρας. Τονίσθηκε ότι το Δικαστήριο απέρριψε επίσης την έφεση της αντιπολίτευσης για την πλήρη ακύρωση του κυβερνητικού πακέτου για την αναθεώρηση του Συντάγματος. Οι δικαστές ακύρωσαν τις τροποποιήσεις που αφορούν τον διορισμό των μελών του Συνταγματικού Δικαστηρίου και εκείνες που σχετίζονται με το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο, που αντίστοιχα διορίζει τους δικαστές και τους εισαγγελείς.

Η κυβέρνηση επέμενε ότι οι σχεδιαζόμενες μεταρρυθμίσεις θα βοηθήσουν στην εμβάθυνση της δημοκρατίας και στην εκπλήρωση των απαιτήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ένταξη της Τουρκίας στους 27. Μετά από πολλές αντιδράσεις και από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, η κυβέρνηση απέκλεισε και το ενδεχόμενο να προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές, έπειτα από την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου. Αλλά από την άλλη, τόνισαν ότι η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου με το να ακυρώσει ορισμένα άρθρα της νέας χάρτας υπονομεύει την εξουσία της Εθνοσυνέλευσης.

Η τελευταία στροφή εν όψει του δημοψηφίσματος

Μετά από το γεγονός της ακύρωσης κάποιων άρθρων της μεταρρύθμισης από το Συνταγματικό Δικαστήριο, άρχισαν οι προετοιμασίες των κομμάτων για τον «αγώνα» του δημοψηφίσματος, που δεν ήταν τίποτα το διαφορετικό από τις οποιεσδήποτε εκλογές. Μετά από την «επεισοδιακή» παραίτηση του Ντενίζ Μπαϊκάλ από το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης CHP το Μάιο, εκλέχθηκε καινούριος πρόεδρος ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου που είχε γερές βάσεις στο κόμμα και αλλάζοντας λίγο τη νοοτροπία και την αντίληψη του κόμματος κατάφερε να αυξήσει τη δημοτικότητά του στους μήνες του καλοκαιριού, ειδικά στα θέματα που απασχολούσαν τον απλό πολίτη και ήρθε σε σκληρές αντιπαραθέσεις με τον πρωθυπουργό.

Έτσι, εδώ και ενάμιση μήνα ο νέος πρόεδρος του CHP έχει κάνει ρεκόρ ταξιδιών σε όλα τα μέρη της Τουρκίας, κάνοντας συλλαλητήρια, μαζεύοντας τον κόσμο για να τους πείσει να ψηφίσουν «ΟΧΙ» στο δημοψήφισμα. Τα… ταξίδια τους κάνουν και τα άλλα κόμματα και προωθούν το «ΟΧΙ» στο λαό και μόνο το AKP του Ερντογάν είναι σε εκστρατεία για το «ΝΑΙ». Από την άλλη, παρόλο που σχεδόν όλοι οι πολιτικοί ισχυρίζονται ότι αυτές οι εκστρατείες δεν είναι σαν τις εκλογές και ότι, όποιο αποτέλεσμα και αν βγει από το δημοψήφισμα, δεν θα είναι ούτε νίκη της κυβέρνησης ούτε νίκη της αντιπολίτευσης, οι ειδικοί δείχνουν πως αυτό το δημοψήφισμα θα γίνει η βάση για τις βουλευτικές εκλογές που θα πραγματοποιηθούν τον Ιούλιο του 2011.

Μέχρι τώρα, στα συλλαλητήρια που έγιναν, πολλές φορές υπήρξαν λογομαχίες μεταξύ των προέδρων του CHP και AKP και μεταξύ των MHP και AKP. Ο Κιλιτσντάρογλου σε μια συγκέντρωση σε μια πόλη, στο μικρόφωνο μπροστά στον κόσμο κατηγορούσε τον Ερντογάν για ένα από τα άρθρα της μεταρρύθμισης, αυτός του απαντούσε με πιο σκληρά λόγια, από μια άλλη πόλη που βρισκόταν, στη δική του συγκέντρωση στο μικρόφωνο μπροστά στον κόσμο.

Δημοσκόπηση για το δημοψήφισμα

Στα μέσα Αυγούστου έγινε μια δημοσκόπηση για το δημοψήφισμα και τα αποτελέσματα που βγήκαν είναι πολύ κοντά στα όρια. Το «ΟΧΙ» στο επικείμενο δημοψήφισμα υπολογίστηκε στο 50,9%, ενώ το «ΝΑΙ» στο 49,1%. Η δημοσκόπηση αυτή έδειξε πρώτη φορά ότι είναι πολύ μικρή η διαφορά ανάμεσα στους υπέρμαχους της μεταρρύθμισης, δηλαδή την κυβέρνηση, και αυτούς που τάσσονται κατά, όλα τα άλλα κόμματα της βουλής. Αυτό όμως ενθαρρύνει την κυβέρνηση ενόψει των εκλογών του 2011.

Η δημοσκόπηση αυτή έγινε για την αντιπολιτευόμενη εφημερίδα «Sozcu» απ’ το Ινστιτούτο «Sonar» μεταξύ πρώτης και εννέα Αυγούστου, με συμμετοχή τεσσάρων χιλιάδων εκλογέων σε 25 επαρχίες. Έτσι το «ΟΧΙ» στο δημοψήφισμα υπολογίστηκε στο 50,9%, ενώ το «ΝΑΙ» στο 49,1%.

Η κυβέρνηση θέλει να τροποποιηθεί το Σύνταγμα που καταρτίστηκε μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980 και να ανεβάσει το επίπεδό του στις προδιαγραφές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τυχόν νίκη του «ΟΧΙ» στο δημοψήφισμα της 12ης Σεπτεμβρίου θα είναι ήττα για την κυβέρνηση, αντιμέτωπη με τις βουλευτικές εκλογές τον Ιούλιο του 2011.

Πηγή: www.turkishgreeknews.org