Περί Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης

Κατά την UNCLOS (United Nations Convention οn the Law Οf the Sea) στο άρθρο 55 της συμβάσεως, «the EEZ is “more similar to a list and allocation of rights or corresponding duties than to an abstract legal category”», και στην ΑΟΖ δεν ισχύει ΟΥΤΕ η αντίληψη κυριαρχίας που διέπει τα χωρικά ύδατα, ΟΥΤΕ η ελεύθερη διακίνηση που ισχύει στις ανοιχτές θάλασσες.
Τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα και χωρίς να είμαι νομικός, αντιλαμβάνομαι ότι μόνον Κράτη που δύνανται να εξασφαλίσουν ασφάλεια ναυσιπλοίας, Έρευνα – Διάσωση και επαρκή επιτήρηση μπορούν να αποβλέπουν σε αποδοχή εκ μέρους της Διεθνούς Κοινότητος της ΑΟΖ που θα καθορίσουν.

Είναι φανερό το πρόβλημα από την «επικάλυψη» (overlapping) μεταξύ των ΑΟΖ 200 ν.μ. των ομόρων Κρατών και η ανάγκη καθορισμού των ΑΟΖ στην βάση της «μέσης γραμμής», σε σχέση με την απόσταση από την ακτογραμμή των ενδιαφερομένων Κρατών.
Προκύπτει λοιπόν η κάτωθι εικόνα για τις ΑΟΖ των Κρατών της περιοχής μας (εάν τις εφήρμοζαν όλοι) οπου με μπλέ χρώμα εμφανίζεται η Ελληνική ΑΟΖ.

Ποιά είναι όμως τα πλεονεκτήματα που θα αποκτούσε η χώρα μας από τον καθορισμό μιας τέτοιας ΑΟΖ και ποιές οι υποχρεώσεις της αφού κατά το άρθρο 55 της UNCLOS πρόκειται για μια «λίστα» δικαιωμάτων η αντιστοίχως καθηκόντων;
Ας δούμε πως περιγράφει σύντομα και περιεκτικά τα των ΑΟΖ ο κορυφαίος Τούρκος ειδικός στα RADAR και τους αισθητήρες επιτηρήσεως καθηγητής Levent Sevgi: «Η UNCLOS δίδει στις παραθαλάσσιες χώρες κυριαρχικά δικαιώματα σε θαλάσσια έκταση 200 ν.μ., γνωστή ως ΑΟΖ. Εις ανταπόδοση τα κράτη αυτά υποχρεούνται να παράσχουν Διοίκηση, Αστυνόμευση και Προστασία του Περιβάλλοντος σ’ αυτό το νέο σύνορο, κατά πολύ εκτενέστερο των προηγούμενων χωρικών τους υδάτων». Η διαφορετική, «πασαλίδικη» αντίληψη που διέπει τον ορισμό είναι ορατή και θα δούμε παρακάτω γιατί παραθέσαμε τον «ορισμό» αυτό, του οποίου οι «nuances» ως προς την UNCLOS έχoυν σημασία που οι γείτονες έχουν πλήρως αντιληφθεί.
Η ιδια η σύμβαση UNCLOS ορίζει στο α.56 οτι το παράκτιο Κράτος εχει δικαιώματα ΜΟΝΟΝ οσον αφορά εις την εκμετάλλευση, εξερεύνηση, διατήρηση και διαχείριση των φυσικών πόρων, ζωντανών η μή οργανισμών των υδάτων και του βυθού η του υπεδάφους του, οπως και εις οτι αφορά στην παραγωγή ενέργειας απο τα κύματα, τα ρεύματα η τον ανεμο. Τα ΑΛΛΑ κράτη, εχουν δικαιώματα σε κάθε μή-οικονομική χρήση της ΑΟΖ και κατά το αρθρο 58 απολαμβάνουν των δικαιωμάτων που αναγνωρίζονται στις ανοικτές θάλασσες σύμφωνα με οσα ορίζει το α. 57:
1. Ναυσιπλοία
2. ΥΠΕΡΠΤΗΣΗ
3. Τοποθέτηση υποβρυχίων καλωδίων και αγωγών
4. «κάθε αλλη διεθνώς σύννομη χρήση της θαλάσσης σχετιζομένη με τις παραπάνω ελεύθερες χρήσεις»
Το α. 246 ορίζει ότι το παράκτιο κράτος δικαιούται να ρυθμίζει, επιτρέπει και διεξάγει θαλάσσιες επιστημονικές έρευνες στην ΑΟΖ και την υφαλοκρηπίδα του.Κανένα άλλο κράτος δεν δικαιούται να διεξαγάγει έρευνες στην ΑΟΖ άνευ της συγκαταθέσεως του παράκτιου κράτους. Το οποίο όμως θα πρέπει «κανονικώς εχόντων των πραγμάτων» να συγκατατίθεται!
Με λίγα λόγια μύλος…
Το α. 253 ορίζει την διακοπή κάθε διεξαγωμένης ερεύνης εάν αντιβαίνει τα συμφωνηθέντα με το παράκτιο κράτος η εάν τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις αυτού δεν γίνονται σεβαστά… Πείτε το στους Τούρκους αλλά ευγενικά μή θυμώσουν και ταραχθεί ο Συνασπισμός και οι οικολόγοι!
Ασφαλώς υπάρχει περιθώριο πολλαπλών αναγνώσεων και ερμηνειών της συμβάσεως, η εφαρμογή της οποίας εξαρτάται τελικώς (κατά την αντίληψη του γράφοντος) από τοπικούς και διεθνείς συσχετισμούς δυνάμεων και προβολής ισχύος των ενδιαφερομένων. Αποτελεί πεποίθηση του γράφοντος ότι η Τουρκία είναι ένα σοβαρό Κράτος με ότι αυτό σημαίνει : Οργανωμένη, συντεταγμένη δύναμη επιβολής των Εθνικών συμφερόντων με μοχλούς την Άμυνα, την Διπλωματία και την Εσωτερική Ασφάλεια.
Υπό το πρίσμα λοιπόν αυτό θα πρέπει να εξετάζωμε τον υπερεξοπλισμό και την προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας στο Αιγαίο, την συνολική της αναθεωρητική στάση ως προς τις διεθνείς συνθήκες που κατοχυρώνουν εν τοις πράγμασι την Ελληνική ΑΟΖ.

Η γεωγραφία είναι αμείλικτη για την Τουρκία, δείτε χαρακτηριστικά την «έκταση» της τουρκικής ΑΟΖ. Ειδικώς στην περιοχή της Μεγίστης (Καστελλορίζου) οι Τούρκοι δεν μπορούν με τίποτε να «χωνέψουν» την σφήνα ελληνικής ΑΟΖ που μαζί με την Κυπριακή περιορίζει την δική τους ΕΚΕΙ ακριβώς που εχουν επισημανθεί τα πετρελαιοφόρα κοιτάσματα. Όπως επίσης στις περιοχές «Μπάμπουρα» και βραχονησίδος Λαδόξερα (ανατολικά της Θάσου, νότια της Αλεξανδρουπόλεως) όπου το πετρέλαιο κυριολεκτικά «αναβλύζει» εξ’ ού και το εύγλωττο όνομα της βραχονησίδος.

Παρά την δουλοπρεπή ελληνική φιλοαραβική στάση δεκαετιών (αποδεχόμενοι το αριστερό – λαϊκοδεξιό ιδεολόγημα Ισραήλ – ΗΠΑ – ΝΑΤΟ – φονιάδες των λαών, Μοσσάντ, CIA και λοιποί δαίμονες) η Αίγυπτος όχι μόνον δεν συναινεί στην οριοθέτηση της ΑΟΖ αλλά συμπράττει με την αναδυόμενη τοπική νεο–οθωμανική υπερδύναμη – Τουρκία σε αεροναυτικές ασκήσεις αμφισβητήσεως του FIR Αθηνών και στην ουσία της Ελληνικής ΑΟΖ και βεβαίως ούτε λόγος για την Κυπριακή που χωρίς Ναυτικό και Αεροπορία και με φούμαρα περί «Ενιαίου Αμυντικού Χώρου» (ούτε η άσκηση Τοξότης δεν γίνεται πιά και οι S -300 PMU1… αναπαύονται στην Κρήτη, ούτε εκπαιδευτική βολή δεν τολμούμε…) ΔΕΝ υφίσταται στην πράξη.
Εμείς θυμόμαστε το θέμα μόλις οι Τούρκοι το παρακάνουν όπως με την προχθεσινή διείσδυση μαχητικών στο πεδίο βολής Άνδρου, βλ. στον χάρτη LGD68 η συνεχίσουν το διεθνές παίγνιο με τις ΝΟΤΑΜ και μετά … Ντόρα, «Πανεπιστημιακό άσυλο» και γρίπη… Ειρήσθω εν παρόδω ότι το LGD 68 ευρίσκεται επί του 25ου μεσημβρινού, εκεί δηλαδή που διεκδικούν αρμοδιότητα Ερεύνης – Διασώσεως οι Τούρκοι, διχοτομώντας το Αιγαίο.

Το ζήτημα της ΑΟΖ εμπλέκεται άμεσα με τα ενεργειακά και με τις νεο–οθωμανικές φιλοδοξίες της Τουρκίας, που έχουσα πλήρη αντίληψη των απαιτήσεων εχει φροντίσει και φροντίζει για το αμυντικό σκέλος προβολής ισχύος καθώς και για το διπλωματικό που στην παρούσα φάση συνίσταται στην δημιουργία τετελεσμένων και την αμφισβήτηση του status quo.
Για τους παραπάνω λόγους η ένταση και η προκλητικότητα θα βαίνουν αυξανόμενες και ΔΕΝ θα επηρεάζονται από διάφορα γεγονότα όπως σύνοδοι κορυφής της ΕΕ, «μέτρα εμπιστοσύνης», «πάγωμα κεφαλαίων» και άλλες παρλαπίπες αφού το ζητούμενο είναι κατά πολύ πιο απτό: ”lebensraum”! Χωρίς να θέλω να υποβαθμίσω την σημασία τους οι καθημερινές «αναχαιτίσεις», στην ουσία αναγνωρίσεις και καταγραφές αριθμού νηολογίου για τα διαβήματα του ΥΠΕΞ δεν πρόκειται να πτοήσουν τους Τούρκους που χρησιμοποιούν την πολεμική τους ισχύ, εν προκειμένω τα αεροσκάφη και τα πλοία τους για την «διόρθωση» αυτού που θεωρούν ως ιστορική και γεωγραφική αδικία.
Η Τουρκία –ως σοβαρό Κράτος– εχει «χτίσει» μια σοβαρή υποδομή προβολής ναυτικής και αεροπορικής ισχύος με τις προοπτικές που αναφέρθηκαν παραπάνω. Ισχυρή Ακτοφυλακή και στόλο αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας, ολοκληρωμένη ναυτική επιτήρηση (“UZUN UFUK”), πυκνό δίκτυο Ερεύνης – Διασώσεως, παραγγελία Stealth F–35 (JSF), πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων με εμβέλεια (πρός το παρόν) 300 χλμ… Απο την αλλη για αντιπερισπασμό «πιέζει» και στον Εβρο μέσω της μειονότητος αλλά και πιο χειροπιαστά: Συγκρότηση ισχυρότατης δυνάμεως γεφυροφόρων αρμάτων, αντικατάσταση όλων των αυτοκινούμενων πυροβόλων με σύγχρονα και σοβαρή υποδομή ανεπάνδρωτων αεροσκαφών για στοχοποίηση.
Εμείς; Με παλινωδίες και «τσαλίμια» για τα αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας, τις φρεγάτες αντιαεροπορικού πολέμου περιοχής και τα παιχνίδια των αντιπροσώπων που θέλουν να μας πωλήσουν F–16 για μαχητικά «τετάρτης γενεάς», αναθέσεις της επιτηρήσεως του θαλάσσιου χώρου στην FRONTEX κ.α. ευτράπελα για μια χώρα με ΑΟΖ του μεγέθους της δικής μας (ΑΟΖ μεγαλύτερη σε εκταση απο το ηπειρωτικό τμήμα της χώρας) είναι απολύτως βέβαιο ότι δεν μπορούμε να αντισταθμίσωμε την πίεση που ασκεί και θα ασκήσει η γείτων.
Η ΑΟΖ (και τα οικονομικά οφέλη της) δεν επιβάλλονται με πολιτική «τι τα θέλωμε τα οπλα, τα κανόνια τα σπαθιά…» όταν αυτή η ΑΟΖ εποφθαλμιάται από ένα επίβουλο, μογγολικής προελεύσεως έθνος που ανέκαθεν λοξοκοίταζε πρός Δυσμάς, ενίοτε και ως την Βιέννη! Ειδάλλως να δεχθούμε ότι δεν μας παίρνει, να δεχθούμε συνεκμετάλλευση του Αιγαίου, δορυφοροποίηση της χώρας στο άρμα της τοπικής υπερδυνάμεως Τουρκίας, να φύγει και ο καυμός των αριστερών για τις αμυντικές δαπάνες, να γίνωμε σαν τους Κύπριους: Dolce vita υπο τα Καυδιανά δίκρανα…
Και τότε οι Τούρκοι θα έχουν πετύχει αυτό που συνιστά ο Σούν Τζού: Η καλύτερη στρατηγική είναι εκείνη που επιτυγχάνει τους στόχους της χωρίς πόλεμο…
Για πάνω από τριάντα χρόνια τώρα η Ελλάδα επιμένει μονότονα ότι η μοναδική της διαφορά με την Τουρκία, ήτοι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου, είναι νομικής φύσης. Όμως, εδώ και πάνω από 25 χρόνια η έννοια της υφαλοκρηπίδας έχει υπερκερασθεί απ’ αυτή της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Από την ύπαρξη της νέας Σύμβαση του Διεθνούς Δίκαιου της Θάλασσας το 1982, κανένα κράτος στον κόσμο δεν έχει ζητήσει μόνο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης αλλά πάντα ζητά και την ταυτόχρονη οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Πράγματι, όλες οι αποφάσεις του Δικαστηρίου μέχρι σήμερα, λαμβάνουν υπ’ όψη την οριοθέτηση και των δυό ζωνών πού πάντα συμπίπτουν.
Οι Τούρκοι βέβαια τρίβουν τα χέρια τους που ακούν για τόσα χρόνια τις ελληνικές κυβερνήσεις και όλα τα πολιτικά κόμματα να μιλάνε μόνο για την υφαλοκρηπίδα χωρίς να αναφέρονται στην ΑΟΖ. Ο λόγος βέβαια της μεγάλης χαράς των Τούρκων είναι ότι γνωρίζουν ότι η Ελλάδα έχει πολλά να κερδίσει μετά την οριοθέτηση μιας ΑΟΖ στο Αιγαίο. Έτσι, οι μεν Τούρκοι κάνουν την πάπια οι δε Έλληνες παπαγαλίζουν μονότονα το τροπάριο της υφαλοκρηπίδας!
Τα πράγματα, όμως, άλλαξαν πριν λίγο καιρό, όταν η Κύπρος αποφάσισε, πολύ σωστά, να συνάψει συμφωνία με την Αίγυπτο για την οριοθέτηση της ΑΟΖ των δύο κρατών και μετά να αρχίσει έρευνες για πετρέλαια στην κυπριακή ΑΟΖ. Η ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται να συμφωνεί και υποστηρίζει την κυπριακή θέση την στιγμή που έχει μεσάνυχτα για το τι σημαίνει ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΖΩΝΗ μια και ποτέ δεν ασχολήθηκε με αυτή τη νέα έννοια του Δίκαιου της Θάλασσας. Όπως γνωρίζουμε, ο κύριος λόγος της ελληνοτουρκικής διαφοράς είναι η ύπαρξη πετρελαίου στο Αιγαίο, όμως οι ελληνικές κυβερνήσεις ουδέποτε ζήτησαν οριοθέτηση της ΑΟΖ στο Αιγαίο! Τώρα, η κυπριακή πρωτοβουλία φέρνει στο προσκήνιο όχι μόνο αυτή τη μεγάλη ελληνική παράλειψη αλλά και σε πολύ δύσκολη θέση και την Τουρκία η οποία βέβαια δεν επιθυμεί κάποιος να εγείρει θέμα ΑΟΖ που τόσο πολύ βλάπτει τα συμφέροντά της στη Μεσόγειο.