Η επίσκεψη του Μεντβέντεφ στην Τουρκία

Νέα πρόοδο σημείωσαν οι τουρκορωσικές σχέσεις κατά την πρόσφατη επίσκεψη του ρώσου Προέδρου στην Τουρκία. Η αναβάθμιση της συνεργασίας μεταξύ Μόσχας και Άγκυρας αποδεικνύει τη διάθεση της τουρκικής ηγεσίας να μετατοπίσει τον άξονα εξωτερικής πολιτικής της προς άλλα κέντρα εξουσίας από εκείνα με τα οποία παραδοσιακά συνεργάζεται. Διήμερη επίσκεψη πραγματοποίησε ο ρώσος Πρόεδρος Ντ. Μεντβέντεφ στην Άγκυρα την εβδομάδα που πέρασε. Κατά τη διάρκεια των επαφών του με τους τούρκους αξιωματούχους, ο ρώσος Πρόεδρος υπέγραψε 17 συμφωνίες, δίνοντας νέα σημασία στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών.

Οι συμφωνίες που υπογράφτηκαν αφορούν μια μεγάλη ποικιλία θεμάτων. Η σημαντικότερη απ' αυτές έχει να κάνει με την κατασκευή πυρηνικού σταθμού στη Μερσίνα. Οι προσπάθειες της Άγκυρας να συνεργαστεί με τη Ρωσία έτσι ώστε να κατασκευαστεί ο πολυπόθητος σταθμός δεν είναι καινούργιες. Άλλωστε είχαν προηγηθεί συμφωνίες οι οποίες ακυρώθηκαν από το Συνταγματικό Δικαστήριο. Εν τούτοις, η ισλαμική κυβέρνηση, επιδεικνύοντας την απαραίτητη πολιτική βούληση και επιμονή, δρομολόγησε εδώ και λίγο διάστημα την απευθείας ανάθεση του έργου στους Ρώσους. Βάσει της συμφωνίας πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ που υπογράφηκε, η τιμή της κιλοβατώρας έχει καθοριστεί στα 12,35 λεπτά και η κατασκευή του εργοστασίου παραγωγής 48.000 Μεγαβάτ θα διαρκέσει έως επτά χρόνια. Εκείνο που αξίζει να σημειωθεί, ωστόσο, είναι το ότι η Ρωσία φαίνεται να έχει αποσπάσει αυξημένα δικαιώματα όσον αφορά την εκμετάλλευσή του, καθώς το εν λόγω εργοστάσιο θα είναι ρωσικών συμφερόντων.

Άλλη σημαντική συμφωνία είναι εκείνη που αφορά την κατασκευή του πετρελαιαγωγού που θα ξεκινάει από τη Σαμψούντα (Αμισός) και διασχίζοντας την Κεντρική Μικρά Ασία θα καταλήγει στο Τζεϊχάν, στη Μεσόγειο. Η τουρκική ηγεσία έδινε ανέκαθεν μεγάλη σημασία στην εν λόγω συμφωνία, καθώς με την κατασκευή του αγωγού ευελπιστεί ότι θα αποφορτιστεί ο διάπλους των Στενών από τα δεξαμενόπλοια, αλλά και ότι θα αναπτυχθούν περαιτέρω σχέσεις αλληλεξάρτησης με τη Μόσχα.

Τα δύο μέρη υπέγραψαν ακόμη και μια συμφωνία αναφορικά με τη σύσταση Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, στα πρότυπα εκείνων που έχει επιδιώξει η Άγκυρα με άλλες χώρες, όπως τη Συρία και προσφάτως τη χώρα μας, για την προώθηση της πολιτικής συνεργασίας. Άλλες συμφωνίες αφορούν τη συνεργασία στον αγροτικό τομέα, τον τουρισμό (άρση της θεώρησης για όσους ταξιδεύουν για 30 ημέρες), την ασφάλεια, τη μάχη κατά των ναρκωτικών, την εκπαίδευση (ίδρυση τουρκορωσικού πανεπιστημίου στην Τουρκία), τις εναέριες και θαλάσσιες μεταφορές κ.λπ.

Κατά τη συνάντηση του Μεντβέντεφ με την τουρκική ηγεσία, η τελευταία δεν έχασε την ευκαιρία να θέσει και θέμα Καραμπάχ. Οι Ερντογάν και Γκιουλ όχι μόνο δήλωσαν ότι αναμένουν από τη Ρωσία μια ευνοϊκότερη τοποθέτηση, αλλά ζήτησαν να συμπεριληφθεί η Άγκυρα στη διαδικασία της Ομάδας του Μινσκ που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του ΟΑΣΕ. Προφανώς η ισλαμική κυβέρνηση θεώρησε ότι της προσφέρεται μοναδική ευκαιρία για να ζητήσει τη συνδρομή της Μόσχας στη διαμάχη με το Ερεβάν. Η κίνηση αυτή προσβλέπει προφανώς και στην άσκηση πιέσεων προς την αρμενική ηγεσία για να επισπευσθούν οι επικυρώσεις των Πρωτοκόλλων που υπογράφηκαν πριν από λίγους μήνες στην Ελβετία.

Η ολοκλήρωση αυτών των συμφωνιών ερμηνεύτηκε από μέρος του τουρκικού Τύπου ως αναβάθμιση των ήδη καλών τουρκορωσικών σχέσεων σε σχέσεις «στρατηγικού» επιπέδου. Η εμμονή στη ρητορεία περί συνάψεως «στρατηγικών συμφωνιών» ήταν ανέκαθεν χαρακτηριστικό της τουρκικής πλευράς. Όταν πρόκειται όμως για «συνεταίρους» μεγάλων μεγεθών, όπως είναι στην περίπτωσή μας η Ρωσία, η θύμησή μας πάει στην ευφορία που επικρατούσε στις σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και Ουάσινγκτον στα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας και την κατάληξή τους.

Οι εξελίξεις στις τουρκορωσικές σχέσεις πιθανότατα θα απασχολήσουν την υπερατλαντική συμπολιτεία, η τοποθέτηση της οποίας αναμένεται με ενδιαφέρον. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι ΗΠΑ έχουν συμφέροντα στην περιοχή και ότι ορισμένες από τις συμφωνίες που υπεγράφησαν θα τις απασχολήσουν σοβαρά. Το ζήτημα είναι πώς θα αντιδράσουν οι περιφερειακές χώρες, τα περιθώρια και οι εναλλακτικές λύσεις των οποίων έχουν στενέψει.


Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος