Ψυχρό ρεύμα στη ζεστασιά της ρωσο-τουρκικής συνεργασίας

Η περιοχή του Καυκάσου, αυτό το φυσικό σύνορο ανάμεσα στην Ευρώπη και την Ασία, καθώς κι ανάμεσα στη Μαύρη, την Αζοφική και την Κασπία θάλασσα, βρίσκεται τις τελευταίες βδομάδες, για άλλη μια φορά, στο επίκεντρο των σκληρών ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων.

Οχι μόνον γιατί στο Βόρειο Καύκασο (που ανήκει ολοκληρωτικά στη σύνθεση της Ρωσικής Ομοσπονδίας) διατηρείται μια έκρυθμη κατάσταση, ιδιαίτερα στην περιοχή των αυτόνομων Δημοκρατιών του Νταγκεστάν και της Τσετσενίας, με βομβιστικές επιθέσεις και ανταλλαγές πυρών ανάμεσα στις ρωσικές δυνάμεις ασφαλείας κι ενόπλους που επιδιώκουν την απόσχιση αυτών των Δημοκρατιών από τη σύνθεση της Ρωσίας.


Ψυχρό ρεύμα στη ζεστασιά της ρωσο-τουρκικής συνεργασίας

Αναρτήθηκε από anixneuseis στις 29/8/10 • Κατηγοριοποιήθηκε ως Προτεινόμενα άρθρα

Η περιοχή του Καυκάσου, αυτό το φυσικό σύνορο ανάμεσα στην Ευρώπη και την Ασία, καθώς κι ανάμεσα στη Μαύρη, την Αζοφική και την Κασπία θάλασσα, βρίσκεται τις τελευταίες βδομάδες, για άλλη μια φορά, στο επίκεντρο των σκληρών ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων.

Οχι μόνον γιατί στο Βόρειο Καύκασο (που ανήκει ολοκληρωτικά στη σύνθεση της Ρωσικής Ομοσπονδίας) διατηρείται μια έκρυθμη κατάσταση, ιδιαίτερα στην περιοχή των αυτόνομων Δημοκρατιών του Νταγκεστάν και της Τσετσενίας, με βομβιστικές επιθέσεις και ανταλλαγές πυρών ανάμεσα στις ρωσικές δυνάμεις ασφαλείας κι ενόπλους που επιδιώκουν την απόσχιση αυτών των Δημοκρατιών από τη σύνθεση της Ρωσίας.

Ούτε μόνον γιατί στο Αζερμπαϊτζάν πυκνώνουν οι φωνές των «γερακιών», που ζητούν εδώ και τώρα τη βίαιη ανακατάληψη του Ναγκόρνο Καραμπάχ από την Αρμενία, καθώς και του 20% του αζέρικου εδάφους, που έχει καταλάβει η Αρμενία, ώστε από τη μια να διατηρεί διαύλους επικοινωνίας με το θύλακα του Ναγκόρνο Καραμπάχ, αλλά και για να εξασφαλίσει γεωστρατηγική υπεροχή σε περίπτωση ένοπλης σύγκρουσης.

Εκείνο, που πέρασε πραγματικά ως «ψυχρό ρεύμα» μέσα σε «θερμή θάλασσα», δεν ήταν άλλο από την είδηση πως η Τουρκία επιδιώκει να δημιουργήσει στρατιωτική βάση στο Ναχιτσεβάν του Αζερμπαϊτζάν. Είδηση που έφερε αντιμέτωπες δύο ιμπεριαλιστικές δυνάμεις με σημαντικό «ειδικό βάρος» στην περιοχή του Καυκάσου και της Μαύρης Θάλασσας: τη Ρωσία και την Τουρκία και οι οποίες πριν την Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία είχαν βρεθεί μια ντουζίνα φορές αντιμέτωπες στα πεδία των μαχών για την κυριαρχία στον Καύκασο, στη Μαύρη Θάλασσα, στα Βαλκάνια. Το ενδιαφέρον της υπόθεσης ήταν πως η ψύχρανση ήρθε σε μια στιγμή που αναπτύσσεται μια στενή οικονομική συνεργασία των δύο χωρών σε διάφορους τομείς, κι ενώ η Τουρκία αποφάσισε να αφαιρέσει τη Ρωσία από τον κατάλογο των «πιθανών απειλών» της.

Σε πρόσφατο άρθρο για τις ρωσο-τουρκικές σχέσεις ο Α. Νταβούτογλου, υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, έγραφε πως «ο Νότιος Καύκασος, όπου βρίσκονται τα σύνορα Τουρκίας και Ρωσίας, πάντα έπαιζε ιδιαίτερο ρόλο και για τους Τούρκους και για τους Ρώσους, διατηρώντας σημαντική θέση στη διπλωματική ημερήσια διάταξη και των δύο χωρών. Σήμερα η στρατηγική σημασία της περιοχής αυξήθηκε ακόμη περισσότερο, κι αυτή είναι η αιτία που απαιτείται, όσο ποτέ άλλοτε πριν, η σταθερότητα κι η περιφερειακή συνεργασία».

Είναι οι ενεργειακοί δρόμοι του Καυκάσου, για τις πρώτες ύλες της Κασπίας και γενικότερα της Κεντρικής Ασίας που θα κατευθυνθούν προς τη Δύση, που έχουν αυξήσει τη σημασία της περιοχής. Μιας περιοχής που, τα τελευταία 20 χρόνια, έχει γνωρίσει πολεμικές αναμετρήσεις και αποτελεί «μαγνήτη» για νέα όπλα, στρατεύματα και στρατιωτικούς συνασπισμούς.

Τι είναι το Ναχιτσεβάν
Καταρχήν, αξίζει να αναφέρουμε λίγα λόγια για το Ναχιτσεβάν, όπου η Τουρκία φέρεται να θέλει να εγκαταστήσει στρατιωτική βάση. Πρόκειται για Αυτόνομη Δημοκρατία που ανήκει στη σύνθεση του Αζερμπαϊτζάν, αν και δεν έχει κοινά σύνορα με αυτό (δηλαδή αποτελεί εξωτερικό θύλακα του Αζερμπαϊτζάν) και συνορεύει με την Αρμενία, την Τουρκία και με το Ιράν. Εκεί ζούνε 380 χιλιάδες άνθρωποι, κατά 99,1% Αζέροι.

Να σημειωθεί πως πριν ένα χρόνο είχε ξεσπάσει στην Τουρκία σκάνδαλο, όταν η εφημερίδα «Milliyet» είχε αποκαλύψει πως σε βιβλίο που θα μοιράζονταν ως σχολικό εγχειρίδιο υπήρχε χάρτης όπου μια σειρά εδαφών (Ναχιτσεβάν, Βόρειο Ιράκ, κ.ά.) παρουσιάζονταν ως τουρκικό έδαφος.

Το ζήτημα ανάπτυξης τουρκικής στρατιωτικής βάσης στο Ναχιτσεβάν προέκυψε στην πρόσφατη συνάντηση των Προέδρων της Τουρκίας, Α. Γκιούλ, και του Αζερμπαϊτζάν, Ι. Αλίεφ. Στη συμφωνία «στρατηγικής συνεργασίας» που υπέγραψαν μέσα στον Αύγουστο Τουρκία κι Αζερμπαϊτζάν περιλαμβάνονται τόσο η στρατιωτική συνεργασία, όσο και η ανάπτυξη των οικονομικών σχέσεων.

Από τη μεριά του, ο Τούρκος πρωθυπουργός Ρ.Τ. Ερντογάν δήλωσε πρόσφατα ότι το Ναχιτσεβάν είναι εκτεθειμένο σε διάφορες απειλές από το αρμενικό κράτος και ως εκ τούτου η στρατιωτική συνεργασία μεταξύ της Τουρκίας, του Αζερμπαϊτζάν και της αυτόνομης Δημοκρατίας του Ναχιτσεβάν αποτελεί ένα από τα βασικά συστατικά των σχέσεών τους.

Οι ρωσικές ανησυχίες
Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, το θέμα της στρατιωτικής βάσης απασχόλησε τους Προέδρους της Ρωσίας, Ντ. Μεντβέντιεφ και Α. Γκιουλ, σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν, αν και επίσημα ανακοινώθηκε γενικόλογα πως συζητήθηκε «ο συντονισμός των προσπαθειών της Ρωσίας και της Τουρκίας, με σκοπό τη συνδρομή στην ειρήνη και σταθερότητα στον Καύκασο».

Οι σημερινές ρωσικές ανησυχίες έχουν να κάνουν με την εμφάνιση στρατιωτικών βάσεων μιας χώρας του ΝΑΤΟ, της Τουρκίας πολύ κοντά στα εδάφη που η Ρωσία θεωρεί «σφαίρα επιρροής» της. Ο αρχισυντάκτης του ρωσικού περιοδικού «Εθνική Αμυνα», Ιγκορ Κοροτσένκο, δήλωσε στην «Φωνή της Ρωσίας», μεταξύ άλλων πως «η πιθανή εμφάνιση τουρκικής στρατιωτικής βάσης μπορεί να οδηγήσει το Μπακού σε αύξηση των γεωστρατηγικών του φιλοδοξιών. Σε τελική φάση, να σπρώξει το Αζερμπαϊτζάν, που θα αισθάνεται πως έχει την υποστήριξη της Τουρκίας, σε μια δυναμική επίλυση του ζητήματος του Ναγκόρνο Καραμπάχ, αντί της διευθέτησης του προβλήματος στη βάση των πολιτικο-διπλωματικών μεθόδων». Ο ίδιος αναλυτής συνέδεσε την είδηση και με την επιδίωξη των ΗΠΑ να συγκροτήσουν στην Κασπία μια «διεθνή» ναυτική πολεμική δύναμη, υπό την αιγίδα του ΝΑΤΟ.

Η παρουσία της Ρωσίας στο Νότιο Καύκασο
Η Ρωσία έχει κάνει αισθητή την παρουσία της στο Νότιο Καύκασο. Αλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε πως με την δική της πολιτική και στρατιωτική συνδρομή στην περιοχή έχουν εμφανιστεί δύο νέα «κράτη»: της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας, που αυτομόλησαν από τη Γεωργία και στηριζόμενα και στο προηγούμενο του Κοσσόβου, ανακήρυξαν την «ανεξαρτησία» τους, χάρη στην απεριόριστη υποστήριξη που τους παρέχει η Ρωσία.

Ταυτόχρονα, η Ρωσία έχει στενή συνεργασία με την Αρμενία. Πρόσφατα, οι Πρόεδροι της Ρωσίας, Ντ. Μεντβέντιεφ και της Αρμενίας, Σ. Σαρκσιάν, συμφώνησαν στην παραμονή έως το 2044 των ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων και βάσεων στην Αρμενία, που να σημειωθεί πως είναι μέλος της Οργάνωσης του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας (ΟΣΣΑ), του πολιτικο – στρατιωτικού που έχει συγκροτήσει η Μόσχα, σε αντίθεση με το Αζερμπαϊτζάν. Η Ρωσία, έναντι σημαντικών οικονομικών συμφωνιών (στους τομείς της ενέργειας, των τραπεζών, των τηλεπικοινωνιών, της μεταλλουργίας και των κατασκευών, κ.ά.) έχει αναλάβει και την εγγύηση των αρμενικών συνόρων, καθώς και τον εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού των αρμενικών ένοπλων δυνάμεων.

Η εμπλοκή του ΝΑΤΟ στην Αρμενία και η παρέμβαση της Ρωσίας στο Αζερμπαϊτζάν
Την ίδια ώρα, ωστόσο, αξίζει να σημειωθούν κι ορισμένα ακόμη γεγονότα, που δείχνουν τη συνθετότατη κατάσταση στην περιοχή του Καυκάσου.

Η Αρμενία, η «στρατηγική σύμμαχος» της Ρωσίας στην περιοχή του Καυκάσου, θα φιλοξενήσει στρατιωτικά γυμνάσια του ΝΑΤΟικού συνασπισμού «Συνεταιρισμός για την ειρήνη», από 11 έως 17 Σεπτέμβρη, κάτι που σαφώς δεν καλοβλέπει η Ρωσία. Γύρω από αυτά τα στρατιωτικά γυμνάσια έχει αναπτυχθεί τις τελευταίες βδομάδες μια συζήτηση για το αν η Τουρκία θα ανοίξει τα σύνορά της με την Αρμενία, (που τα κρατά κλειστά από το 1993, εξαιτίας της κατοχής εδαφών του Αζερμπαϊτζάν από την Αρμενία), ώστε να περάσουν στο χώρο των γυμνασίων οι ΝΑΤΟικές δυνάμεις. Σε κάτι τέτοιο πιέζει την Τουρκία το ΝΑΤΟ. Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Α. Νταβούτογλου, προσπάθησε στις 25/8 να στρέψει τις ΝΑΤΟικές πιέσεις στην Αρμενία, λέγοντας πως η Τουρκία θα ανοίξει τα σύνορά της για τα ΝΑΤΟικά γυμνάσια, εφόσον η Αρμενία αποσυρθεί από το 20% των εδαφών του Αζερμπαϊτζάν, που κατέχει παράνομα.

Δεν είναι μόνον το ΝΑΤΟ, που εκτός από τη Γεωργία και το Αζερμπαϊτζάν επιδιώκει να έχει λόγο και στην Αρμενία, αλλά από την άλλη και η Ρωσία αναμένεται να επιδιώξει να φέρει σε «ισορροπία» τις σχέσεις της με το Αζερμπαϊτζάν, που τα τελευταία 2 χρόνια βελτιώθηκαν. Πρόσφατα διέρρευσαν πληροφορίες για αγορές ρωσικών όπλων υψηλής τεχνολογίας από το Αζερμπαϊτζάν, κάτι που ανησύχησε ιδιαίτερα την αρμενική ηγεσία. Εδαφος συνεργασίας εμφανίζεται. Αλλωστε τη βδομάδα που πέρασε το Αζερμπαϊτζάν για άλλη μια φορά συντάχθηκε με τη Ρωσία στο ζήτημα του Κοσσόβου, σε αντίθεση με τη «στρατηγική του σύμμαχο», την Τουρκία. Μέσα στο Σεπτέμβρη ο Ρώσος Πρόεδρος, Ντ. Μεντβέντιεφ θα επισκεφτεί το Μπακού, με βασικό «καθήκον» τον «τορπιλισμό» του αγωγού NABUCCO, κάτι που θα έκανε αναμφισβήτητη την υπεροχή του ρωσικού αγωγού «Νότιο Ρεύμα». Τι θα δώσει και τι θα καταφέρει να αποσπάσει στο Μπακού ο Ρώσος Πρόεδρος; Ενα είναι σίγουρο: Το «κουβάρι» των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων στον Καύκασο περιπλέκεται ακόμη περισσότερο…

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ