Η Άγκυρα οδεύει προς ολοκλήρωση με τον αραβικό κόσμο

Ολοκλήρωση με τον ισλαμικό κόσμο φαίνεται πως σχεδιάζει η Τουρκία μετά τις αλλεπάλληλες εντάσεις που προέκυψαν τόσο στο θέμα του Ιράν όσο και της Παλαιστίνης. Ωστόσο, η προσπάθεια απομάκρυνσης από τη Δύση και προσέγγισης με τις χώρες της Ασίας και του αραβικού κόσμου, ενέχει κινδύνους και δεν προβλέπεται να είναι ανώδυνη.

Η τουρκική εξωτερική πολιτική δίνει ολοένα και πιο συχνά αδιαμφισβήτητα σημάδια ανεξαρτητοποίησης από τη Δύση και προσέγγισης με την Ανατολή. Πράγματι η προπετής και σχεδόν αυθαίρετη ανάμειξη της Τουρκίας στις πρόσφατες κρίσεις που έλαβαν χώρα στη Μέση Ανατολή, με πρόσχημα την προσφορά «καλών υπηρεσιών» (μεσολάβηση) και τη «διασφάλιση» της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή, αποτελούν ενδείξεις για τον ρόλο που επιδιώκει να διαδραματίσει η Άγκυρα στο διεθνές και περιφερειακό σύστημα.


Μία ενδιαφέρουσα πτυχή της αλλαγής στάσης στην τουρκική εξωτερική πολιτική αποτελεί η προτίμηση της Άγκυρας προς τη σύσφιξη των σχέσεων με τις ισλαμικές και αραβικές χώρες της περιφέρειάς της, με τις οποίες έχει ένα κοινό πολιτισμικό παρελθόν - και απ’ ό,τι φαίνεται, και μέλλον. Η αντιπαράθεσή της με τις ΗΠΑ στα πλαίσια του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για το θέμα των κυρώσεων κατά του Ιράν και η ρήξη με το Ισραήλ για την άρση του αποκλεισμού της Γάζας, αποτελούν απτές αποδείξεις της προσπάθειας που καταβάλει η ισλαμική ηγεσία της Τουρκίας να πάρει αποστάσεις από τη Δύση, με την οποία έχει σαφώς λιγότερα κοινά σημεία – και όσα υπάρχουν μάλλον επιβλήθηκαν από την ηγεσία παρά υιοθετήθηκαν από τη βάση.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η συμπεριφορά της Άγκυρας ενόχλησε την Ουάσιγκτον, υψηλόβαθμο στέλεχος της οποίας δήλωσε ότι οι ΗΠΑ είναι απογοητευμένες από τη στάση που τήρησε η Τουρκία στο Συμβούλιο Ασφαλείας εναντίον των δυτικών συμμάχων της. Εξάλλου, η Ουάσιγκτον πρέπει να ανησυχεί για την αλλαγή των συσχετισμών που έχουν επέλθει στη Μέση Ανατολή μετά και την τελευταία ένταση μεταξύ των δύο συμμάχων της στην περιοχή, της Τουρκίας και του Ισραήλ. Το τελευταίο έχει ήδη αρχίσει να ανταποδίδει τις «κυρώσεις» που έντεχνα προωθεί η Άγκυρα σε συνεννόηση με τη Μόσχα αναφορικά με το θέμα των φυσικών πηγών ενέργειας (αγωγός φυσικού αερίου «Γαλάζιο Ρεύμα Β΄»). Συγκεκριμένα το Ισραήλ διέταξε την επιστροφή του τεχνικού προσωπικού που είχε θέσει στη διάθεση της Τουρκίας για την εκπαίδευση στελεχών των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στη χρήση οπλικών συστημάτων, όπως τα μη επανδρωμένα κατασκοπευτικά ισραηλινής κατασκευής.

Η ένταση στις σχέσεις Τουρκίας-Δύσης - όσο επιφανειακή κι’ αν φαίνεται - είναι σοβαρή και αφορά εμμέσως και την Ευρώπη. Κι’ αυτό γιατί η ισλαμική κυβέρνηση ΑΚΡ, ενώ δηλώνει ότι επιθυμεί την ένταξη και την ολοκλήρωσή της με την ΕΕ, προχωράει στη σύσταση δομών και μηχανισμών που θα εξασφαλίσουν ένα υψηλότερο επίπεδο συνεργασίας και προσέγγισης με τον ισλαμικό και αραβικό κόσμο. Την εβδομάδα που κύλησε «παρέλασαν» από τη γείτονα σχεδόν όλοι οι ηγέτες της Ασίας και της Β. Αφρικής. Η Τουρκία διοργάνωσε, πέραν των άλλων, και το Τουρκοαραβικό Φόρουμ Συνεργασίας, που αποσκοπούσε στην ενίσχυση των πολιτικών και οικονομικών δεσμών μεταξύ Άγκυρας και ισλαμικού κόσμου.

Στα πλαίσια του Τουρκοαραβικού Φόρουμ Συνεργασίας, ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Α. Νταβούτογλου ανακοίνωσε τη σύσταση ενός ακόμη ανώτατου Στρατηγικού Συμβουλίου Συνεργασίας μεταξύ της Άγκυρας, της Δαμασκού, της Βηρυττού και του Αμμάν. Στα πλαίσια της συνεργασίας με τις εν λόγω γειτονικές πρωτεύουσες προβλέπεται, όπως ανακοίνωσε ο Νταβούτογλου, να αρθούν τα εμπόδια εκείνα που δεν επέτρεπαν μέχρι πρότινος την ελεύθερη διακίνηση των αγαθών και των επιχειρηματιών μεταξύ των γειτονικών αραβικών κρατών και της Τουρκίας.

Όλα αυτά τα «πρωτάκουστα» που συμβαίνουν στην περιοχή μας με πρωταγωνίστρια χώρα τη γείτονα, δεν είναι βεβαίως αποτέλεσμα του παράγοντα «τύχη», αλλά προσχεδιασμένων και καλομελετημένων κινήσεων τακτικής. Ο στόχος της ισλαμικής κυβέρνησης δεν είναι άλλος από το να εκβιάσει τόσο την Ουάσιγκτον όσο και τις Βρυξέλλες να αποδεχτούν την αναβάθμισή της Άγκυρας στο διεθνές στερέωμα. Για να πετύχει το σκοπό της η Τουρκία επιχειρεί να κάνει την υπέρβαση χρησιμοποιώντας κάθε διαθέσιμο μέσο και δεν διστάζει να διακινδυνεύσει ακόμη και τις σχέσεις της με την ηγεσία του διεθνούς συστήματος. Μέλλει να δούμε τι αποτελέσματα θα έχει βραχυπρόθεσμα το παράτολμο και ριψοκίνδυνο αυτό εγχείρημα της Τουρκίας.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος