Τι κρύβει ο πόλεμος του αερίου

O πόλεμος του αερίου καταδεικνύει ακόμη μία φορά τη φύση της ρωσικής δύναμης: αυταρχική και με αυτοκρατορικές βλέψεις. Από τη μια πλευρά είχαμε τον δυναμικό χειρισμό της θερινής κρίσης με τη Γεωργία και από την άλλη τη χρησιμοποίηση, μέσα στην καρδιά του χειμώνα, του αερίου ως όπλου κατά της Ουκρανίας.

Δύο πρώην σοβιετικές αποικίες οι οποίες στην επιθυμία τους να χειραφετηθούν, επιδιώκουν την προσάρτησή τους στο ΝΑΤΟ, ενώ την ίδια στιγμή αποτελούν για τους Ρώσους δύο παραδείγματα που προσπαθούν να ξορκίσουν. Η «πορτοκαλί επανάσταση» έχει γίνει η έμμονη ιδέα του Πούτιν. Η ίδια η ουκρανική Δημοκρατία, αν και χαοτική, εξακολουθεί να υπάρχει. Ωστόσο η κατάσταση δεν είναι τόσο απλή καθώς όλα όσα συμβαίνουν μοιάζουν με τις πρώτες συνέπειες της μάχης μεταξύ του προέδρου Μεντβέντεφ και του πρωθυπουργού Πούτιν. Την ώρα που ο πρώτος αρνείται να εφαρμόσει την τριμερή συμφωνία επί λυσης της κρίσης (Ρωσία- Ουκρανία- ΕΕ) που είχε υπογράψει ο ρώσος πρωθυπουργός, η κυβέρνησή του παρουσιάζεται στην κοινή γνώμη ανίκανη να αντιμετωπίσει την χρηματοοικονομική κρίση. Στο τέλος, όμως, ο Πούτιν ήταν αυτός που έδωσε εντολή να αρχίσει και πάλι η διοχέτευση του αερίου. Τα πρώτα δείγματα αυτής της σύγκρουσης άρχισαν να διαφαίνονται από την επίθεση κατά της Γεωργίας. Τότε, ο πρόεδρος Σαρκοζί είχε έρθει σε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός με τον ρώσο ομόλογό του, την οποία όμως ο Πούτιν εφάρμοσε με πολυήμερη καθυστέρηση θέλοντας έτσι να καταστήσει φανερό το ποιος είναι το αφεντικό των ενόπλων δυνάμεων. Από την άλλη πλευρά ο Μεντβέντεφ, ο οποίος είχε υποσχεθεί να αποκαταστήσει το κράτος δικαίου, δεν έχει καταφέρει ως σήμερα να απελευθερώσει τον πρώην ολιγάρχη Χοντορκόφσκι ο οποίος εξακολουθεί να σαπίζει στις φυλακές της Σιβηρίας.
Οσο για την Ευρώπη, έχει φτάσει μάλλον η ώρα να βρει τρόπους να αντισταθεί στη στρατηγική διμερούς προσέγγισης που εφαρμόζει η Ρωσία και η οποία έχει ως τώρα σαγηνεύσει την Ελλάδα, τη Βουλγαρία, την Ιταλία καθώς και τον πρώην καγκελάριο της Γερμανίας Σρέντερ (πρόεδρο της κοινοπραξίας κατασκευής του αγωγού που θα μεταφέρει αέριο στη Γερμανία παρακάμπτοντας τις Βαλτικές χώρες και την Πολωνία). Αντί αυτής η Ευρώπη οφείλει να προτάξει μία φωνή και ενιαία ενεργειακή πολιτική που θα αφορά το σύνολο της κοινότητας. Ελλείψει αυτής θα συνεχίσει να ζει στο έλεος της Ρωσίας, των εσωτερικών συγκρούσεών της και της φιλοδοξίας της να ανακτήσει την παλιά λάμψη της.
Οποια όμως και αν είναι τα σχέδια που θα εφαρμόσει η Ευρώπη προκειμένου να περιορίσει την κατανάλωση ενέργειας, η κατανάλωση θα συνεχίσει να αυξάνεται σημαντικά και συνεπώς η Ρωσία θα εξακολουθήσει να αποτελεί έναν από τους προμηθευτές της. Για ορισμένες μάλιστα ευρωπαϊκές χώρες, τον βασικότερο όλων. Ενώ όμως η σταθερότητα αποτελεί κομβικό σημείο για την παροχή αερίου, η κρίση μεταξύ Μόσχας και Κιέβου οδηγεί σε διττό συμπέρασμα. Αφενός στη μη αξιοπιστία της Ρωσίας και αφετέρου στην έλλειψη φερεγγυότητας της Ευρωπαϊκής Ενωσης ως κοινότητας κρατών. Το γεγονός αυτό οδήγησε τον πρόεδρο της Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο να υψώσει τη φωνή του έναντι της Ρωσίας και της Gazprom, αφήνοντας να εννοηθεί ότι ίσως υπάρξουν ποινικές διώξεις κατά του ρωσικού ενεργειακού κολοσσού.
Επανερχόμαστε όμως στη φύση της ρωσικής δύναμης. Ο Πούτιν, πράγματι σε ελάχιστες περιπτώσεις υπακούει σε κανόνες, ιδιαιτέρως δε σε αυτούς της δικαιοσύνης. Για την ώρα, λοιπόν, τα μέσα που διαθέτει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκειμένου να εισακουστεί είναι μηδαμινά. Και θα εξακολουθήσουν να είναι όσο οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν αντιλαμβάνονται το πραγματικό μέγεθος του κινδύνου το οποίο διατρέχουν μελλοντικά οι χώρες τους, σε περίπτωση κατά την οποία οι κυβερνώντες δεν καταφέρουν να διαμορφώσουν κοινή πολιτική και να βρουν τα απαραίτητα μέσα που θα οδηγήσουν σε μια πραγματική ενεργειακή ανεξαρτησία καθώς και να αναπτύξουν έναν συσχετισμό δυνάμεων με τη Ρωσία, τέτοιον που να την υποχρεώνει να λαμβάνει υπόψη και το ευρωπαϊκό συμφέρον. Ωσπου να καταστεί τελικά και η Ρωσία κάποια ημέρα κράτος δικαίου.
Ο κ. Ζαν-Μαρί Κολομπανί είναι ένας από τους εγκυρότερους ευρωπαίους δημοσιογράφους, πρώην διευθυντής της εφημερίδας «Le Μonde». Το τακτικό, ανά Κυριακή, άρθρο του είναι γραμμένο αποκλειστικά για «Το Βήμα».

Εφημερίδα "Το Βήμα" 18-01-2009