Ελληνοτουρκικά αναντίστοιχα

Tου Κωστα Iορδανιδη

Ο Τούρκος πρωθυπουργός κ. Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν διεκδικεί μια νέα νίκη επί του παραδοσιακού κατεστημένου, ζητώντας σήμερα εντολή με δημοψήφισμα, που θα του επιτρέψει να περικόψει αρμοδιότητες της στρατιωτικής και της δικαστικής εξουσίας - των βασικών πυλώνων του κεμαλικού καθεστώτος.

Ανεξαρτήτως του αποτελέσματος, που από πολλούς προεξοφλείται ότι θα αποβεί υπέρ του κ. Ερντογάν, το βέβαιο είναι ότι η Τουρκία βρίσκεται σε φάση μοναδικού δυναμισμού, που καθημερινώς επιβεβαιώνεται στον τομέα της οικονομίας, της εσωτερικής πολιτικής και ασφαλώς στον επίπεδο των διεθνών σχέσεων.


Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πολιτική του κ. Ερντογάν ενέχει κινδύνους, ότι ανατρέπει συσχετισμούς δυνάμεων στην περιοχή, ότι η υπερβολική αυτοπεποίθηση είναι κακός σύμβουλος. Αλλά ουδείς αμφισβητεί ότι ο Τούρκος πρωθυπουργός και οι συνεργάτες του ασκούν πολιτική μεγάλης κλίμακος και αυτό είναι άκρως ενδιαφέρον.

Η σημερινή Τουρκία δεν έχει την παραμικρή συνάφεια με την Ελλάδα του Μνημονίου, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Η απόκλιση που εμφανίζουν οι δύο χώρες σήμερα είναι τεράστια, και όμως εκεί στη δεκαετία του ’80 είχαν συμβεί κάποιες παράλληλες πολιτικές και κοινωνικές αναμοχλεύσεις που όμως οδήγησαν σε εκ διαμέτρου αντίθετα αποτελέσματα.

Ειδικότερα, το 1981, ο Ανδρέας Παπανδρέου οδήγησε το ΠΑΣΟΚ σε θρίαμβο εκλογικό. Ανέσυρε από το περιθώριο και ενέταξε στην κοινωνία, μεγάλο τμήμα του πληθυσμού που για διαφόρους λόγους παρέμενε ανενεργό επί δεκαετίες. Επί της ουσίας άνοιξε τις πύλες του δημόσιου τομέα και γενικώς της εξουσίας στους μη προνομοιούχους, ό, τι και εάν τελικώς σημαίνει η λέξη.

Στην Τουρκία το 1983, ο Τουργκούτ Οζάλ αναδεικνυόταν πρωθυπουργός έπειτα από μια περίοδο στρατιωτικής δικτατορίας. Μία από τις βασικότερες τομές του Οζάλ ήταν ότι έφερε στο προσκήνιο της οικονομικής ζωής τους επιχειρηματίες της Ανατολίας, που διεμβόλισαν το επιχειρηματικό κατεστημένο της Κωνσταντινουπόλεως.

Από την εποχή του Οζάλ μια νέα αστική τάξη τού χρήματος άρχισε να δημιουργείται, που εδώ και μια δεκαετία έφθασε σε φάση τέτοιας ωριμάνσεως ώστε να προκαλεί με επιτυχία την αστική τάξη των δημοσίων αξιωματούχων που είχε δημιουργήσει το κεμαλικό καθεστώς. Η κυβέρνηση του κ. Ερντογάν δεν στηρίζεται στη «μουσουλμανική μαντίλα», αλλά στη νέα, δυναμική, αστική τάξη του χρήματος, που προήλθε από την Καππαδοκία και τις άλλες επαρχίες της τουρκικής ενδοχώρας.

Τριάντα χρόνια οι ελληνικές κυβερνήσεις δημιουργούσαν στρατιές δημοσίων υπαλλήλων και επιχειρηματίες εργολήπτες ή προμηθευτές του Δημοσίου. Τριάντα χρόνια, στην Τουρκία διαμορφωνόταν μια νέα παραγωγική τάξη, από ένα τμήμα της κοινωνίας, όπου κυριαρχούσαν παραδοσιακές αξίες, που επί δεκαετίες θεωρούνταν αναχρονιστικές.

Η περίπτωση της Τουρκίας αποδεικνύει ότι η ανάπτυξη μιας χώρας δεν εξασφαλίζεται από πολιτικούς που εμφορούνται από εκσυγχρονιστικές ιδέες. Η ανάπτυξη δημιουργείται από ανερχόμενες δυναμικές κοινωνικές ομάδες, που παράγουν πλούτο και διεκδικούν ρόλο εξουσιαστικό. Αλλά η Ελλάς είναι απλώς μια χώρα γηρασμένη και η θεραπεία δεν είναι το Μνημόνιο.

kathimerini