Μετα-Κεμαλισμός

Παρακολουθούμε στην Τουρκία σήμερα μια δραματική πορεία επεισοδιακής μετεξέλιξης του κεμαλικού πολιτικού συστήματος που οικοδόμησε ο Μουσταφά Κεμάλ, μεγάλος ηγέτης των Τούρκων και κυριολεκτικά δημιουργός του τουρκικού κράτους, σ’ ένα απροσδιόριστο και καθόλου εύκολα προβλέψιμο μόρφωμα μιας Ισλαμικής Δημοκρατίας «δυτικού τύπου»(!).
Όσοι παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις στην Τουρκία, που λαμβάνουν χώρα σε καθημερινή βάση, διαπιστώνουν πως ο κεμαλισμός ως πολιτική φιλοσοφία και κρατική ιδεολογία τελειώνει.
Η σύγκρουση του στρατεύματος, που αποτελεί την αιχμή του δόρατος του κεμαλισμού, με τον χαρισματικό και εξαιρετικά ικανό σε ευφυείς τακτικούς χειρισμούς Ερντογάν οδηγείται προδήλως σε νίκη του δεύτερου.

Ας μην ξεχνάμε πως ένα από τα σημαντικότερα και πιο ισχυρά προπύργια του «παλαιού καθεστώτος», που στοχευμένα συνέτριψε και προσπάθησε να ενταφιάσει οριστικά ο Μουσταφά Κεμάλ στην επαναστατική του φάση ίδρυσης ενός κοινωνικά και πολιτιστικά δυτικόστροφου και πολιτικά φασιστοειδούς πολιτικού συστήματος, ήταν το Ισλάμ.

Δεν θέλησε να εγκαθιδρύσει ένα δημοκρατικό κράτος, φοβούμενος, όπως και οι επίγονοί του, τον κίνδυνο χειραφέτησης των μειονοτήτων και των εθνοτήτων, κατάρρευσης του πολιτικού συστήματος, διάλυσης του κράτους, αλλά μια μονοκομματική στην αρχή, μετά τον θάνατό του δικομματική και εν συνεχεία πολυκομματική δημοκρατία, που να ελέγχεται από το στράτευμα σε ένα συνταγματικά νομιμοποιημένο σύστημα δυϊσμού εξουσίας, όπου η δημοκρατία ήταν απολύτως ελεγχόμενη από το στράτευμα.
Είναι χαρακτηριστική η έκφραση του γερμανού κοινωνιολόγου Franz Ronneberger, ο οποίος αποκαλούσε την τουρκική δημοκρατική τάξη «αναπτυσσόμενη αενάως δημοκρατία» και έλεγε πως η χώρα «κυβερνάται από το μαυσωλείο του».
Σήμερα ζούμε τη μετάβαση ή την ολοκλήρωσή της. Από το 2003 που ανέλαβε ο ίδιος ο Ερντογάν τη διακυβέρνηση της χώρας, κατάφερε να αξιοποιήσει τόσο τις παγκόσμιες εξελίξεις όσο και την εσωτερική του νομιμοποίηση, εφευρίσκοντας ή αποκαλύπτοντας σκάνδαλα και συνωμοσίες τύπου «Εργκένεκον» και «Βαριοπούλας», να πιάσει τους στρατηγούς στον ύπνο και να ροκανίσει με γεωμετρική πρόοδο από το 2007 και εντεύθεν την εξουσία, επιτυγχάνοντας για πρώτη φορά στην ιστορία της «Τουρκικής Δημοκρατίας» την εγκαθίδρυση ισλαμιστή προέδρου, καταφέρνοντας ταυτόχρονα να θέσει και κρίσιμα σημεία της Δικαιοσύνης υπό την επιρροή του.
Ο Ερντογάν πέτυχε την περασμένη εβδομάδα τον αποκλεισμό του προτεινόμενου από την ηγεσία του στρατεύματος, του αρχηγού της 1ης τουρκικής στρατιάς στρατηγού Χασάν Ιγσίζ, πράγμα που θεωρείται αναμφίβολα κόλαφος για το στράτευμα και πρωτοφανής εξέλιξη για τη σχέση στρατεύματος και πολιτικής στη γείτονα.
Ακολουθούν μικρές και σοβαρές μάχες που δίνονται αυτές τις ημέρες, μέχρι τη 12η Σεπτεμβρίου, ημερομηνία-σταθμό και για τον Ερντογάν αλλά και για την «Τουρκική Δημοκρατία». Αν τα καταφέρει να κερδίσει στο δημοψήφισμα και να πάρει μεγάλο ποσοστό, θα έχουμε σοβαρές εξελίξεις στο πολιτικό σύστημα της γείτονος. Ο Ερντογάν θα αναδειχθεί σε έναν «νέο Κεμάλ» και η χώρα θα εισέλθει σε ένα τελικό στάδιο μετάβασης, σε μια ομιχλώδη μετακεμαλική περίοδο.