Κύπρος και μυστικές υπηρεσίες

Του Μιχάλη Χατζηβασίλη

Ανέκαθεν η Κύπρος αποτελούσε σταυροδρόμι για τους κατασκόπους. Είτε για διάφορες συναντήσεις, είτε για παρακολουθήσεις με κύριους στόχους την Εθνική Φρουρά και την άσκηση Νικηφόρος. Πρωταγωνιστές στον σκοτεινό κόσμο της κατασκοπείας, ήταν οι Ισραηλινοί και οι Τούρκοι, ενώ έπονται άλλοι που δεν πιάστηκαν ούτε και θα τους μάθουμε ποτέ. Η έλευση των πυραύλων S300 στην Κρήτη προκάλεσε, σύμφωνα με τις μυστικές υπηρεσίες του κράτους, συνωστισμό κατασκόπων, προκειμένου να ελέγξουν κατά πόσον θα έρχονταν στην Κύπρο.

Η πρόσφατη περίπτωση του Κρίστοφερ Ρόμπερτ Μέτσος, του 54χρονου Καναδού κατάσκοπου έφερε ξανά στο προσκήνιο υποθέσεις κατασκοπείας που συγκλόνησαν την Κύπρο και που αποδεικνύουν ότι κάνουμε μεσάνυχτα στον τομέα της αντικατασκοπίας. Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση κατασκόπων για την οποία οι σχέσεις Κύπρου και Ισραήλ έφτασαν στην κόψη του ξυραφιού, αφορά στη σύλληψη δύο Ισραηλινών πρακτόρων της Μοσάντ στις 7 Νοεμβρίου στο Ζύγι. Μετά από πληροφορίες που έδωσε εστιάτορας της περιοχής, η ΚΥΠ για πρώτη φορά κατάφερε να συλλάβει επ’ αυτοφώρω τους Χάργκοφ Ούντι, 37 χρόνων, και Νταμάρι Ιγκάλ, 49 χρόνων τότε, να ασχολούνται με κατασκοπεία δραστηριοτήτων της Εθνικής Φρουράς. Οι δύο συνελήφθησαν, για τρεις κατηγορίες σύμφωνα με τις οποίες μεταξύ 15 Οκτωβρίου και 6 Νοεμβρίου 1998 στο Ζύγι συνέλεγαν πληροφορίες σχετικά με την άμυνα της Κυπριακής Δημοκρατίας, τις κατέγραφαν και τις διαβίβαζαν σε ξένη χώρα μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή.

Οι πράκτορες της ΚΥΠ που παρακολουθούσαν τις κινήσεις τους, πήγαν στο διαμέρισμά τους λίγο μετά τα μεσάνυχτα και κτύπησαν την πόρτα. Τους άνοιξε ο πιο νεαρός, με το ξυρισμένο κεφάλι. Ο σύντροφός του έτρεξε να σβήσει τον ανιχνευτή συχνοτήτων που βρισκόταν στο δωμάτιό του και ήταν συνδεδεμένος με μαγνητόφωνο καταγράφοντας συνομιλίες στα ελληνικά. Δεν είναι ξεκάθαρο κατά πόσο επιχείρησε να διαγράψει τις μαγνητοφωνημένες συνομιλίες. Δεν επρόκειτο απλώς για συνομιλίες μεταξύ περιπολικών της αστυνομίας, όπως αφέθηκε να διαρρεύσει αρχικά, αλλά και για την επικοινωνία μεταξύ ενός μεταγωγικού πλοίου που θα εκφόρτωνε οπλισμό στο παραπλήσιο λιμάνι του Βασιλικού και αυτών που ανέμεναν το φορτίο στη στεριά, σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες. Αυτός ήταν και ο λόγος της στρατιωτικής αυτοκινητοπομπής, το βράδυ του Σαββάτου.

Ο τότε αρχηγός της Εθνικής Φρουράς (ΕΦ) στρατηγός Δημήτριος Δήμου αποκάλυψε λίγες ώρες μετά το περιστατικό ότι τις μέρες που προηγήθηκαν της σύλληψης των δύο, η ΕΦ είχε σοβαρή δραστηριότητα στην περιοχή. Πέραν των δύο υπερσύγχρονων ανιχνευτών συχνοτήτων (scanners), η αστυνομία βρήκε στο διαμέρισμα ένα φορητό ηλεκτρονικό υπολογιστή, σκληρούς δίσκους και δισκέτες, καθώς και φορητά τηλέφωνα GSΜ. Βρέθηκαν επίσης τουριστικοί χάρτες με σημειωμένες διάφορες τοποθεσίες, οι οποίες συμπίπτουν με ευαίσθητες στρατιωτικές εγκαταστάσεις σε πολλά σημεία του νησιού. Ωστόσο δεν είναι μόνο ο υπερσύγχρονος εξοπλισμός που έχει πείσει τις κυπριακές Αρχές ότι πρόκειται για κλασική υπόθεση κατασκοπείας, αλλά και η συμπεριφορά των δύο. Τόσο ο 37χρονος Ούντι Αργκόβ όσο και ο 49χρονος Ιγκολ Νταμάρ επέδειξαν την αναμενόμενη συμπεριφορά μετά τη σύλληψή τους. Αρνήθηκαν ότι οι χάρτες και ο εξοπλισμός τούς ανήκουν. Είχαν ταξιδεύσει στην Κύπρο και λίγο πιο πριν, κατά τη διάρκεια της άσκησης Νικηφόρος - Τοξότης (15 - 22 Οκτωβρίου). Οι δύο πράκτορες είχαν αρνηθεί την κατηγορία της κατασκοπείας, όπως και η κυβέρνησή τους, όμως λίγες ημέρες μετά ο τότε Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπ. Νετανιάχου είχε παραδεχθεί δημοσίως στην τηλεόραση ότι ήταν πράκτορες της ΜΟΣΑΝΤ και από τις πρώτες ημέρες άρχισαν να ασκούν πιέσεις (μεταξύ αυτών που ασκούσαν πιέσεις ήταν και ο πρόεδρος του Ισραήλ κ. Βάισμαν, αλλά και το πανίσχυρο ισραηλινό λόμπι των ΗΠΑ) στην κυπριακή κυβέρνηση για να τους αφήσει ελεύθερους. Κάτι που έγινε λίγους μήνες αργότερα, με επίκληση μιας περίεργης θέσης περί εθνικού συμφέροντος. Η επιτυχία αυτή της ΚΥΠ είχε άδοξη κατάληξη, αφού οι αφόρητες παρεμβάσεις προς την κυβέρνηση και τον τότε Πρόεδρο Γλαύκο Κληρίδη απέδωσαν καρπούς και οδήγησαν στην παράδοσή τους στους Ισραηλινούς. Χρειάστηκε μάλιστα να επισκεφθεί την Κύπρο ο πρόεδρος του Ισραήλ, άλλοι αξιωματούχοι και να γίνουν δεκάδες τηλεφωνήματα προς επισήμους.

Οι Αρχές είχαν πάντα κατά νουν ότι αποστολή των δύο ήταν ο εντοπισμός των πυραύλων S300 στη φάση της μεταφοράς τους από τη Ρωσία.

Τούρκοι και άλλοι

ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑκατασκόπων στην Κύπρο δεν σταματούν ποτέ και οι Τούρκοι είχαν στρατολογήσει ουκ ολίγους ξένους και Ελληνοκύπριους για να συλλέγουν πληροφορίες για θέσεις της Εθνικής Φρουράς. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση μέλους των Ηνωμένων Εθνών που κρίθηκε ύποπτος για κατασκοπεία σε βάρος της χώρας μας και απελάθηκε. Πριν ενάμιση περίπου χρόνο, αλλοδαπός πιάστηκε σε χώρο στάθμευσης εστιατορίου της Λευκωσίας με μια βαλίτσα γεμάτη χρήματα έτοιμος να την παραδώσει ως αντάλλαγμα πληροφοριών. Η τελευταία περίπτωση του Μέτσος είναι διαφορετική. Μέχρι στιγμής δεν έχει γνωσθεί κατά πόσον κατασκόπευε την Κύπρο ή απλά χρησιμοποίησε το έδαφός της για να καλύψει τα ίχνη του και να συνεχίσει προς άλλο προορισμό. Οι πληροφορίες κάνουν λόγο για έναν πρώτης τάξεως κατάσκοπο που έδινε πληροφορίες στους Ρώσους και ο υπ’ αριθμόν 1 ενός δικτύου που αριθμεί μέχρι στιγμής 11 πρόσωπα. Στο λάπτοπ του Μέτσος έχουν βρεθεί σημαντικά στοιχεία που δείχνουν και το εύρος της δράσης του, ωστόσο η αποκωδικοποίησή τους θα πάρει χρόνο στις Αρχές γιατί πρόκειται για έγγραφα σε διάφορες γλώσσες. Η περίπτωσή του θα μείνει σκοτεινή από τη στιγμή που διέφυγε των Αρχών, όσο σκοτεινή είναι και η δράση του.

Και άλλες συλλήψεις Ισραηλινών

Η δραστηριότητα αυτή των Ισραηλινών στην Κύπρο δεν ήταν και η μοναδική. Το 1992 είχαν συλληφθεί άλλοι τέσσερις Ισραηλινοί πράκτορες στην Κύπρο, τρεις άνδρες και μια γυναίκα. Και αν πάμε λίγο ακόμη πιο πίσω, το 1975 είχαν συλληφθεί στο Σταυροβούνι άλλοι τρεις Ισραηλινοί, δύο άνδρες και μια γυναίκα, οι οποίοι φωτογράφιζαν και βιντεοσκοπούσαν το στρατόπεδο της 35ης Μοίρας Καταδρομών με στόχο τη συγκέντρωση πληροφοριών για την άμυνα του Ισραήλ ή για τη σύμμαχό του Τουρκία.

Το 1992 είχαν συλληφθεί επ’ αυτοφώρω στη Λευκωσία τέσσερις Ισραηλινοί, δύο άνδρες και δύο γυναίκες, οι οποίοι προσπαθούσαν να εγκαταστήσουν μηχανισμό υποκλοπής τηλεφωνικών συνδιαλέξεων στην πολυκατοικία που στέγαζε την ιρανική πρεσβεία στην Κύπρο στην οδό Σανταρόζα, δίπλα από τον αστυνομικό σταθμό Λυκαβητού.

Συναντήσεις στο νησί

Στο βιβλίο «Στα άδυτα της ΜΟSSΑD», το οποίο αναφέρεται στον πρώην πράκτορά της Οπόλ Οστρογιέφσκι (αυτομόλη- σε κατά την έκφραση των μυστικών υπηρεσιών) γίνεται αναφορά σε δυο περιπτώσεις για την Κύπρο και τις συναντήσεις κατασκόπων που έγιναν στο νησί με σκοπό είτε να γίνει ανταλλαγή πληροφοριών ή εγγράφων, είτε να οργανωθεί η επόμενη επιχείρηση.

Φιλελεύθερος