Επιταχύνονται οι διευθετήσεις στο Αιγαίο

Πληθαίνουν οι ενδείξεις για σοβαρές εξελίξεις σε όλο το φάσμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων με επίκεντρο το Αιγαίο, βάσει των προδιαγραφών του ΝΑΤΟ και υπό την πίεση των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών.

Οι διευθετήσεις που προωθούνται τίποτα καλό δεν προοιωνίζονται για τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα, αλλά και για την ίδια την υπόθεση της ειρήνης στην περιοχή. Τα φαινόμενα συγκλίνουν στην εκτίμηση ότι η επικείμενη επίσκεψη του Τούρκου πρωθυπουργού Τ. Ερντογάν στην Αθήνα (προσδιορίζεται στα τέλη Μάη με αρχές Ιούνη) θα σηματοδοτήσει ραγδαίες εξελίξεις.

Τα πρόδρομα φαινόμενα για τις διευθετήσεις, που σε μεγάλο βαθμό έχουν συμφωνηθεί και ορισμένες πλευρές τους έχουν ήδη δρομολογηθεί στο πλαίσιο των ενδοΝΑΤΟικών ρυθμίσεων, εκδηλώνονται το ένα μετά το άλλο. Καθόλου τυχαία, στις 7 και 8 Απρίλη, ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, Δ. Δρούτσας, θα ταξιδέψει στην Τουρκία για προπαρασκευή της επίσκεψης Ερντογάν στην Αθήνα.

Το έδαφος πάνω στο οποίο θα ξεδιπλωθούν οι όποιες συμφωνίες έχει αρχίσει να στρώνεται από χρόνια και σε μεγάλο βαθμό καταδείχνει και το χαρακτήρα των προωθούμενων διευθετήσεων.
Τα βασικά δεδομένα

Το πλαίσιο μέσα στο οποίο εξελίσσονται οι συζητήσεις και οι ενδεχόμενες συμφωνίες καθορίζεται από μια σειρά παράγοντες, όπως οι εξής:

-- Η στρατηγική επιλογή της κυβέρνησης να εμπλέξει τη χώρα πιο βαθιά στους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, σε μια προσπάθεια να εξασφαλίσει πολιτική στήριξη στη χωρίς τέλος αντιλαϊκή επίθεση που έχει εξαπολύσει. Παράλληλα, αποτελεί στρατηγική επιλογή της ντόπιας άρχουσας τάξης για εκχώρηση πλευρών της κρατικής κυριαρχίας στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, με αντάλλαγμα το κέρδισμα καλύτερων θέσεων για την ελληνική πλουτοκρατία στο πλαίσιο του ιμπεριαλιστικού καταμερισμού.

-- Η στρατηγική του αμερικανοΝΑΤΟικού παράγοντα, που σταθερά πιέζει για κλείσιμο των θεμάτων του Αιγαίου και των λειτουργικών - επιχειρησιακών εκκρεμοτήτων που υπάρχουν στη Νότια Πτέρυγα της Συμμαχίας, εξαιτίας των ελληνοτουρκικών τριβών. Το ΝΑΤΟ επιδιώκει την ολοκληρωτική ΝΑΤΟποίηση του Αιγαίου, τη λειτουργία του ενιαίου επιχειρησιακού χώρου, αλλά και τη συνεργασία ΝΑΤΟ και Κοινής Ευρωπαϊκής Πολιτικής Αμυνας και Ασφάλειας. Παράπλευρες πιέσεις ασκούνται και στο πλαίσιο των ανταγωνισμών για τους αγωγούς Ενέργειας, αλλά και για την εκμετάλλευση τυχόν κοιτασμάτων πετρελαίου και αερίου στην υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου.

-- Οι καθημερινές τουρκικές προκλήσεις, όπως παράνομη είσοδος μαχητικών στο FIR Αθηνών, παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου και των ελληνικών χωρικών υδάτων ακόμα και μέχρι το Σούνιο, στόχο έχουν να δημιουργήσουν τετελεσμένα σε βάρος των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, με τις πλάτες του ΝΑΤΟ.

-- Οι συμφωνίες των τελευταίων χρόνων και πιο συγκεκριμένα της Μαδρίτης (Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ, Ιούλης 1997) που αναγνωρίζει τα «ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα» της Τουρκίας στο Αιγαίο και του Ελσίνκι (Σύνοδος Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ενωσης, Δεκέμβρης 1999), όπου η Ελλάδα αποδέχεται την ύπαρξη «συνοριακών διαφορών», σκιαγραφούν τις βάσεις για τις διευθετήσεις που θα γίνουν.
«Καρότο» και «μαστίγιο»

Αν οι διαρκείς παραβιάσεις και ο κίνδυνος στρατιωτικής εμπλοκής αποτελούν το «μαστίγιο» της Τουρκίας και του ΝΑΤΟ, οι «επιθέσεις φιλίας», που, όμως, δεν μπορούν να κρύψουν τις σκοπιμότητες, είναι το «καρότο» των διευθετήσεων. Σ' αυτό το πνεύμα, την περασμένη Τρίτη, ο Τούρκος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Εγκεμέν Μπαγκίς πρότεινε αμοιβαία μείωση των εξοπλισμών, με το βλέμμα βέβαια στραμμένο στο Αιγαίο.

Ο Τούρκος υπουργός ανέφερε: «Η Ελλάδα δεν έχει ανάγκη από νέα άρματα μάχης, πυραύλους, υποβρύχια ή μαχητικά αεροσκάφη, όπως και η Τουρκία. Είναι καιρός να μειωθούν οι εξοπλιστικές δαπάνες παγκοσμίως, αλλά ιδιαίτερα της Τουρκίας και της Ελλάδας (...) Ούτε η Ελλάδα, αλλά ούτε και η Τουρκία έχουν ανάγκη από γαλλικά ή γερμανικά υποβρύχια».

Υπενθυμίζεται ότι ο ίδιος υπουργός της Τουρκίας προανήγγειλε «θεαματικά αποτελέσματα» ενόψει της επίσκεψης Ερντογάν στην Αθήνα. Εσπευσε ακόμα να χαιρετίσει την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης «να αποκλείσει από τις στρατιωτικές παρελάσεις τα άρματα μάχης και τα βαρέα όπλα» και τη συνέδεσε με την αποστρατιωτικοποίηση του Αιγαίου. «Αποκλεισμός, είπε, των βαρέων όπλων πρέπει να γίνει και στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο γιατί είναι περιοχές ειρήνης».

Ο συνδυασμός όλων των παραπάνω προμηνύει ότι η λήψη μέτρων για τη «μείωση της έντασης» στο χώρο του Αιγαίου και τη μείωση των εξοπλισμών, θα αποτελέσει το πρόσχημα για τις προαποφασισμένες διευθετήσεις. Μέτρο προς αυτήν την κατεύθυνση αναμένεται να αποτελέσει και ο χαρακτηρισμός ενός τμήματος του Αιγαίου ως «ζώνης αποφυγής της έντασης».

Σε αυτή την κατεύθυνση κινείται και η θρυλούμενη συμφωνία για τον ορισμό του 25ου Μεσημβρινού, δηλαδή της κάθετης γραμμής από Βορρά προς Νότο (ξεκινάει από το Πόρτο Λάγος στη Θράκη και διασχίζοντας το Αιγαίο δυτικά της Λήμνου και της Τήνου καταλήγει στην Κρήτη δυτικά του Ηρακλείου) ως ορίου της περιοχής, ανατολικά της οποίας δε θα πετάνε ελληνικά και τουρκικά μαχητικά αλλά μόνο ΝΑΤΟικά. Πρόκειται για το μισό Αιγαίο, το θαλάσσιο χώρο που περιβάλλει τα νησιά Σαμοθράκη, Λήμνος, Λέσβος, Χίος, Σάμος, Ικαρία, Δωδεκάνησα και τις μισές Κυκλάδες (Μύκονος, Πάρος, Νάξος, Σαντορίνη, Αμοργός, Κάρπαθος κ.λπ.), όπως και το μισό Κρητικό Πέλαγος.

Αυτό που θα παρουσιαστεί ως «επίτευγμα», είναι ότι δε θα πετάνε τουρκικά μαχητικά, αλλά βέβαια ούτε ελληνικά, σε μια έκταση διάσπαρτη από ελληνικά εδάφη, δηλαδή σε μέρος της ελληνικής επικράτειας. Πράγμα που σημαίνει υποχώρηση του πυρήνα της κυριαρχίας του κράτους, που είναι το δικαίωμα στην άμυνα. Εκ των πραγμάτων, μια τέτοια διευθέτηση θα υποχρεώσει την Ελλάδα να μεταθέσει προς τα δυτικά τη γραμμή άμυνας, κάπου έξω από το Σούνιο και τις ακτές της Εύβοιας.

Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίοι οι πλόες των τουρκικών πολεμικών πλοίων με το πρόσχημα της «αβλαβούς διέλευσης» μέχρι έξω από τις ακτές της Αττικής. Ετσι προωθείται ντε φάκτο η «αποστρατιωτικοποίηση» των ελληνικών νησιών και η διχοτόμηση του Αιγαίου.
Υφαλοκρηπίδα σημαίνει σύνορα

Η δρομολόγηση των εξελίξεων στα Ελληνοτουρκικά για εφ' όλης της ύλης διάλογο έγινε με την επιστολή του πρωθυπουργού της Τουρκίας Τ. Ερντογάν προς τον Ελληνα ομόλογό του Γ. Παπανδρέου, στις 30 Οκτώβρη 2009. Το κείμενο κινείται στο πνεύμα του Ελσίνκι, δηλαδή στη διευθέτηση των «συνοριακών διαφορών», που από μόνο του σημαίνει διαπραγμάτευση επί των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, αφού αυτά αφορούν οι τουρκικές διεκδικήσεις.

Σε αυτήν, ο Τ. Ερντογάν καταγράφει όλα τα ζητήματα που συνθέτουν το πλέγμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων και των διαφορών που θέτει η Τουρκία, όπως αυτά «υπενθυμίζονται» καθημερινά με τις υπερπτήσεις μαχητικών αεροσκαφών πάνω και από κατοικημένα ελληνικά νησιά και τα μη «αβλαβή» ταξίδια τουρκικών πολεμικών πλοίων στα ελληνικά χωρικά ύδατα.

Η απάντηση από τον Γ. Παπανδρέου στην επιστολή Ερντογάν ήρθε μετά από δύο μήνες και, σύμφωνα με όσα διέρρευσαν, προκρίνει το θέμα της υφαλοκρηπίδας. Ειδικά για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, προτείνεται διάλογος με καθορισμένο χρονοδιάγραμμα και στην περίπτωση αδυναμίας επίτευξης συμφωνίας, παραπομπή του προβλήματος στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Υπενθυμίζεται ότι αυτός ο διάλογος είχε φτάσει κοντά στην υπογραφή συνυποσχετικού για την παραπομπή του ζητήματος της υφαλοκρηπίδας πριν τις ελληνικές εκλογές του 2004.

Γεγονός, πάντως, είναι ότι η συζήτηση για το συνυποσχετικό παραπομπής του ζητήματος της υφαλοκρηπίδας στη Χάγη, προϋποθέτει συζήτηση και για τις «γκρίζες ζώνες» που έχει θέσει η Αγκυρα. Με άλλα λόγια, ο καθορισμός της υφαλοκρηπίδας συνδέεται άμεσα με την αμοιβαία συμφωνία για τα σύνορα. Επίσης ο Ελληνας πρωθυπουργός υπογραμμίζει ότι ο μόνος τρόπος αποτελεσματικής ενίσχυσης της ασφάλειας στο Αιγαίο είναι η αποφυγή των στρατιωτικών δραστηριοτήτων που τροφοδοτούν την ένταση. Εδώ φαίνεται πως μπορεί να «κουμπώσει» η δημιουργία ζώνης «αποφυγής έντασης» ανατολικά του 25ου Μεσημβρινού.

Ανεξάρτητα, όμως, από το ακριβές περιεχόμενο της όποιας διευθέτησης που τελικά θα επιτευχθεί, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι αυτή θα έχει ΝΑΤΟική σφραγίδα, θα οριστικοποιεί τη συνδιαχείριση στο Αιγαίο και θα δημιουργεί το έδαφος για ένταση των ανταγωνισμών στην περιοχή, με δεδομένη την επιδείνωση της αμυντικής δυνατότητας της χώρας.