Tα ενεργειακά ανοίγματα της Τουρκίας και η επιρροή της στην περιοχή.

του Egemen Özalp.-
Η Τουρκία τοποθετείται σε μια περιοχή που διαθέτει το 71,8% των αποδεδειγμένων αποθεμάτων φυσικού αερίου του κόσμου αλλά κυρίως της Μέσης Ανατολής και της Κασπίας καθώς και το 72,7% των αποδεδειγμένων αποθεμάτων πετρελαίου. Βόρεια Αμερική, νοτιοανατολική Ασία και Τουρκία, μαζί και η Ευρώπη, καταναλώνουν την περισσότερη ενέργεια ανά τον κόσμο.
Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο έχει αποκτήσει ζωτική σημασία η ασφάλεια στην ενέργεια και η διαφοροποίηση στην προσφορά. Η Τουρκία πρωτοστάτησε στην υλοποίηση του Διαδρόμου Ενεργείας Ανατολής-Δύσης που αναδείχτηκε ως ο Δρόμος του Μεταξιού στον 21ο αιώνα.

Ο σημαντικότερος συντελεστής του Διαδρόμου Ενεργείας Ανατολής-Δύσης είναι ο Αγωγός Πετρελαίου Μπακού-Τιφλίδα-Τζεϊχάν. Έρχεται από το Αζερμπαϊτζάν και τη Γεωργία, περνάει από την περιβαλλοντολογικά ευαισθητοποιημένη Μαύρη Θάλασσα και τα τουρκικά στενά και φτάνει στον σταθμό Τζεϊχάν στα μεσογειακά παράλια της Τουρκίας. Ο αγωγός με δυναμικότητα εξαγωγής ένα εκ βαρέλια ημερησίως, είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος σε μήκος του κόσμου, 1774 χιλιόμετρα. Η ποσότητα αυτή αντιστοιχεί περίπου στο 1.5% της προσφοράς πετρελαίου σε παγκόσμια κλίμακα. Όταν άρχισε να λειτουργεί και ο σταθμός Ακτάου στο Καζακστάν η δυναμικότητα ανήλθε σε 700 χιλιάδες βαρέλια ημερησίως.
Ο δεύτερος συντελεστής είναι ο Αγωγός Φυσικού Αερίου Μπακού-Τιφλίδα-Ερζουρούμ. Το σχέδιο αυτό ενεργοποιήθηκε στις 3 Ιουλίου του 2007. Προβλέπεται να μεταφερθεί στα σύνορα της Τουρκίας μέσω Γεωργίας το φυσικό αέριο που θα παραχθεί στο Σαχντενίζ στο αζέρικο κομμάτι της Κασπίας. Επιπλέον αναμένεται εξαγωγή 6,6 δις κυβικών μέτρων φυσικού αερίου τον χρόνο.
Πέραν όλων αυτών προωθούνται και σχέδια όπως το έργο διασύνδεσης των δικτύων φυσικού αερίου Τουρκίας-Ελλάδας-Ιταλίας. Η μεταφορά των πηγών πετρελαίου και φυσικού αερίου της Κασπίας Θάλασσας, συνιστά καίριο παράγοντα της διαφοροποίησης στην προσφορά ενεργείας.
Ο Αγωγός Φυσικού Αερίου Τουρκίας-Ελλάδας άρχισε να λειτουργεί στις 18 Νοεμβρίου του 2007. Με τη διασύνδεση Ελλάδα-Ιταλία που αναμένεται να γίνει το 2012 το σχέδιο αυτό θα συμβάλει στην διαφοροποίηση ενεργειακών κατευθύνσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η κρίση με την ενέργεια που ξέσπασε μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, επίσπευσε τα έργα κατασκευής εναλλακτικών δρόμων. Η ΕΕ και οι ΗΠΑ αύξησαν την υποστήριξη προς το σχέδιο Nabucco που προβλέπει την μεταφορά του φυσικού αερίου στην Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουγγαρία και Αυστρία μέσω Τουρκίας.
Ο Αγωγός Φυσικού Αερίου Nabucco, είναι ένα σχέδιο αγωγού μήκους 3.000 χλμ. που αποσκοπά στην μεταφορά αερίου στην καρδιά της Ευρώπης από την Τουρκία. Αναμένεται να γίνει εναλλακτική οδός στην μεταφορά που κάνει η Ρωσία η οποία είναι η μεγαλύτερη προμηθεύτρια φυσικού αερίου της Ευρώπης. Το 2004 ιδρύθηκε στη Βιέννη μια εταιρεία με την ονομασία Διεθνής Αγωγός Φυσικού Αερίου Nabucco με στόχο την αποπεράτωση του σχεδίου. Μέτοχοι στο σχέδιο με %20 η καθεμία έγιναν πέντε εταιρείες, η τουρκική BOTAŞ, η βουλγάρικη Bulgargaz, η ρουμάνικη Transgaz, η ουγγρική MOL και η αυστραλιανή OMV μαζί με την γερμανική εταιρεία RWE, στις 5 Φεβρουαρίου του 2008. Το κόστος του σχεδίου αναμένεται να βρει τα 6 δις δολάρια.
Από την άλλη, ο Αραβικός Αγωγός Φυσικού Αερίου που θα φέρει το αιγυπτιακό φυσικό αέριο στην Τουρκία περνώντας από Ιορδανία και Συρία, προγραμματίζεται να ολοκληρωθεί και να λειτουργήσει μέσα στο 2009.
Η Τουρκία είναι εξαρτημένη από τις εισαγωγές κατά 64% στην αντιμετώπιση της ανάγκης για ενέργεια. Το ποσοστό αυτό προβλέπεται να αυξηθεί με γοργούς ρυθμούς κατά τα επόμενα 20 χρόνια και να διαμορφωθεί ως 72% το 2010 και 76% το 2020.
Ζωτική σημασία έχει η εξισορρόπηση της εξάρτησης και η διαφοροποίηση των δρόμων προσφοράς σε μια περιεκτική στρατηγική για την ενέργεια. Συνεπώς απαιτείται η ενθάρρυνση εναλλακτικών και ανανεώσιμων πόρων, η στήριξη της ασφαλούς πυρηνικής ενέργειας, η αύξηση της εσωτερικής παραγωγής και η επένδυση στην τεχνολογία. Εξάλλου χρειάζεται η αύξηση της αποδοτικότητας στην κατανάλωση και ο εκσυγχρονισμός της ενεργειακής υποδομής προκειμένου να εμποδιστεί η σπατάλη και να μειωθεί ειδικότερα η απώλεια ηλεκτρικής ενέργειας στις μεταφορές.
Οι χώρες, οι πολίτες και οι εταιρείες έχουν ανάγκη από ασφαλή και χαμηλού κόστους ενέργεια έτσι ώστε να διατηρήσουν το βιοτικό τους επίπεδο. Τα κοινά μας συμφέροντα απαιτούν να κινούμαστε έχοντας συνειδητοποιήσει ότι είναι περιορισμένοι οι πόροι που εκμεταλλευόμαστε. Παράλληλα πρέπει να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας και ειδικά οι επιπτώσεις που έχουν τα καύσιμα απολιθωμάτων πάνω στο περιβάλλον. Η Τουρκία κινούμενη με αφετηρία αυτούς τους βασικούς στόχους, έχει εστιαστεί στις αρχές της συνέχειας στην προσφορά ενεργείας, του ανταγωνισμού και της ασφάλειας στην προσφορά.