Τουρκική κινητικότητα, ελληνική νωθρότητα και η νέα Πολιτική Εθνικής Άμυνας…

Μια φαινομενικά άσχετη είδηση που καταγράφηκε από τις τουρκικές εφημερίδες, μας έβαλε σε αρκετές και δυσάρεστες σκέψεις…
Η Σαρέ Νταβούτογλου, σύζυγος του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, θα ταξιδέψει στις πληγείσες από τις πλημμύρες περιοχές του Πακιστάν για να προσφέρει τις ιατρικές της γνώσεις στους κατοίκους της χώρας.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα τουρκικών εφημερίδων, το ιατρικό κέντρο στο οποίο θα δουλέψει θα κατασκευαστεί με δωρεές που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια γεύματος που παρέθεσε ο σύζυγός της, Αχμέτ Νταβούτογλου, δηλώνοντας ότι ήταν ώρα να αποδειχτούν στην πράξη οι αδελφικοί δεσμοί με το Πακιστάν.

Ανάμεσα στους δωρητές ήταν η ίδια η σύζυγος αλλά και η κόρη τους. Συνεισφορά στη συλλογή χρηματικής βοήθειας έκανε και ο υπουργός Εξωτερικών της Γκάμπια, που τις προηγούμενες ημέρες επισκέφθηκε την Τουρκία για την ενίσχυση της διμερούς συνεργασίας.
Ωστόσο, οι… αδελφικές φιλοφρονήσεις προς το Πακιστάν δε σταματούν εδώ. Ο μέχρι πρότινος υφυπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Ενγκίν Σοϊσάλ, ανέλαβε τη θέση του Ειδικού Απεσταλμένου του ΟΗΕ στο Πακιστάν, έχοντας διατελέσει στο παρελθόν πρέσβης της Τουρκίας στο Ισλαμαμπάντ. Στις δηλώσεις του ανέφερε ότι το Πακιστάν είναι το δεύτερο σπίτι τους (σ.σ. των Τούρκων) και ότι ο λαός του Πακιστάν αξίζει το καλύτερο.
Περισσότερα σχόλια για την τουρκική εξωτερική πολιτική στο πλαίσιο του «νεοθωμανισμού» δεν πιστεύουμε ότι χρειάζονται. Απλά κάθε μέρα προστίθεται κι ένα επιπλέον λιθαράκι.
Αν αναρωτηθούμε όμως για τα του οίκου μας, το ερώτημα που ανακύπτει είναι τι ακριβώς έχει πετύχει ο Γιώργος Παπανδρέου ως υπουργός Εξωτερικών από την ημέρα της εκλογής του, δεδομένου ότι παρουσιάζεται μέσω των ΜΜΕ ως ηγέτης με διεθνές προφίλ, αναγνωρίσιμος διεθνώς και ως αξιόλογος μεσολαβητής.
Αν αξιολογηθεί με βάση το «αμερικανικό μοντέλο» το ερώτημα θα είναι εν μέρει απλό και ποσοτικοποιημένο. Τι κεφάλαια κατόρθωσε να προσελκύσει ως υπουργός Εξωτερικών, αλλά και με βάση τις κατευθύνσεις-οδηγίες που έδωσε στους υφισταμένους του. Και δεν εννοούμε το δάνειο του ΔΝΤ… Όσον αφορά το καθαρά πολιτικό σκέλος, ποιες διμερείς πολιτικές συμφωνίες προώθησε και τι απέφεραν πραγματικά, πως εξυπηρέτησε τα συμφέροντα της χώρας, ιδιαίτερα στα κρίσιμα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής (ελληνοτουρκικά, Κυπριακό, «Μακεδονικό», ενεργειακό “μεγάλο παιχνίδι” κ.λπ.) ή αν η εξωτερική πολιτική της χώρας παρέμεινε προσωποποιημένα εγκλωβισμένη σε λογικές στήριξης σχεδίων όπως του Σχεδίου Ανάν, του οποίου και υπήρξε θιασώτης.
Πολιτική Εθνικής Άμυνας
Για την ύπαρξη κάποιου κειμένου εξωτερικής πολιτικής δε γίνεται λόγος, γιατί η εξωτερική πολιτική στην Ελλάδα είναι σε τριτοκοσμικό – προσωποποιημένο επίπεδο, έρμαιο στις διαθέσεις και τη μυστική διπλωματία των πολιτικών. Για να αποδειχθεί και το πόσο ασυνάρτητη και πρόχειρη είναι και η τωρινή κυβέρνηση, να αναφέρουμε ότι πρωτοτύπησαν για άλλη μια φορά, όταν ο Υπουργός Άμυνας δήλωνε πως σε λίγους μήνες θα έχει συγγραφεί η Πολιτική Εθνικής Άμυνας (ΠΕΑ) του υπουργείου του.
Θα μπορούσε να ήταν μια θετική πρωτοβουλία υπό την προϋπόθεση ότι η νέα ΠΕΑ θα ήταν συντονισμένη με τα αντίστοιχα κείμενα Εξωτερικής Πολιτικής, τα οποία είναι απλώς ανύπαρκτα. Ποια λογική διέπει την ελληνική εξωτερική πολιτική; Δηλαδή θα έχουμε Πολιτική Εθνικής Άμυνας, ασύνδετη σε ένα ευρύτερο πλαίσιο με τη συνολικότερη εξωτερική πολιτική της χώρας, η οποία δεν είμαστε σίγουροι ότι υπάρχει. Αν αυτό δεν είναι πολιτικός ερασιτεχνισμός, τότε τι είναι; Και πόσους… Κίσιντζερ διαθέτουν επιτέλους αυτά τα υπουργεία Εξωτερικών και Εθνικής Άμυνας, που τους επιτρέπουν να εκπονήσουν ένα τόσο σημαντικό θεσμικό κείμενο μέσα σε μερικές εβδομάδες! Ποιους κοροϊδεύουν;
Συνειδητοποιούν ότι από τη στιγμή διακήρυξης μιας πολιτικής απαιτείται η εφαρμογή της διότι διαφορετικά θα έχει καταστραφεί η αξιοπιστία της χώρας; Τους έγινε βίωμα η εμπειρία με το περίφημο «δόγμα του ενιαίου αμυντικού χώρου Ελλάδας-Κύπρου», ότι ΕΙΝΑΙ ΘΕΜΑ ΧΡΟΝΟΥ ο αντίπαλος να ελέγξει την αξιοπιστία μιας διακήρυξης για να καταλήξει σε συμπέρασμα εάν όντως κάποιος που εξαγγέλλει είναι έτοιμος να εμμείνει σε αυτά ή θα υποχωρήσει μπροστά στην πρώτη απειλή. Το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας και Κύπρου κατέρρευσε, διότι πέρα από κάποιες προσπάθειες εφαρμογής του, τελικά αφέθηκε στην τύχη του και όσες φορές δοκιμάστηκε σοβαρά από τον αντίπαλο απέτυχε.
Με βάση τα ανωτέρω είμαστε πραγματικά περίεργοι τι θα περιέχει η καινούργια ΠΕΑ στο ζήτημα των σχέσεων με την Κύπρο… Κατανόησαν άραγε ότι ενώ στην οικονομική πολιτική αντιγράφεις αν θέλεις ένα μοντέλο ανάπτυξης (π.χ. ιρλανδικό, δανέζικο κ.λπ.) ενώ στην εξωτερική και αμυντική πολιτική είναι διαφορετικά; Στο ζήτημα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας-Κύπρου, επί της ουσίας είχε αντιγραφεί το ψυχροπολεμικό δόγμα της εκτεταμένης αποτροπής (extended deterrence) και σε κάποιο βαθμό το δόγμα της ευέλικτης ανταπόδοσης (flexible response). Επειδή λόγω μικρότερης απόστασης η Τουρκία έχει επιχειρησιακό πλεονέκτημα στην Κύπρο, την απειλούσες ότι σε περίπτωση επίθεσης επί της ουσίας αυτό θα συνεπαγόταν αυτόματο πόλεμο σε όλο το μέτωπο, από τον Έβρο και το Αιγαίο, μέχρι τη νήσο. Αυτό που ξέχασαν να κάνουν όμως ήταν το να χαραχτεί το όριο: διότι η Τουρκία επιλέγει μια σειρά οριακές προκλήσεις στο status quo και όχι γενικευμένη σύγκρουση. Άρα, το δόγμα ήταν ακατάλληλο και δεν ανταποκρινόταν στην πολυμορφία των προκλήσεων. Το αποτέλεσμα ήταν να απαξιωθεί συνολικά η ελληνική αποτρεπτική αξιοπιστία στην Κύπρο, μέσω της καταγραφής αναπάντητων επί μέρους τουρκικών προκλήσεων. Οπότε, η εξαγγελία ενός δόγματος, έχει επιπτώσεις, ενώ η διακήρυξη αντιγραφής ενός μοντέλου οικονομικού δεν έχει, αφού όποτε θέλεις το εγκαταλείπεις και δε σου λέει κανείς τίποτε. Και όταν έχεις τέτοια Ιστορία στην… παραγωγή δογμάτων, η συγγραφή ενός νέου θεσμικού κειμένου θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο μεγάλης περίσκεψης και προσοχής…
Θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η ανακοίνωση – διακήρυξη μιας πολιτικής μπορεί να εντυπωσιάζει τους ανίδεους, αλλά όχι τους γνωρίζοντες. Και ευτυχώς στη χώρα υπάρχουν άνθρωποι με κατάρτιση στις διεθνείς σχέσεις. Και μια τελευταία παρατήρηση: Τι αποφάσισαν τελικά οι κυβερνητικοί εγκέφαλοι στο ζήτημα δημοσιοποίησης ή όχι της ΠΕΑ; Διότι στα σοβαρά κράτη, το μεγαλύτερο μέρος ενός τέτοιου θεσμικού κειμένου είναι δημόσιο, αναρτημένο στο διαδίκτυο, ώστε να το πληροφορηθούν οι αντίπαλοι και να το γνωρίζουν και οι πολίτες της χώρας.
Ή μήπως δεν έχουν και τόση εμπιστοσύνη στο κείμενο που θα παραχθεί από ένα σύστημα που αν και δεν αγνοεί τα των διεθνών σχέσεων της χώρας, τα έχει εγκαταλείψει έρμαια αυτοσχεδιασμών και στερεοτυπικών πεποιθήσεων των εκάστοτε κρατούντων; Και δεν υποστηρίζει κανείς τη δημοσίευση απορρήτων, αν και τελευταία, στην πρεμούρα τους να αποδείξουν ότι εννοούν τα περί διαφάνειας, δημοσιεύουν τα πάντα… Υπάρχει μέτρο κύριοι. Ρωτήστε πότε-πότε και τους υπεύθυνους για την άμυνα της χώρας και σταματήστε να τους αντιμετωπίζεται απαξιωτικά.