Τουρκία: αντίο στην Ελλάδα ως "απειλή"

Σε ριζικές αλλαγές υποβάλλεται το «Κόκκινο Βιβλίο», που είναι γνωστό και ως «το κρυφό Σύνταγμα της Τουρκίας». Πρόκειται για το έγγραφο που καθορίζει την πολιτική εθνικής ασφάλειας της χώρας και στο οποίο προσδιορίζονται οι υπολαμβανόμενες από τις μυστικές υπηρεσίες και τις υπηρεσίες ασφαλείας απειλές για την εθνική ασφάλεια.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ της Ασλί Αϊντίντασμπας της Μιλλιέτ, το εν λόγω «Έγγραφο της Εθνικής Πολιτικής Ασφαλείας» γράφεται εκ νέου. Σημειωτέον ότι οι αρχές έχουν παραδεχθεί την ύπαρξη του εν λόγω εγγράφου, και ότι στον τύπο αναφέρονται συχνά σχετικές με το περιεχόμενό του πληροφορίες. Ωστόσο, το περιεχόμενο παραμένει κρυφό και δεν έχει ποτέ ανακοινωθεί επισήμως. Είναι γενικώς παραδεκτό πως το έγγραφο αποτελεί «οδηγό» για τα κυβερνητικά όργανα, τη γραφειοκρατία, τη διπλωματία και τις δυνάμεις ασφαλείας. Σε παλαιότερες εποχές, όταν το στράτευμα διαδραμάτιζε καθοριστικό ρόλο στο δημόσιο βίο, το έγγραφο θεωρείτο πως κατίσχυε των πολιτικών αποφάσεων, και το υπαγορευόμενο από τις δυνάμεις ασφαλείας περιεχόμενό του περιόριζε την κυβερνητική πολιτική.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Αϊντίντασμπας, το γραφείο του Πρωθυπουργού απέστειλε προς τις αρμόδιες υπηρεσίες προτάσεις με σημαντικές τροποποιήσεις του εγγράφου. Βγαίνουν από το έγγραφο οι διατάξεις που ανέφεραν γνωστά θρησκευτικά τάγματα της Ανατολίας όπως εκείνα των Νουτζού και του Φετουλλάχ Γκιουλέν ως απειλές για την εθνική ασφάλεια, ενώ η Ελλάδα και το Ιράν δεν κατονομάζονται πια ως «σημαντικές εξωτερικές απειλές». Παράλληλα, γίνεται για πρώτη φορά ρητή αναφορά στις «απειλές ασφαλείας που προέρχονται από τη Μέση Ανατολή».

Στην τελευταία ενημέρωση του εγγράφου που γνωστοποιήθηκε στον τύπο, το 2005, γινόταν εκτενής αναφορά στις «εσωτερικές απειλές» όπως «ο θρησκευτικός σκοταδισμός» και «οι αποσχιστικές ενέργειες». Υπό τις επικεφαλίδες αυτές γινόταν αναφορά στη δράση των θρησκευτικών ταγμάτων και στη δραστηριότητα του ΡΚΚ. Σύμφωνα με την Αϊντίντασμπας, η τότε τελευταία αναθεώρηση είχε λάβει χώρα όταν ακόμη ήλεγχε τα ηνία του δημοσίου βίου το στρατιωτικό κατεστημένο. Τώρα, το έγγραφο ξαναγράφεται σε μία εποχή που τα ηνία κρατά η πολιτική γραφειοκρατία. Την αναθεώρηση συντονίζει η γραμματεία του Εθνικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, στο οποίο σήμερα, μετά από σχετική αναθεώρηση, την πλειοψηφία απαρτίζουν πολιτικοί, όχι στρατιωτικοί.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες του τουρκικού τύπου, το «Κόκκινο Βιβλίο» ξαναγράφεται κάθε πέντε χρόνια, αλλά το σώμα και τα παραρτήματά του αναθεωρείται κάθε χρόνο. Σύμφωνα με δηλώσεις του Ερντογάν φέτος, το έγγραφο θα αλλάξει ώστε να προσαρμοσθεί στη διαδικασία εκδημοκρατισμού και την αρχή «μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες». «Εφεξής δε θα νοείται αναφορά σε εσωτερικές απειλές» είχε πει ο πρωθυπουργός σε διάσκεψη στην Άγκυρα. Όσο για τις «εξωτερικές απειλές», ο πρωθυπουργός τόνισε πως αυτές «εδράζονται σε τεχνητούς φόβους και ανησυχίες που για μεγάλο διάστημα κυριαρχούσαν στην τουρκική εξωτερική πολιτική». Όσο για το «σκοταδισμό», αυτός θα πρέπει να ορισθεί εκ νέου και κατά τρόπο που να μη θεωρεί «εσωτερική απειλή» τους πολίτες του κράτους, είχε τονίσει ο πρωθυπουργός.

Κατά τη Σαμπάχ, οι προτεινόμενες αλλαγές θα αποσταλούν από το πρωθυπουργικό γραφείο και τη γενική γραμματεία του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας και στο Υπουργείο Εσωτερικών, την Εθνική Ασφάλεια (ΜΙΤ) και το Γενικό Επιτελείο. Στο έγγραφο θα παραμείνουν οι επικεφαλίδες «σκοταδισμός» και «αποσχιστική δράση», αλλά υπό την πρώτη θα γίνεται αναφορά σε οργανώσεις όπως η Αλ Κάιντα και η Χεζμπολλάχ, και όχι πια στα θρησκευτικά τάγματα που δραστηριοποιούνται στην Ανατολία. Ωστόσο, γίνεται σε παράρτημα του εγγράφου αναφορά στο κίνημα του Φετουλλάχ Γκιουλέν, γεγονός που αποδεικνύει, κατά την εφημερίδα, την κλιμακούμενη ένταση μεταξύ της κυβέρνησης και του κινήματος.

Υπενθυμίζεται ότι στην πρώτη του συνέντευξη στον αμερικανικό τύπο από την Πενσυλβάνια, όπου βρίσκεται εξόριστος, ο Γκιουλέν δε στήριξε την αποστολή βοήθειας στη Γάζα, που πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του ακραίου ισλαμιστικού ιδρύματος ΙΗΗ και έχαιρε της στήριξης της κυβέρνησης. Οι δηλώσεις ερμηνεύθηκαν ως ενδεικτικές του ανταγωνισμού ανάμεσα στο κίνημα του Γκιουλέν, που αποτελεί τον πιο καταξιωμένο ιμάμη στην Τουρκία, και οργανώσεις που διατηρούν σχέσεις με την κυβέρνηση Ερντογάν για τον έλεγχο του ισλαμικού κινήματος.

Όσον αφορά τις «εξωτερικές απειλές, η Ελλάδα και η Συρία είχαν πάψει να αποτελούν «πρώτης τάξεως απειλές» και είχαν αντικατασταθεί από το Ιράν και την κουρδική αυτόνομη μειονότητα στο Βόρειο Ιράκ. Ωστόσο, σήμερα αναμένεται να αφαιρεθούν τα ονόματα όλων των χωρών, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, από την κατηγορία της «απειλής». Παράλληλα, θα αναφερθεί ρητά στο έγγραφο πως η ένταξη στην ΕΕ αποτελεί την πρώτη προτεραιότητα εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας.

Ως εξωτερικές απειλές θα αναφέρονται πλέον ο κίνδυνος πολεμικής ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή και το ενδεχόμενο διαίρεσης του Ιράκ.
Αντικατοπτρίζοντας την υπεροχή των πολιτικών και όχι του στρατού σε θέματα εθνικής ασφάλειας, το νέο έγγραφο θα εγκριθεί όχι στις αρχαιρεσίες του στρατεύματος στις 30 Αυγούστου, αλλά το Νοέμβριο κατά τη σύγκληση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας.

Η Σαμπάχ ισχυρίζεται πως στο έγγραφο δεν πρέπει να αποδίδεται πλέον αξία μυθική, και σημειώνει πως τόσο η διαδικασία προσέγγισης με την Αρμενία όσο και η προσπάθεια πολιτικής επίλυσης του Κουρδικού ξεκίνησαν παρότι δεν προβλέπονταν σε αυτό. Δυστυχώς όμως και οι δύο κατέληξαν, καθώς φαίνεται, σε αποτυχία.