H συμφωνία της Τεχεράνης, οι αναδυόμενες συμμαχίες και η Ελληνική απουσία

Ο αεικίνητος, ως αποδεικνύεται Ερντογάν, βρέθηκε, μετά την Ελλάδα, στο Ιράν. Εκεί, ήταν και ο βραζιλιάνος πρόεδρος, Λούλα, ο οποίος έφτασε στην Τεχεράνη αμέσως μετά την επίσκεψη του στη Μόσχα. Η συμφωνία που υπογράφτηκε είναι σημαντικότατη. Κι ας επιχειρεί να την υποβαθμίσει η Δύση. Με τη συμφωνία αυτή, το Ιράν δέχεται να στείλει ελαφρώς εμπλουτισμένο ουράνιο, προκειμένου στη συνέχεια να πάρει πίσω υψηλά εμπλουτισμένο πυρηνικό καύσιμο για χρήση σε ερευνητικό πυρηνικό αντιδραστήρα, στην Τουρκία και όχι στη Γαλλία ή τη Ρωσία.

Ανεξαρτήτως αν μπορεί να κάνει η Τουρκία κάτι τέτοιο τεχνικά ή όχι, ένα είναι βέβαιον. Η Άγκυρα διασφαλίζει τον ρόλο της στο «μέγα» -για τη Δύση- ζήτημα των πυρηνικών του Ιράν, ως διαμεσολαβητής. Αντίστοιχο ρόλο, ίσως πολύ πιο προωθημένο, έχει η Ρωσία, η οποία εξάλλου πουλάει πυρηνική τεχνολογία στο Ιράν. Αυτός ακριβώς, είναι ο λόγος που εδώ και πολλούς μήνες οι σχέσεις του Ισραήλ με την Τουρκία βρίσκονται στο ιστορικό ναδίρ τους. Να σημειωθεί πως το Τέλ Αβίβ, είναι το μόνο που ανοικτά ζητάει τον βομβαρδισμό του Ιράν. Που κολλάει σε όλα αυτά ο Λούλα; Να θυμίσουμε το εξής: Βραζιλία, Κίνα, Ρωσία, Ινδία, βρίσκονται σε διαρκή θεσμική συνεννόηση και οι ηγέτες τους σε τακτικότατες επαφές. Είναι ο πόλος των αναπτυσσόμενων μεγάλων ή μεσαίων παγκόσμιων δυνάμεων. Είναι ουσιαστικά ένα νέο διεθνές κλάμπ που σχηματίζεται και, με κάθε ευκαιρία, δείχνει να λειτουργεί ως ο αντίποδας του Πρώτου –Δυτικού- Κόσμου. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν, ότι ο Λούλα, προτού πάει στο Ιράν, πέρασε από το Κρεμλίνο. Και, ως όλα δείχνουν, η Τουρκία, η οποία κατανοεί ότι πολλά αλλάζουν ταχύτατα στον κόσμο, κάνει σοβαρά ανοίγματα σε αυτόν τον πόλο και σπεύδει να ανεβεί σε αυτό το τραίνο.

Η Τουρκία λοιπόν, φαίνεται πεντακάθαρα ότι έχει επιλέξει να κάνει ανοίγματα προς πολλές κατευθύνσεις. Αναμφισβήτητα, ο Ερντογάν δεν θέλει να τα’χει καλά με τη Δ.Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Όμως, η Τουρκία έχει πάψει να είναι ο «Yes man» των ΗΠΑ, του Ψυχρού Πολέμου, και πλέον χαράσσει, σε μεγάλο βαθμό, τη δική της αυτόνομη πολιτική. Θέλει να έχει εξέχουσα θέση στο κλάμπ των αναπτυσσομένων, και των χωρών της Μέσης Ανατολής. Κοιτάζει Δυτικά, αλλά αλληθωρίζει, πολύ περισσότερο, Ανατολικά. Εάν ο κ.Γ.Παπανδρέου ήθελε να κάνει αβάντα στο αυξανόμενο διεθνές κύρος του κ.Ερντογάν, το πέτυχε. Διότι στα ελληνικά εθνικά ζητήματα, δεν πήρε τίποτε. Η επίσκεψη Ερντογάν στην Ελλάδα έγινε στο πλαίσιο της υπερκινητικότητας της τουρκικής διπλωματίας σε όλα τα επίπεδα και το μόνο που εξυπηρετούσε ήταν τον Ερντογάν προσωπικά και τη διεθνή εικόνα της Τουρκίας.

Να σημειωθεί ότι αρχιτέκτονας του τουρκικού διπλωματικού σχεδίου, είναι ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Νταβούτογλου. Ο «Τούρκος Κίσσιγκερ», όπως τον χαρακτηρίζει η Le Monde σε πρόσφατο άρθρο της. Ιδού, όμως, τι αναφέρει η γαλλική εφημερίδα για την πορεία της γείτονος. Η Αγκυρα ολοένα περισσότερο μετατρέπεται σε «φάρο όλης της περιοχής». Ενας «φάρος» μάλιστα, ο οποίος όλο και πιο πολύ εμπλέκεται στα σοβαρότερα προβλήματα της περιοχής. Με τη μείωση της επιρροής της Σαουδικής Αραβίας και της Αιγύπτου, και καλυτερεύοντας τις σχέσεις της με τη Συρία, το Ιράκ, την Ελλάδα και την Αρμενία, η Τουρκία μετατρέπεται σε «κυρίαρχο παίκτη» στη Μ.Ανατολή. Ταυτόχρονα, συσφίγγει τις σχέσεις της με τη Ρωσία και όλη την Ανατολή Ευρώπη και κάνει «πραγματική επέλαση προς την κατεύθυνση της Αφρικής». Αξιοσημείωτη για όλα αυτά, είναι η πρόσφατη επίσκεψη Ερντογάν στις ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια της οποίας συζητήθηκαν διεξοδικά οι τουρκο-αρμενικές σχέσεις, το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, ενώ πραγματοποιήθηκε και συνάντηση Ερντογάν με τον αρμένιο πρόεδρο Σαργκσιάν.

Να προσθέσουμε, εμείς, σε όλα αυτά, τις ενεργειακές και οικονομικές συμφωνίες με τη Ρωσία. Να θυμίσουμε επίσης, το εξής: Ο πρόεδρος της Ρωσίας, Μπεντβέντεφ, προτού επισκεφθεί την Τουρκία, ήταν στη Συρία. Εκεί, μάλιστα, συναντήθηκε με τον ηγέτη της «Χαμάς». Είναι η πρώτη φορά που, ακόμα και Ρώσος ηγέτης, κάνει κάτι τέτοιο. Εως τώρα, μόνον αντιπροσωπείες της «Χαμάς» είχαν επισκεφθεί τη Μόσχα. Εξίσου ενδιαφέρουσα «σύμπτωση» (;) είναι ότι ο Ερντογάν κάνει πολλά ανοίγματα για την επίλυση του Παλαιστινιακού. Κάτι που έχει ξεσηκώσει την αντίδραση των Ισραηλινών.

Ας ρίξουμε όμως, μια ματιά στις σχέσεις Τουρκίας-Ιράν, οι οποίες τα τελευταία χρόνια διάγουν έναν παρατεταμένο μήνα του μέλιτος. Αφότου η Τεχεράνη, ήδη από την προηγούμενη δεκαετία, κατανόησε το αδιέξοδο της εξαγωγής της ισλαμικής επανάστασης (και στην Τουρκία), και την ανάγκη να κάνει βήματα ώστε να βγεί από τη διεθνή απομόνωσή της, οι δύο πλευρές άρχισαν την προσέγγιση. Το απόγειο της σύσφιγξης των σχέσεων ήταν το 11μηνο Ερμπακάν (1996-1997), τον οποίο άλλωστε, το Ιράν βοήθησε με κάθε τρόπο. Μεταξύ των άλλων, τότε υπογράφτηκε και συμφωνία για παροχή στην Τουρκία πολύ μεγάλων ποσοτήτων φυσικού αερίου από το Ιράν. Να σημειωθεί πως και πρίν, η Τουρκία είχε συμφωνήσει να πουλάει στο Ιράν οπλικά συστήματα που δεν του έδινε η Δύση. Γενικότερα, οι κάθε λογής συμφωνίες που διαχρονικά έχουν υπογράψει και υλοποιούν οι δύο χώρες, έχουν συμβάλλει καθοριστικά στην απεξάρτηση της Τουρκίας από τη Δ.Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Και μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια. Ο επικεφαλής της ισραηλινής διπλωματίας, Λίμπερμαν (σκληρός Δεξιός), είναι κατά των ανοιγμάτων προς την Τουρκία. Αντίθετη θέση έχει ο υπουργός Αμύνης, «Εργατικός», Μπάρακ.

Επίσης, μπορεί η Αγκυρα να μην εξαπολύει ανοιχτές επιθέσεις κατά της πολιτικής των ΗΠΑ, αλλά είναι εμφανής στην πράξη η διαφοροποίησή της. Ενδεικτικό είναι ότι πέρυσι η Τουρκία αρνήθηκε να στείλει επιπλέον στρατεύματα στο Αφγανιστάν, αν και της το ζήτησε η Ουάσιγκτων, ενώ δήλωσε ότι τα 1750 άτομα που είναι εκεί, δεν θα παίρνουν μέρος σε πολεμικές επιχειρήσεις. Ενας άλλος στόχος της Αγκυρας είναι να οικοδομήσει έναν «εννιαίο χώρο τουρκόγλωσσων» υπό την αιγίδα της. Εφόσον επιτευχθεί κάτι τέτοιο, αυτός ο χώρος, σε βάθος χρόνου θα μπορεί να ανταγωνιστεί στην ευρύτερη περιοχή, αν όχι στον οικονομικό τομέα, τουλάχιστον σε επίπεδο πολιτικής επιρροής, τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Ταυτόχρονα, νευραλγικός στόχος είναι η καλλιέργεια της εικόνας της Τουρκίας, ως ενός «φάρου του κοσμικού ισλάμ» για όλους τους μουσουλμάνους. Και για εκείνους που ζούν ως μετανάστες στη Δ.Ευρώπη. Πολύ περισσότερο, για τους Ελληνες μουσουλμάνους. Στην πραγματικότητα, λοιπόν, στην Τουρκία, η αύξηση της δύναμης Ερντογάν, δεν σημαίνει άνοδο του ισλαμισμού στην εξουσία, αλλά ενίσχυση εκείνης της εικόνας που βοηθά στην αύξηση της επιρροής της στο μουσουλμανικό κόσμο. Το αν θα το πετύχει τελικά το στόχο της, παραμένει αδιευκρίνιστο. Πόσο μάλλον, όταν είναι γνωστές οι ιστορικές διαφορές Αράβων-Τουρκίας και η πρόθεση του Ιράν να ηγηθεί των μουσουλμάνων. Να σημειωθεί πως, εκτός των σχέσεων που φροντίζει να διατηρεί με την Χεζμπολάχ (Λίβανος) και Χαμάς (Γάζα), η Αγκυρα έχει δώσει καταφύγιο σε σειρά ισλαμικών οργανώσεων, όπως, μεταξύ άλλων, Τσετσενικών.