Οι κινήσεις εντυπωσιασμού του Ερντογάν και οι προσδοκίες από την επίσκεψή του στην Αθήνα

Του Θάνου Π. Ντόκου*
Ορθώς η κυβέρνηση επιλέγει ως στρατηγική την προσαρμογή της προσέγγισης του Ελσίνκι στα σημερινά δεδομένα (που είναι αρκετά διαφορετικά, ιδιαίτερα στο επίπεδο των ευρωτουρκικών σχέσεων). Και καλώς αναβιώνουν (επί της ουσίας) οι διερευνητικές επαφές. Και σωστή είναι η θετική αντίδραση στις τουρκικές προτάσεις περί δημιουργίας Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας. Το τελευταίο πράγμα που θα επιθυμούσε η Αθήνα αυτή την περίοδο θα ήταν η εντύπωση ότι δεν ανταποκρίνεται σε -τουλάχιστον φαινομενικά- καλοπροαίρετες κινήσεις προσέγγισης από την άλλη πλευρά του Αιγαίου.
Οι εντυπώσεις έχουν τη σημασία τους στη διεθνή πολιτική, το ίδιο όμως και τα γεγονότα. Ο κ. Ερντογάν ισχυρίζεται ότι εφαρμόζει την πολιτική του υπουργού του των Εξωτερικών κ. Νταβούτογλου περί μηδενικών προβλημάτων με όλες τις γειτονικές χώρες. Στην πράξη, αυτό που εισπράττει η Ελλάδα είναι χαμηλές υπερπτήσεις πάνω από το Αγαθονήσι και το Φαρμακονήσι και λίαν προκλητικές «αβλαβείς διελεύσεις» τουρκικών πολεμικών πλοίων εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων. Υποτίθεται ότι πρόκειται για ενέργειες των «κακών» στρατιωτικών για να δημιουργήσουν προβλήματα στον κ. Ερντογάν (βλέπε και σενάρια τύπου «Βαριοπούλας»), με τον οποίο έχουν εμπλακεί σε μια μανιχαϊστικού τύπου διαπάλη εξουσίας στο εσωτερικό της Τουρκίας. Μακάρι να είναι έτσι τα πράγματα. Ομως ο κ. Ερντογάν δεν έχει πείσει ακόμη ότι δεν συμμερίζεται και δεν υιοθετεί τις απόψεις του κεμαλικού κατεστημένου στα ελληνοτουρκικά ζητήματα ή εν πάση περιπτώσει ότι έχει την πρόθεση και την ικανότητα να επιβάλει μια αλλαγή πολιτικής στα θέματα αυτά.

Στο επόμενο διάστημα θα υπάρξουν ζητήματα προς διαχείριση από την Αθήνα, όπως ενδεχόμενο αίτημα του κ. Ερντογάν να επισκεφθεί τη Θράκη ή το επόμενο βήμα στις συνομιλίες για την επίλυση του Κυπριακού, όπου η εκλογή Ερογλου αλλάζει σημαντικά τα δεδομένα, ενώ η σύγκληση διεθνούς διάσκεψης θα απαιτήσει ενεργότερη εμπλοκή της Ελλάδας. Σε επίπεδο τακτικής, πάντως, η Ελλάδα θα πρέπει να εφαρμόσει μια έξυπνη τακτική επαφών και συνομιλιών με την Τουρκία, αλλά με σκόπιμα αργούς ρυθμούς. Για να χρησιμοποιήσουμε μια παρομοίωση από τον χώρο του ποδοσφαίρου, όταν βρίσκεσαι σε κακή κατάσταση (λόγω τραυματισμών, κούρασης, αρνητικής ψυχολογίας ή κακής διαιτησίας), τότε δεν βγαίνεις μπροστά για να κερδίσεις το παιχνίδι, αλλά παίζεις άμυνα για να μην το χάσεις και περιμένεις κάποια άλλη ευκαιρία για να κερδίσεις το πρωτάθλημα. Με αρνητική διεθνή εικόνα, ελάχιστα αποθέματα διπλωματικού κεφαλαίου, ανοιχτά εξωτερικά και εσωτερικά μέτωπα και συνολικά περιορισμένη διαπραγματευτική ισχύ, ίσως δεν είναι η καλύτερη περίοδος για μια μεγάλη διαπραγμάτευση με στόχο την οριστική επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών. Χρειαζόμαστε χρόνο και αποτελεσματική διαχείριση των προβλημάτων και σε μια τέτοια δύσκολη συγκυρία θα πρέπει να μεριμνήσουμε -σε λογικά πλαίσια- για το διπλωματικό και στρατιωτικό προσωπικό που θα κληθεί να διαφυλάξει τα εθνικά συμφέροντα.

* Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος, είναι γενικός διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ