Η (νεο) οθωμανική αποστολή της Αγκυρας

Τον τελευταίο χρόνο οι διπλωμάτες μεσολάβησαν μεταξύ Ισραήλ και Συρίας, φιλοξένησαν συνομιλίες ανάμεσα σε Αφγανιστάν και Πακιστάν και ενήργησαν ως σύνδεσμος με τους σουνίτες του Ιράκ

ΑΓΚΥΡΑ, ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ. Υστερα από δεκαετίες με το βλέμμα στραμμένο στη Δύση, η Τουρκία αρχίζει να στρέφεται προς τις περιοχές τις οποίες κυβερνούσαν οι σουλτάνοι, αναζητώντας ηγετικό ρόλο στον μουσουλμανικό κόσμο. Ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου, αρχιτέκτονας της πολιτικής αυτής, απορρίπτει την ταμπέλα του «νεοΟθωμανού» που του έχουν κολλήσει οι επικριτές του, επαναλαμβάνοντας το αγαπημένο του σύνθημα που είναι «μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες». Η Τουρκία είχε πάντα μεγάλη γεωστρατηγική σημασία. Σήμερα όμως που είναι ανερχόμενη δύναμη- τόσο οικονομική όσο και διπλωματική- μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο σε μερικά από τα δυσκολότερα ζητήματα που αντιμετωπίζουν η Ουάσιγκτον και άλλες δυτικές πρωτεύουσες, από τις «παγωμένες» συγκρούσεις στον Καύκασο ως τα πυρηνικά του Ιράν και την απειλή διάσπασης του Ιράκ. «Ούτε μας εκπλήσσει ούτε μας ανησυχεί η ενεργός τουρκική ατζέντα στη Μέση Ανατολή», δήλωσε ο Φίλιπ Γκόρντον, βοηθός υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ στη διάρκεια πρόσφατης επίσκεψής του στην Αγκυρα.


Μόνο τον τελευταίο μήνα ο Νταβούτογλου έδωσε δείγματα φιλίας προς τη Συρία καταργώντας τη βίζα για τους Σύρους που επιθυμούν να επισκεφθούν την Τουρκία, επισκέφθηκε το ιρακινό Κουρδιστάν, το οποίο η Αγκυρα υπέσκαπτε επί καιρό θεωρώντας το απειλή προς τη δική της ενότητα, και υπέγραψε μια συμφωνία-σταθμό για να βελτιώσει τις σχέσεις με την Αρμενία. «Εμείς, τα παιδιά των Οθωμανών,βρισκόμαστε εδώ σήμερα για να δείξουμε το ενδιαφέρον μας για την ανάπτυξη της Μοσούλης ακριβώς όπως έκαναν οι πρόγονοί μας πριν από αιώνες», δήλωσε ο τούρκος υπουργός Εμπορίου Ζαφέρ Τσαγλαγιάν ανοίγοντας τουρκικό προξενείο στη Μοσούλη τον Οκτώβριο.

Μόνο τον τελευταίο χρόνο οι τούρκοι διπλωμάτες μεσολάβησαν μεταξύ του Ισραήλ και της Συρίας, φιλοξένησαν συνομιλίες ανάμεσα στο Αφγανιστάν και στο Πακιστάν και ενήργησαν ως σύνδεσμος με τους σουνίτες μαχητές του Ιράκ. Αυτόν τον μήνα ο Νταβούτογλου περιοδεύει στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες μεταχειριζόμενος οθωμανικές αναφορές για να πείσει τους Ευρωπαίους ότι ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός της Τουρκίας παραμένει απαράλλαχτος. «Δεν μπορεί κανείς να κατανοήσει την Ιστορία τουλάχιστον 15 ευρωπαϊκών πρωτευουσών χωρίς να ερευνήσει τα οθωμανικά αρχεία», δήλωσε στην Ισπανία την περασμένη εβδομάδα. Για την Αγκυρα, ο προσανατολισμός είναι σαφής. «Εχουμε ένα πρόσωπο προς τη Δύση και ένα προς την Ανατολή» , δήλωσε ο πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τον περασμένο μήνα, υπογράφοντας συμφωνίες με την Τεχεράνη.

Στην πραγματικότητα είναι πολύ φυσικό η Τουρκία να κρατάει όλες τις επιλογές της ανοικτές, δεδομένου ότι μερικά κράτη-μέλη της ΕΕ δείχνουν απροθυμία να τη δεχθούν ως εταίρο. Η Αγκυρα παρουσιάζει τις νέες της φιλίες προς ανατολάς ως πλεονέκτημα για τις Βρυξέλλες, που θα μπορούν μέσω αυτής να προωθούν τους δυτικούς στόχους στην περιοχή. Η τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υιοθετεί αυτή την άποψη και επαινεί την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Ωστόσο οι Βρυξέλλες καθιστούν σαφές ότι η γεωστρατηγική σημασία δεν μπορεί να υποκαταστήσει τις μεταρρυθμίσεις στους τομείς της δικαιοσύνης, της πολιτικής και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που απαιτούνται για να εκπληρώσει η Αγκυρα τα κριτήρια για ένταξη.

Ο Ιμπραήμ Καλίν, επικεφαλής σύμβουλος Εξωτερικής Πολιτικής του κ. Ερντογάν, υποστηρίζει ότι τα ανοίγματα της Τουρκίας προς ανατολάς δεν αποτελούν αντίδραση προς τις απογοητεύσεις από τις Βρυξέλλες, αλλά απλώς μια «πλήρως ορθολογιστική προσπάθεια να αδράξουμε νέες ευκαιρίες».

Ο νέος, μεγαλύτερος περιφερειακός ρόλος της Τουρκίας αποτελεί εν μέρει αντίδραση στις αλλαγές των ισορροπιών στην περιοχή. Η επικείμενη απόσυρση των Αμερικανών από το Ιράκ απειλεί να αφήσει ένα κενό εξουσίας. Η Τουρκία αποτελεί ένα από τα πιο λογικά αντίβαρα προς την επιρροή του Ιράν στη χώρα. Η αξιοπιστία της Αγκυρας στο Ιράκ είναι ενισχυμένη επειδή το 2003 αρνήθηκε να αφήσει την Ουάσιγκτον να χρησιμοποιήσει βάσεις στο έδαφός της για να πραγματοποιήσει την εισβολή.

«Η Τουρκία είναι σήμερα ένας πολύ πιο σημαντικός παίκτης τόσο σε οικονομικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο και οι επιλογές της Αγκυρας στη Μέση Ανατολή θεωρείται, καλώς ή κακώς, ότι συνδέονται με την κρίση ταυτότητας των Τούρκων» λέει ο Ιαν Λέσερ από το German Μarshall Fund στην Ουάσιγκτον, μιλώντας προς τη βρετανική εφημερίδα.

Η τουρκική εξωτερική πολιτική διαμορφώνεται αναμφίβολα από την αυξανόμενη εγγύτητα προς τον ισλαμικό κόσμο. Οι δηλώσεις του κ. Ερντογάν για τη Γάζα (κατά της ισραηλινής επίθεσης) και για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν απηχούν αλλά και ενισχύουν τις απόψεις της τουρκικής κοινής γνώμης. Δημοσκόπηση του GΜF έδειξε ότι σχεδόν το ένα τρίτο των Τούρκων- ενώ μόνο το 5% των Αμερικανών- θα δεχόταν ένα Ιράν με πυρηνικά όπλα αν η διπλωματία αποτύγχανε.

Το κυριότερο όπλο του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) στη στροφή του προς τον μουσουλμανικό κόσμο δεν είναι η θρησκεία αλλά το εμπόριο. Οι εξαγωγές προς την Εγγύς και τη Μέση Ανατολή αποτελούν το 20% των συνολικών εξαγωγών της Τουρκίας μέχρι στιγμής το 2009. Οι τουρκικές εταιρείες πολλαπλασιάζουν τις επενδύσεις στην περιοχή αυτή, όπου η παρουσία τους θεωρείται ευρέως καλοδεχούμενη. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, η Τουρκία έκανε κινήσεις προσέγγισης με τα τουρκόφωνα κράτη της Κεντρικής Ασίας που κέρδισαν την ανεξαρτησία τους. Αυτό της παρείχε εξαιρετικές εμπορικές ευκαιρίες αλλά περιορισμένη επιρροή σε σύγκριση με τη Ρωσία και την Κίνα.

Ο Μόρτον Αμπράμοβιτς, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Αγκυρα, προειδοποιεί στο τρέχον τεύχος της επιθεώρησης «Foreign Αffairs» ότι στις τελευταίες διπλωματικές πρωτοβουλίες της Τουρκίας «τα συμβολικά επιτεύγματα ξεπερνούν κατά πολύ τα ουσιαστικά» . Επιπλέον η αντίθεση της Αγκυρας προς τον διορισμό του πρώην πρωθυπουργού της Δανίας Αντερς Φογκ Ράσμουσεν ως Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ «αποξένωσε πολλούς Ευρωπαίους επειδή φάνηκε ότι τοποθετεί τις μουσουλμανικές ευαισθησίες πάνω από τις φιλελεύθερες δημοκρατικές αξίες». Η Τουρκία υποστήριξε ότι ο ρόλος της Δανίας στο πρόβλημα που είχε δημιουργηθεί το 2006 με τις γελοιογραφίες που απεικόνιζαν τον προφήτη Μωάμεθ έπληξε την αξιοπιστία του κ. Ράσμουσεν στα μάτια των μουσουλμάνων.
ΒΗΜΑ

Read more: http://infognomonpolitics.blogspot.com/2009/12/blog-post_583.html#ixzz0aETy3DJa