Μετά τον τρίτο θρίαμβο, τι; Το Κουρδικό, η μεγαλύτερη πρόκληση για τον Τ. Ερντογάν

Γράφει ο Γιώργος Καπόπουλος
Ούτε η ολοκλήρωση του εκδημοκρατισμού με την υιοθέτηση Νέου Συντάγματος ούτε η αλματώδης οικονομική ανάπτυξη που μοιραία θα συμπαρασύρει σε πιο αργούς ρυθμούς και σε μικρότερα ποσοστά και τη ΝΑ Τουρκία μπορούν να αποτελέσουν απάντηση στο κουρδικό πρόβλημα της χώρας που θα είναι και η μεγαλύτερη μετεκλογική πρόκληση για τον Ερντογάν.

Το Κουρδικό αναδεικνύεται ως καταλύτης για τη στερέωση της εν εξελίξει τουρκικής μεταπολίτευσης: Αν δεν υπάρξει πολιτική λύση αλλά παλινδρόμηση στο φαύλο κύκλο της ανταρσίας και της βίαιης καταστολής θα ακυρωθεί στην πράξη ο πλήρης εκδημοκρατισμός και θα αναπαραχθούν τα στεγανά των μηχανισμών που ο Ερντογάν πάλεψε να κατεδαφίσει.

Η διεκδίκηση της εθνικής χειραφέτησης δεν πρόκειται να εκτονωθεί ούτε με Γενική Αμνηστία, ούτε με την κοινή αξιακή και ιδεολογική στέγη του Σουνιτικού Ισλάμ.

Η αστάθεια στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή δεν αποκλείει μη προβλέψιμες εξελίξεις τόσο το ιρακινό όσο και στο ιρανικό Κουρδιστάν. Το Ισραήλ βλέπει στη δημιουργία ανεξάρτητου Κουρδιστάν ένα στρατηγικό σύμμαχο, ενώ στην περίπτωση που μετά την απεμπλοκή των ΗΠΑ διαλυθεί το Ιράκ, στήριξη σε κουρδικό κράτος θα προσφέρει η Ουάσιγκτον.

Η ύπαρξη ανεξαρτήτου κουρδικού κράτους θα επηρεάσει καταλυτικά τις εξελίξεις στη Νοτιοανατολική Τουρκία.

Το ερώτημα που τίθεται είναι ξεκάθαρο. Στην Τουρκία της μεταπολίτευσης του Πολιτικού Ισλάμ θα υπάρχει η βούληση και η δυνατότητα για αναγνώριση της εθνικής ταυτότητας των Κούρδων, καθώς και μιας διευρυμένης εδαφικής αυτονομίας στις ΝΑ επαρχίες;

Με άλλα λόγια, τίθεται το ερώτημα αν ο Ερντογάν μπορεί να οδηγήσει ομαλά και χωρίς εκτροπή ή παλινδρόμηση την Τουρκία από το ενιαίο κράτος σε ένα μόρφωμα ομοσπονδιακού τύπου.

Δεν πρόκειται για σενάριο επιστημονικής φαντασίας, αλλά για την επιστροφή στο ρεαλισμό των πρώτων χρόνων του Κεμάλ: Όταν ο ιδρυτής της Νέας Τουρκίας ξεκίνησε την ανταρσία του πρόβαλε τη Νέα Τουρκία ως κοινό κράτος Τούρκων και Κούρδων, μια επιλογή με διπλή σκοπιμότητα:

Πρώτον, απενεργοποίησε ένα δυνητικό μέτωπο κουρδικής ανταρσίας που θα διεκδικούσε την υλοποίηση των διατάξεων της Συνθήκης των Σεβρών του 1920, που προέβλεπαν την ίδρυση ανεξαρτήτου κουρδικού κράτους.

Δεύτερον, στήριξε επιθετικά τη διεκδίκηση του Βορείου Ιράκ της περιοχής της Μοσούλης στη βάση της προσέγγισης ότι το κράτος όλων των Κούρδων είναι η Τουρκία.

Η προσέγγιση αυτή κράτησε μέχρι το 1926, όταν ο Κεμάλ προ της απειλής μιας πολεμικής σύγκρουσης με τη βρετανική Αυτοκρατορία αναγκάσθηκε να αποδεχθεί την απόφαση της Κοινωνίας των Εθνών που απέδιδε την περιοχή της Μοσούλης στο υπό βρετανική διοίκηση Ιράκ. Μια αναδίπλωση που συνοδεύθηκε από την επιλογή βίαιης διαμόρφωσης της Μεταοθωμανικής Τουρκίας σε ενιαίο εθνικό κράτος.

Με δύο λόγια, το Κουρδικό είναι μια διπλή πρόκληση για τον Ερντογάν:

Περιφερειακή και διεθνής, καθώς μια συγκρουσιακή χειραφέτηση των Κούρδων από την Τουρκία, το Ιράν και το Ιράκ θα πλήξει καίρια τις μεσανατολικές φιλοδοξίες της Αγκυρας.

Εσωτερική γιατί μια κατασταλτική αντικουρδική πολιτική, σε συνδυασμό με την επιβεβαίωση της παντοδυναμίας του κυβερνώντος κόμματος, κινδυνεύει να οδηγήσει τη χώρα όχι σε δημοκρατία δυτικού τύπου αλλά σε τριτοκοσμικό αυταρχικό μονοκομματικό μόρφωμα.

Κουρδική αυτονομία;
Το ερώτημα που τίθεται είναι ξεκάθαρο. Στην Τουρκία της μεταπολίτευσης του Πολιτικού Ισλάμ θα υπάρχει η βούληση και η δυνατότητα για αναγνώριση της εθνικής ταυτότητας των Κούρδων, καθώς και μια διευρυμένης εδαφικής αυτονομίας στις ΝΑ επαρχίες; Με άλλα λόγια, τίθεται το ερώτημα αν ο Ερντογάν μπορεί να οδηγήσει ομαλά και χωρίς εκτροπή ή παλινδρόμηση την Τουρκία από το ενιαίο κράτος σε ένα μόρφωμα ομοσπονδιακού τύπου.


Κapopoulos@pegasus.gr
http://www.imerisia.gr