H Θράκη ως ιστορικός στόχος

Ν. Λυγερός

Όταν εξηγούμε σε γεοστρατηγικό πλαίσιο ότι ο πραγματικός στόχος της Τουρκίας δεν ήταν η Σμύρνη, αλλά η Ανατολική Θράκη μέσω της Συνθήκης Λωζάνης το 1923, αντιμετωπίζουμε μια αναμενόμενη αντίδραση, η οποία δημιουργήθηκε από ένα πολιτιστικό δόγμα. Η καθαρή ανάλυση δεν εξασφαλίζεται όμως μονόπλευρα. Η ελληνική προσέγγιση του θέματος δεν εμπεριέχει ούτε τα στρατηγικά ούτε τα ιστορικά δεδομένα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας των Νεότουρκων και του Κεμάλ. Κατά συνέπεια, μοιάζει με την ανάλυση μιας σκακιστικής παρτίδας, όπου ξεχνάμε ότι υπάρχουν δύο παίκτες. Με αυτόν τον τρόπο όμως δεν εξηγούμε τίποτα και τα πλήγματα που έχουμε υποστεί παρουσιάζονται ως ακατανόητα για τη λογική μας.

Ακόμα και δίχως να ενσωματώσουμε καθαρά γεωπολιτικά στοιχεία ή δεδομένα διεθνών σχέσεων, μια ιστορική και γεωστρατηγική ανάλυση ανακαλύπτει με μεγάλη άνεση τους πραγματικούς στόχους της τουρκικής προσέγγισης. Επειδή εμείς δεν δίνουμε και μεγάλη σημασία στη Θράκη και ειδικότερα η Ανατολική Θράκη, αυτό δεν σημαίνει ότι αυτές οι περιοχές δεν είναι σημαντικές για την Τουρκία, όχι μόνο τότε αλλά και τώρα. Ιστορικά η Οθωμανική Αυτοκρατορία προέρχεται από τους Οσμανλίδες, οι οποίοι αποτελούν μία υποομάδα σε σχέση με τους Σελτζούκιδες, που γειτονεύουν με τις βυζαντινές ιδιοκτησίες στην Ανατολία. Αρχικά οι Οσμανλίδες δεν είναι κυρίαρχοι. Έχουν όμως το πλεονέκτημα να βρίσκονται στη γραμμή του μετώπου με την Κωνσταντινούπολη. Οι κατακτήσεις των Μογγόλων στα βάθη της Ανατολής θα ασκήσουν μία πίεση πάνω στις τουρκικές φυλές. Κατά συνέπεια, το μέτωπο θα αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία. Η μεγάλη αλλαγή φάσης, όσον αφορά στη γεωστρατηγική, θα γίνει από τους Οσμανλίδες, οι οποίοι θα περάσουν τα λεγόμενα Δαρδανέλια για να πάρουν την Καλλίπολη το 1352 και να έχουν ως πρωτεύουσα την Ανδριανούπολη το 1361. Αυτή η αρχική εισβολή, που έπρεπε να είναι προσωρινή, μετατράπηκε τελικά σε μόνιμη και δημιούργησε de facto ένα δεύτερο μέτωπο πίεσης πάνω στην Κωνσταντινούπολη. Με άλλα λόγια, η Θράκη και ειδικότερα η Ανατολική Θράκη δεν είναι μόνον ένας συνδετικός κρίκος για την Τουρκία, αλλά και το ιστορικό κέντρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τώρα αν αυτό δεν αρκεί σε μας για να καταλάβουμε τη σημασία της περιοχής, είναι δικό μας πρόβλημα και όχι των γειτόνων μας. Η Θράκη επέτρεψε την Άλωση και αποτελεί σημείο συνεκτικότητας, όπως το απέδειξε αργότερα, το 1878, το Συνέδριο του Βερολίνου.

lygeros