Τουρκία:"Εργα και ημέρες του Δημοκρατικού της Βίου".

ΑΓΚΥΡΑ Σε νέα «επιχείρηση-σκούπα» των τουρκικών αρχών συνελήφθησαν χθες τα ξημερώματα τουλάχιστον 20 άτομα, μεταξύ των οποίων αρκετοί εν ενεργεία αλλά και απόστρατοι στρατιωτικοί στο πλαίσιο του δικαστικού «σίριαλ» για το παραστρατιωτικό δίκτυο των εθνικιστών της «Εργκενεκόν», οι οποίοι κατηγορούνται ότι σχεδίαζαν την ανατροπή της κυβέρνησης του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Η επιχείρηση έλαβε χώρα ταυτόχρονα στην Κωνσταντινούπολη, στην Αγκυρα, στην Αττάλεια και σε άλλες πέντε πόλεις της Τουρκίας. Σύμφωνα μάλιστα με τα κρατικά ΜΜΕ, βρίσκεται σε «εξέλιξη»- αφήνοντας να εννοηθεί ότι επίκεινται και νέες συλλήψεις. Το ιδιωτικό κανάλι ΝΤV μετέδωσε το απόγευμα ότι ο αριθμός των συλληφθέντων έφτασε στους 28 χθες, χωρίς ωστόσο να αναφέρει περισσότερα στοιχεία για τους κρατουμένους. Το μόνο που πρόσθεσε σε σχέση με τις ανακοινώσεις των κρατικών μέσων ήταν ότι ανάμεσα στους συλληφθέντες είναι και ένας πρώην διοικητής των ειδικών δυνάμεων του στρατού και ότι σε ορισμένα από τα σπίτια που ερευνήθηκαν βρέθηκαν χειροβομβίδες και αυτόματα όπλα. Περισσότεροι από 200 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων υψηλόβαθμοι αξιωματικοί του στρατού, δικηγόροι, δημοσιογράφοι και πολιτικοί, έχουν συλληφθεί σε σχέση με το σκάνδαλο της «Εργκενεκόν», που πρωτοείδε το φως της δημοσιότητας πριν από δυόμισι χρόνια. Οι τούρκοι εισαγγελείς κατηγορούν την παρακρατική, υπερεθνικιστική ομάδα ότι σχεδίαζε να δημιουργήσει χάος στη χώρα με βομβιστικές επιθέσεις, αλλά και με την πρόκληση θερμού επεισοδίου με την Ελλάδα, προκειμένου να «εξαναγκάσει» τον στρατό να αναλάβει δράση και να ανατρέψει την κυβέρνηση Ερντογάν.

Πάντως η είδηση των νέων συλλήψεων επέτεινε το κλίμα ανασφάλειας στις τουρκικές αγορές, με τη λίρα να σημειώνει νέα υποχώρηση έναντι των άλλων νομισμάτων. Το κλίμα επιδεινώθηκε ακόμη περισσότερο από ορισμένα δημοσιεύματα που εκτιμούν ότι το κεμαλικό κατεστημένο της γείτονος θα αντιδράσει «άμεσα», ίσως και σήμερα, με μια νέα προσπάθεια απαγόρευσης του κυβερνώντος ισλαμικού κόμματος ΑΚΡ από το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο της Τουρκίας.

Χούντα Εβρέν: στο σκαμνί τριάντα χρόνια μετά;
Η τουρκική κυβέρνηση ανακοίνωσε το περιεχόμενο των 12 άρθρων του πακέτου συνταγματικής αναθεώρησης, που περιλαμβάνει σε γενικές γραμμές τις αναμενόμενες και προεξαγγελθείσες μεταρρυθμίσεις κυρίως στο χώρο της δικαιοσύνης. Οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις προβλέπουν: αλλαγή της διαδικασίας δικαστικής απαγόρευσης κόμματος προς το δυσκολότερο, μεταβολή της σύνθεσης του Ανωτάτου Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων, δυνατότητα υποβολής των αποφάσεων του τελευταίου, όπως και εκείνου που αποφασίζει τις προαγωγές των στρατιωτικών, σε έφεση ενώπιον των δικαστηρίων, δυνατότητα παραπομπής των στρατιωτικών στα πολιτικά δικαστήρια, αναγνώριση του δικαιώματος απεργίας στους δημοσίους υπαλλήλους αλλά και της δυνατότητας παραπομπής τους σε δίκη, καθιέρωση θετικών διακρίσεων υπέρ των γυναικών, των παιδιών, των ηλικιωμένων και των αναπήρων, εγκαθίδρυση του θεσμού του Συνηγόρου του Πολίτη.
Προβλέπεται τέλος και η δυνατότητα ατομικής προσφυγής πολίτη στο Συνταγματικό Δικαστήριο για τα δικαιώματα που αναγνωρίζει η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Ωστόσο, το πακέτο περιλαμβάνει και μία έκπληξη, καθώς συμπεριλαμβάνεται στις προτάσεις της αναθεώρησης και η κατάργηση της μεταβατικής διάταξης υπ' αριθμόν 15 του ισχύοντος συντάγματος, η οποία και προέβλεπε την ασυλία στους πραξικοπηματίες της 12ης Σεπτεμβρίου 1980. Σημειωτέον ότι το ισχύον σύνταγμα της Τουρκίας ψηφίσθηκε το 1982 από την τότε χούντα Εβρέν, με στόχο τη διατήρηση της κηδεμονίας του στρατεύματος πάνω στην πολιτική ζωή της χώρας και την προστασία των χουντικών από οποιαδήποτε απόπειρα αναζήτησης ευθυνών. Η επίμαχη μεταβατική διάταξη ορίζει πως τα μέλη του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας που άσκησαν τη νομοθετική και εκτελεστική εξουσία εν ονόματι του Τουρκικού έθνους από τη 12η Σεπτεμβρίου 1980 ως την εκλογή της πρώτης Εθνοσυνέλευσης δεν υπέχουν ουδεμία νομική, πολιτική και χρηματική ευθύνη. Η χούντα, σύμφωνα με το φιλελεύθερο συνταγματολόγο Εργκούν Όζμπουντουν, υπαγόρευσε τους όρους υπό τους οποίους θα κατέλειπε την εξουσία στους πολιτικούς.

Η αφαίρεση της μεταβατικής διάταξης από το ισχύον σύνταγμα, που θα άνοιγε το δρόμο για την εκδίκαση των πραξικοπηματιών, αποτελούσε επίμονο αίτημα των δημοκρατικών δυνάμεων της χώρας. Πρόκειται μάλιστα για μία από τις ελάχιστες μεταρρυθμίσεις τις προβλεπόμενες στο πακέτο αναθεώρησης που δε συνάντησε την αντίδραση της Κεμαλικής αντιπολίτευσης. Το κόμμα του Ντενίζ Μπαϊκάλ μάλιστα είχε ζητήσει από την κυβέρνηση να την συμπεριλάβει στο πακέτο. Εξίσου επίμονο είναι και το αίτημα για την αντικατάσταση του ισχύοντος «χουντικού συντάγματος» εξ' ολοκλήρου από ένα άλλο, καταρτισμένο σύμφωνα με τις αρχές που καθιερώνει η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Στην αντικατάσταση του ισχύοντος συντάγματος αντιτίθεται σθεναρά η κεμαλική αντιπολίτευση, ισχυριζόμενη πως ένα νέο σύνταγμα δε θα είναι πιο δημοκρατικό, αλλά πιο «βολικό» στις επιδιώξεις της κυβέρνησης Έρντογαν. Η τελευταία προτίμησε το δρόμο της μερικής μεταρρύθμισης, αθετώντας τις προεκλογικές της υποσχέσεις.

O Κενάν Εβρέν O Κενάν Εβρέν Η ανακοίνωση της τροποποίησης που ανοίγει το δρόμο στην παραπομπή σε δίκη όσων από τους χουντικούς βρίσκονται εν ζωή προκάλεσε ενθουσιασμό σε μεγάλο μέρος του τύπου, αλλά και της κεμαλικής αντιπολίτευσης. Ο πρώην πρόεδρος της στρατιωτικής χούντας Κενάν Εβρέν είναι σήμερα 93 ετών και ζει σε μία έπαυλη στη Μαρμαρίδα, ακολουθώντας καριέρα ζωγράφου. Κανείς από τους πρωτεργάτες του πραξικοπήματος της 12ης Σεπτεμβρίου δε δικάσθηκε για τα εκγλήματα της χούντας. Το πραξικόπημα υπήρξε το βιαιότερο με διαφορά μεταξύ των τεσσάρων στρατιωτικών επεμβάσεων της τουρκικής ιστορίας. Μέσα σε λίγους μήνες συνελήφθησαν γύρω στις 600.000 άτομα, από τα οποία σύρθηκαν σε δίκη ενώπιον στρατοδικείων περίπου 250.000, ενώ ανεξακρίβωτος αριθμός (πολλών χιλιάδων κατά τις πηγές) υποβλήθηκαν σε βασανιστήρια. Επιβλήθηκαν 50 θανατικές ποινές, ενώ αφαιρέθηκε η ιθαγένεια από 14.000 άτομα και φακελώθηκαν σχεδόν δύο εκατομμύρια. Εκατοντάδες άτομα «εξαφανίσθηκαν» και αγνοούνται. Η χούντα Εβρέν επεδόθη σε μία άνευ προηγουμένου άσκηση κοινωνικής μηχανικής, που στόχευε στην εξάρθρωση της αριστεράς. Χρησιμοποίησε τη θρησκεία ως «αντίδοτο» στις αριστερές ιδέες και επέβαλε τη διδασκαλία των θρησκευτικών ως υποχρεωτικού μαθήματος στα σχολεία, ενώ «εκκαθάρισε» τα πανεπιστήμια από τις φιλελεύθερες φωνές. Πολλά έργα καλλιτεχνών, συγγραφέων και διανοουμένων απαγορεύθηκαν.

Σύμφωνα με τον τουρκικό τύπο, σε περίπτωση που περάσει η αναθεώρηση και καταργηθεί η μεταβατική διάταξη 15 του συντάγματος, αναμένεται να συρθούν στα δικαστήρια ο Κενάν Εβρέν αλλά και οι τότε Αρχηγοί Ναυτικού Νεζάτ Τουμέρ και Αεροπορίας Ταχσίν Σαρίκαγια, αλλά και όλοι οι υπουργοί και στελέχη των οργάνων της χούντας που βρίσκονται εν ζωή. Θα είναι η πρώτη φορά που δικάζονται πραξικοπηματίες στην Τουρκία. Σημειωτέον ότι στα πλαίσια της υπόθεσης Εργκένεκον και των σχεδίων πραξικοπήματος (όπως το Σχέδιο «Βαριοπούλα») που κατήρτιζαν ανώτατοι αξιωματικοί, πολλοί από αυτούς έχουν ήδη παραπεμφθεί στη Δικαιοσύνη, ενώ αναμένονται και άλλες συλλήψεις «επίδοξων» πραξικοπηματιών.