Κυριακή 10 Απριλίου 2011

Ο νέος κόσμος της Τουρκίας: Αλλάζει δυναμικά η εξωτερική της πολιτική (Α’ Μέρος)


Κατά τη διάρκεια της διετίας 1997 – 1998 το αμερικανικό Washington Institute διοργάνωσε μια σειρά από σεμινάρια ώστε να εξετασθεί σε βάθος η δυναμική, οι τάσεις και οι όποιες μεταβολές προκύψουν στη μελλοντική για τότε τουρκική εξωτερική πολιτική. Ο βασικός ωστόσο λόγος που είχαν διοργανωθεί εκείνα τα σεμινάρια τότε, ήταν να κατανοηθεί το πως βαδίζει αλλά και πως σκοπεύει να συνεχίσει να βαδίζει η Τουρκία μετά τη πτώση της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η τουρκική εξωτερική πολιτική εστιαζόταν στα ακόλουθα βασικά ζητήματα:

- Στην αποτροπή και απάντηση μιας ενδεχόμενης επίθεσης της τότε Σοβιετικής Ένωσης,
- Στη προσπάθεια της να βελτιώσει στο μέγιστο δυνατό βαθμό τις σχέσεις της με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ και…
- Στη προσπάθειά της να προστατέψει τα δικά της συμφέροντά ενάντια στον Ελληνισμό (Ελλάδα και Κύπρο).
Σε δευτερεύουσα προτεραιότητα τότε έθετε:
- Πως θα ενσωματωθεί στην Ευρωπαϊκή οικογένεια και…
- Πως θα διαφυλάξει τα σύνορά της αλλά και τη συνοχή της από ενδεχόμενες τρομοκρατικές ενέργειες καθώς και από τις όποιες εξελίξεις πιθανόν προέκυπταν στις γειτονικές της χώρες, Συρία, Ιράν και Ιράκ.
Τα πιο πάνω ζητήματα που ήταν έτσι και αλλιώς δυσεπίλυτα έγιναν κάποια στιγμή ακόμη και προβληματικά, από το εμπάργκο όπλων των ΗΠΑ προς τη Τουρκία τη δεκαετία του ’70, των Ελληνοτουρκικών σχέσεων και πόσο μάλλον το Κυπριακό.
Η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, ήταν εξωτερική πολιτική υψηλού ρίσκου, και έθεσε σε κίνδυνο μέχρι και την ίδια την ύπαρξή της. Μια ύπαρξη, που δοκιμάστηκε παράλληλα από την μεν απειλή μιας Σοβιετικής πυρηνικής επίθεσης, και από τις δε συγκρούσεις στο εσωτερικό της. Τη δεκαετία του ’70, χιλιάδες τούρκοι έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια τρομοκρατικών επιθέσεων (τις επιθέσεις του PKK εννοεί) και χρήσης πολιτικής βίας.
Με τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η τουρκο-ρωσική φιλία που οικοδομήθηκε από τον Κεμάλ Ατατούρκ και τον Λένιν, πέρασε οριστικά σε μια διαφορετική φάση. Σε αυτήν της ρήξης. Οι αξιώσεις του Στάλιν στα στενά του Βοσπόρου και στη βορειοανατολική Τουρκία ουσιαστικά έκλεισαν το τουρκο-ρωσικό κύκλο φιλίας.
Η υποστήριξη που παρείχαν οι ΗΠΑ στη Τουρκία όλες αυτές τις δεκαετίες ήταν σημαντικότατη. Η ένταξη της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην αποτροπή ενδεχόμενης επίθεσης από τη πρώην Σοβιετική Ένωση. Παράλληλα κράτησε σε χαμηλούς τόνους τις σχέσεις Τουρκίας – Βουλγαρίας και χωρίς προβλήματα στα μεταξύ τους σύνορα.
Την ίδια ώρα, και πρέπει να τονισθεί αυτό, οι «γειτονιές» της Τουρκίας πέρασαν ήσυχα χρόνια, εξαιρουμένου της Μέσης Ανατολής που όπως και σήμερα παραμένει πηγή αστάθειας. Ο Καύκασος ήταν υπό τον πλήρη έλεγχο της Μόσχας, ενώ τα Βαλκάνια ήταν υπό την …πειθαρχία του Τίτο.
Γιατί η Τουρκία αποτελεί πολύ σημαντικό εταίρο των ΗΠΑ.
Η Τουρκία είχε το σθένος να αναγνωρίσει πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες πριν καλά καταρρεύσει η πρώην κραταιά υπερδύναμη. Θεωρείται από τις ΗΠΑ, η χώρα σταυροδρόμι, μιας και μπορεί να παίξει περιφερειακό ρόλο στη Δυτική Ευρώπη, στα Βαλκάνια, στην Ανατολική Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή, στο Αιγαίο, στο Καύκασο, στη Κεντρική Ασία, αλλά και τη Μαύρη Θάλασσα. Μετά τη κατάρρευση της πρώην Σοβιετικής Ένωσης ουσιαστικά χάθηκε μαζί της και η όποια επιρροή ασκούσε στον Αραβικό κόσμο. Αυτομάτως τότε, δόθηκε η ευκαιρία στη Τουρκία αφενός να συνεχίσει να έχει καλές σχέσεις με το Ισραήλ και αφετέρου να οργανώνει και να προγραμματίζει επιθέσεις εναντίον του PKK ακόμη και στα εδάφη του Ιράκ. Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, απείλησε ανοιχτά τη Συρία με στρατιωτική επέμβαση στη περίπτωση που δεν έδιωχνε από τη χώρα τον ηγέτη του PKK, Αμπντουλάχ Οτζαλάν. Κάτι τέτοιο δεν θα ήταν εύκολο να πραγματοποιηθεί στη περίπτωση που δεν είχε καταρρεύσει η πρώην Σοβιετική Ένωση.
Ο ρόλος της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή αναβαθμίστηκε τη δεκαετία του 1990, όπου σταδιακά αναδεικνυόταν σε περιφερειακή δύναμη. Σε στρατιωτικό επίπεδο, η Τουρκία είχε αποκτήσει τότε κάποια βασικά στοιχεία μια σύγχρονης πολεμικής δύναμης, κυρίως, χάρη στη συμπαραγωγή των μαχητικών F-16 με την αμερικανική εταιρεία Lockheed Martin. Την ίδια ώρα, οι γειτονικές χώρες της Τουρκίας σταδιακά άρχισαν να αποδυναμώνονται.
Η Ελλάδα και η Τουρκία.
Η Ελλάδα τη δεκαετία του 1990 θεωρητικά ήταν η χώρα που μπορούσε να φέρει σε δύσκολη θέση τη Τουρκία. Ωστόσο η Ελλάδα ήταν και παραμένει δημογραφικά πολύ μικρότερη σαν χώρα από τη Τουρκία. Πέρα αυτού, οι δύο χώρες είναι κράτη, μέλη του ΝΑΤΟ. Η σταδιακή ανάπτυξη της Τουρκίας άνοιξε και άλλο τη «ψαλίδα» ανάμεσα στις δύο χώρες, με φυσιολογικό επακόλουθο την αλλαγή στάσης από πλευράς Ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και τη προσπάθεια μιας διαφορετικής προσέγγισης που ευοδώθηκε στα τέλη του 1990 (Παπανδρέου – Τζεμ).

Geopolitics & Daily News

Αναγνώστες

About This Blog

  © Blogger templates ProBlogger Template by Ourblogtemplates.com 2008

Back to TOP