Μετεξέλιξη ή μετωπική σύγκρουση; Κεμαλικό κατεστημένο vs Ερντογάν

Οι συσχετισμοί για το κεμαλικό κατεστημένο είναι απείρως πιο δυσμενείς σήμερα από ό,τι το 2007 και το 2008, όταν επιχειρήθηκε η ανατροπή Ερντογάν με δικαστικό πραξικόπημα και συνεπώς η λογική προσέγγιση υπαγορεύει την αποδοχή της ομαλής μετεξέλιξης. Σήμερα Παρασκευή αναμένεται να εκδοθεί η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου στην Αγκυρα επί της προσφυγής της αξιωματικής αντιπολίτευσης που ζητά την ακύρωση της πρόσφατης συνταγματικής Μεταρρύθμισης και τη ματαίωση του δημοψηφίσματος για την επικύρωσή της που έχει προκηρυχθεί για τις 12.9.2010. Τι θα επιλέξει ο κεμαλικό κατεστημένο; Ένα νέο δικαστικό πραξικόπημα που θα ακυρώνει στην ουσία το δικαίωμα της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας να τροποποιεί το Σύνταγμα ή την παραπομπή της τελικής απόφασης στη λαϊκή ετυμηγορία το φθινόπωρο;

Στην πρώτη περίπτωση της μερικής ή ολικής ακύρωσης της Συνταγματικής Μεταρρύθμισης που ήδη στην ψηφοφορία στη Βουλή έχασε την πιο βαρύνουσα διάταξη, την κατάργηση επί της ουσίας του δικαιώματος του Συνταγματικού Δικαστηρίου να διαλύει πολιτικά κόμματα κατά βούληση, είναι φανερό ότι παρά της περί του αντίθετου μέχρι τώρα διαβεβαιώσεις, ο Ερντογάν θα στήσει σκηνικό μετωπικής σύγκρουσης και θα προκαλέσει τη στιγμή που κρίνει κατάλληλη πρόωρες εκλογές, όπου θα ταυτίσει την τρίτη νίκη του κυβερνώντος κόμματο ΑΚΡ με την κατοχύρωση της Λαϊκής Κυριαρχίας. Όπως και στις πρόωρες εκλογές του Ιουλίου του 2007 που προκάλεσε το βέτο της στρατιωτικής ηγεσίας στην εκλογή Γκιούλ στην Προεδρία, ο Ερντογάν δεν θα κριθεί επί των πεπραγμένων της κυβερνητικής του διαχείρισης, αλλά επί της μάχης για τον εκδημοκρατισμό. Στη δεύτερη περίπτωση της απόρριψης της προσφυγής της αντιπολίτευσης οι εκλογές θα γίνουν κανονικά το καλοκαίρι του 2011. Σχεδόν εννέα χρόνια μετά τη πρώτη τους εκλογική νίκη τον Νοέμβριο του 2002, ο Ερντογάν και το ΑΚΡ είναι φυσικό να υποστούν σε κάποιο ποσοστό τη μοιραία φθορά της μακράς παραμονής στην κυβερνητική διαχείριση. Ακόμη κα σε αυτή την περίπτωση οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης, 11,7%, αλλά και η αδυναμία του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος παρά την πρόσφατη αλλαγή φρουράς στην ηγεσία του, να παρουσιάσει αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση, επιτρέπουν την προσδοκία ότι ακόμη και στη χειρότερη περίπτωση η κυβερνητική παράταξη θα εισπράξει μια ελεγχόμενη φθορά. Ο αστάθμητος όμως παράγων που θα επηρεάσει τις τελικές επιλογές του Κεμαλικού Κατεστημένου είναι η βεβαιότητα ότι μετά την έγκριση της Συνταγματικής Μεταρρύθμισης κάθε προσπάθεια έμμεσης νομιμοφανούς εκτροπής θα είναι πλέον αδύνατη. Παρά τους χαμηλούς τόνους που έχει επιβάλει ο Ερντογάν στη διάρκεια αυτής της ανήσυχης αναμονής εν όψει της απόφασης του Συνταγματικού Δικαστηρίου, είναι φανερό ότι η απόφαση θα κρίνει αν ο ανατολικός μας γείτονας θα περάσει σε μια συνολική μετεξέλιξη του θεσμικού πλαισίου και του πολιτικού του συστήματος ή αν οι Σκληροπυρηνικοί Κύκλοι θα παρασύρουν τη χώρα σε μια μετωπική εσωτερική σύγκρουση με απρόβλέπτες επιπτώσεις και παρενέργειες.
Η απόρριψη της προσφυγής δεν θα ενισχύσει μόνον την ομαλότητα στο εσωτερικό, αλλά θα καταστήσει την Αγκυρα πιο προβλέψιμο εταίρο στο εξωτερικό: Μια κυβέρνηση που δεν θα βρίσκεται σε διαρκή σύγκρουση με τα συνταγματικά κατοχυρωμένα στεγανά του κεμαλικού κατεστημένου θα ασκεί την εξωτερική πολιτική όχι πλέον ως ένα άλλο μέτωπο αντιπαράθεσης με τη στρατιωτική ηγεσία, αλλά με κριτήριο την κατοχύρωση των καλώς νοούμενων ζωτικών συμφερόντων της χώρας. Δίχως αμφιβολία είναι πλέον υπεράνω πάσης αμφισβήτησης ότι η τουρκική εξωτερική πολιτική είναι σε μεγάλο βαθμό δέσμια της αντιπαράθεσης ανάμεσα στο πολιτικό Ισλάμ και το κεμαλικό κατεστημένο:
-Σε ό,τι αφορά τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό τόσο οι πρόσφατες αποκαλύψεις για την υπόθεση Βαρυοπούλα, όσο και η σταθερή από το 2002 αναντιστοιχία της ρητορικής Ερντογάν με τις προκλήσεις στο Αιγαίο και την ακινησία στο Κυπριακό, δείχνουν ότι τα δύο αυτά «Εθνικά Θέματα» αποτελούν για το κεμαλικό κατεστημένο και το βαθύ κράτος προνομιακό πεδίο χειραφέτησης από τη νόμιμα εκλεγμένη κυβέρνηση, με την ανεξέλεγκτη δράση των μηχανισμών να νομιμοποιείται στο όνομα της εθνικής ασφαλείας.
-Σε ό,τι αφορά την πολιτική της Αγκυρας στη Μέση Ανατολή είναι φανερό ότι δεν διαμορφώνεται μόνον από τους στρατηγικούς οραματισμούς του Νταβούτογλου και την Νεοθωμανική Νοσταλγία για επιστροφή σε περιοχές που μέχρι το 1918 αποτελούσαν μέρος της Αυτοκρατορίας. Αποτελεί ταυτόχρονα και μια περιφερειακή προβολή της εσωτερικής σύγκρουσης, με το Κεμαλικό Κατεστημένο να ταυτίζεται με το Ισραήλ και το πολιτικό Ισλάμ με τον αραβομουσουλμανικό κόσμο.
Οι συσχετισμοί για το κεμαλικό κατεστημένο είναι απείρως πιο δυσμενείς σήμερα από ό,τι το 2007 και το 2008, όταν επιχειρήθηκε η ανατροπή Ερντογάν με δικαστικό πραξικόπημα και συνεπώς η λογική προσέγγιση υπαγορεύει την αποδοχή της ομαλής μετεξέλιξης. Δυστυχώς όμως η Ιστορία -με πιο πρόσφατο παράδειγμα το πραξικόπημα του Αυγούστου του 1991 στην ΕΣΣΔ- διδάσκει ότι στην τελευταία μάχη οπισθοφυλακής υπάρχει πάντα ο πειρασμός μιας απελπισμένης φυγής προς τα εμπρός.