Συνταγματικό Δικαστήριο: οδηγεί σε δημοψήφισμα τις μεταρρυθμίσεις στην Τουρκία

Η Sabah στις εσωτερικές της σελίδες με τίτλο «Εν μέρει ακύρωση του συνταγματικού πακέτου, οδεύουμε προς δημοψήφισμα» γράφει ότι το Συνταγματικό Δικαστήριο ολοκλήρωσε χθες την ετυμηγορία του επί της αιτήσεως, την οποία είχαν καταθέσει 111 βουλευτές, στην πλειοψηφία τους του CHP, όσον αφορά την ακύρωση του πακέτου τροποποίησης του Συντάγματος. Το Συνταγματικό Δικαστήριο συζήτησε επί της ουσίας εκείνα τα άρθρα του Συντάγματος, τα οποία προβλέπουν αλλαγές στη δική του δομή, αλλά και στη δομή του Ανώτατου Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων [HSYK], και αποφάσισε την εν μέρει ακύρωση των άρθρων που ρυθμίζουν τις εφαρμογές αυτές.

Σύμφωνα με την απόφαση, στο Συνταγματικό Δικαστήριο θα μπορεί και η Βουλή να εκλέγει μέλη. Όμως, στις εκλογές για το Ανώτατο Δικαστήριο και για το Συμβούλιο της Επικρατείας, οι έχοντες δικαίωμα ψήφου θα μπορούν να επιλέγουν περισσότερους του ενός υποψηφίου. Σημειώνεται ότι το Συνταγματικό Δικαστήριο, όσον αφορά το συνταγματικό πακέτο που αναμένεται να τεθεί σε δημοψήφισμα στις 12 Σεπτεμβρίου, κινήθηκε κατά τρόπο ταχύτατο και με άκρα μυστικότητα, πράγμα το οποίο ουδέποτε είχε μέχρι σήμερα ξαναγίνει. Το Συνταγματικό Δικαστήριο, μετά από μια συνεδρίαση διάρκειας 9,30 ωρών, γνωστοποίησε την απόφασή του μέσω του Προέδρου του. Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Προέδρου, καταρχάς συζητήθηκε εάν θα ακυρωθεί ή όχι το συνταγματικό πακέτο από την άποψη της μορφής του. Ομοφώνως, αποφασίστηκε η απόρριψη του αιτήματος αυτού. Ακολούθως, τέθηκαν προς συζήτηση τα άρθρα 8, 14, 16, 19, 22, 25 και 26, τα οποία ρυθμίζουν τον έλεγχο των δικαστών και εισαγγελέων, τη δομή του Συνταγματικού Δικαστηρίου, τις ατομικές προσφυγές στο Συνταγματικό Δικαστήριο, τη δομή του HSYK, καθώς και τη σύσταση της Υπηρεσίας του Συνηγόρου του Πολίτη [Ombudsman]. Τα μέλη του Συνταγματικού Δικαστηρίου συζήτησαν εάν τα άρθρα αυτά αντίκεινται ή όχι στο βασικό άρθρο του Συντάγματος 4.

Η απόφαση συζήτησης των άρθρων αυτών ελήφθη με πλειοψηφία 7 προς 4. Δηλαδή, τέσσερα από τα μέλη του Συνταγματικού Δικαστηρίου ζήτησαν να μην συζητηθεί το θέμα επί της ουσίας και συνεπώς να μην συζητηθούν τα άρθρα αυτά. Όμως, επτά μέλη ζήτησαν να συζητηθεί εάν τα άρθρα αυτά αντίκεινται στα θεμελιώδη άρθρα του Συντάγματος, των οποίων δεν επιτρέπεται η τροποποίηση. Μετά από αυτό, το αίτημα περί ακύρωσης εκείνων των διατάξεων, που περιλαμβάνονται στο συνταγματικό πακέτο και προβλέπουν αφενός την εκλογή μελών στο Συνταγματικό Δικαστήριο εκ μέρους της Βουλής και αφετέρου την αύξηση του αριθμού των μελών που διορίζονται εκ μέρους του Προέδρου της Δημοκρατίας στο HSYK, απορρίφθηκε κατά πλειοψηφία. Κατά πλειοψηφία, επίσης, απορρίφθηκε τόσο το αίτημα περί ακύρωσης των άρθρων εκείνων, τα οποία ρυθμίζουν τα της ατομικής προσφυγής στο Συνταγματικό Δικαστήριο, όσο και το αίτημα περί μη κατάθεσης του συνταγματικού πακέτου σε δημοψήφισμα.

Το Συνταγματικό Δικαστήριο αποφάσισε ότι για τα μέλη, τα οποία θα εκλεγούν για το Συνταγματικό Δικαστήριο από τα δικαστικά όργανα και τους δικηγόρους με εκλογές, οι οποίες θα διενεργηθούν στο Ανώτατο Δικαστήριο, στο Ανώτατο Διοικητικό Στρατιωτικό Δικαστήριο, στο Ελεγκτικό Συνέδριο, καθώς και από τους Δικηγορικούς Συλλόγους, οι εκλογείς θα μπορούν να ψηφίζουν περισσότερους του ενός υποψηφίου, πράγμα το οποίο άλλωστε συμβαίνει μέχρι σήμερα.
Με τον τρόπο αυτό, οι τρεις υποψήφιοι, τα ονόματα των οποίων θα σταλούν στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για επιλογή, θα έχουν προσδιοριστεί με την πλειοψηφία των μελών των δικαστικών φορέων και των Δικηγορικών Συλλόγων.

Το Συνταγματικό Δικαστήριο θεώρησε ομόφωνα αντισυνταγματική τη ρύθμιση, η οποία προβλέπει ότι για τα μέλη, τα οποία θα εκλεγούν στο HSYK από το Ανώτατο Δικαστήριο, το Συμβούλιο της Επικρατείας και τους Δικηγορικούς Συλλόγους, κάθε ψηφοφόρος θα δικαιούται να ψηφίζει μόνον έναν υποψήφιο. Επίσης, θεώρησε αντισυνταγματική τη ρύθμιση εκείνη, η οποία επιτρέπει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να διορίζει ως μέλη του HSYK καθηγητές, οι οποίοι διδάσκουν στους κλάδους Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών, καθώς και ανώτατους κρατικούς λειτουργούς.
Το Συνταγματικό Δικαστήριο απέρριψε και το αίτημα για την «ακύρωση του νομοθετήματος». Για το λόγο αυτό η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου πρέπει να έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυβέρνησης μέχρι τις 12 Σεπτεμβρίου, ημέρα κατά την οποία θα διενεργηθεί το δημοψήφισμα επί της συνταγματικής τροποποίησης.

Μετά την ανακοίνωση της απόφασης, ποικίλες υπήρξαν οι αντιδράσεις των κομμάτων και της κυβέρνησης.
Ο Υπουργός Δικαιοσύνης Εργκίν ανέφερε ότι το Συνταγματικό Δικαστήριο με την απόφασή του παραβίασε το άρθρο 148 του Συντάγματος και έθεσε τον εαυτό του στη θέση της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης. Όμως, και το συνταγματικό κείμενο με την παρούσα μορφή του αποτελεί μια σημαντική μεταρρύθμιση. Διότι το Συνταγματικό Δικαστήριο έδειξε ότι οι λοιπές τροποποιητικές διατάξεις [που δεν ακυρώθηκαν] συνάδουν με το Σύνταγμα. Ο Υπουργός Εσωτερικών Αταλάι ανέφερε ότι καθήκον του Συνταγματικού Δικαστηρίου δεν ήταν η συζήτηση του θέματος επί της ουσίας. Αυτό, όμως, έπραξε το Συνταγματικό Δικαστήριο. Η περίοδος του δημοψηφίσματος συνεχίζεται. Δεχόμαστε την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου. Εφεξής θα ζήσουμε μια επιταχυνόμενη περίοδο, όσον αφορά το δημοψήφισμα. Η απόφαση αυτή δεν έχει επηρεάσει και πολύ το σκοπό μας, αλλά και το στόχος μας για μια συνταγματική αλλαγή.

Ο Μπεκίρ Μπόζνταγ, εκ των αντιπροέδρων της Κ.Ο. του ΑΚΡ, είπε πως το Συνταγματικό Δικαστήριο έθεσε την υπογραφή του σε μια απόφαση, η οποία αντιπολιτεύεται το άρθρο 2 του Συντάγματος. Η επί της ουσίας συζήτηση ορισμένων άρθρων του Συντάγματος και η εν μέρει ακύρωση των άρθρων αυτών δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι κάτι καλό. Διέπραξε συνταγματικό παράπτωμα, συζητώντας επί της ουσίας το θέμα. Είναι σαν να είπε στη Βουλή το εξής: «Εσύ, όποιους Νόμους και αν ψηφίζεις, θα γίνεται αυτό που θα λέω εγώ».
Ο Χουσεΐν Τσελίκ, αντιπρόεδρος του ΑΚΡ, ανέφερε ότι η απόφαση αυτή αποτελεί υφαρπαγή αρμοδιότητας. Αποτελεί υπέρβαση καθήκοντος. Το Δικαστήριο, αν και δεν είχε αρμοδιότητα, συζήτησε το θέμα επί της ουσίας. Το Δικαστήριο υφάρπαξε την εθνική βούληση.

Ο βουλευτής Ακίφ Χαμζατσεμπί, εκ των αντιπροέδρων της Κ.Ο. του CHP, ανέφερε ότι η απόφαση αυτή δεν ικανοποιεί. Θα αξιολογήσουμε – τόνισε – ταη στάση που θα τηρήσουμε στο δημοψήφισμα και θα προβούμε σε σχετική ανακοίνωση. Ο Σαχίν Μενγκί, βουλευτής Μάνισας [Μαγνησίας] του CHP ανέφερε ότι τόσο το Συνταγματικό Δικαστήριο, όσο και το Ανώτατο Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων, γλίτωσαν από το εξάμβλωμα της ψήφισης ενός μόνο υποψηφίου κατά τις εκλογικές διαδικασίες. Τώρα κάθε εκλογέας θα μπορεί να ψηφίζει τρεις υποψηφίους. Αυτό είναι θετικό. Όμως, συνεχίζεται η αρμοδιότητα επέμβασης του Υπουργείου Δικαιοσύνης στο Ανώτατο Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων. Ο Μουσταφά Οζγιουρέκ ανέφερε ότι η απόφαση αυτή δεν είναι μια απόφαση, την οποία επιθυμεί το CHP. Ζητούσαμε την ακύρωση των άρθρων εκείνων, που προέβλεπαν ρυθμίσεις για το Συνταγματικό Δικαστήριο και το Ανώτατο Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων. Η απόφαση αυτή δεν αλλάζει την άποψή μας ότι τα εν λόγω άρθρα αντίκεινται στο Σύνταγμα.
Ο Οκτάι Βουράλ, αντιπρόεδρος της Κ.Ο. του ΜΗΡ, ανέφερε ότι η θέση του κόμματος είναι ανοικτή και ξεκάθαρη. Θα πρέπει να υπάρξει ένα Σύνταγμα με συναίνεση. Ελπίζουμε ο λαός να το ακυρώσει στο σύνολό του. Εμείς είμαστε αντίθετοι στη συνταγματική αυτή τροποποίηση, επειδή δεν έχει συνταχθεί μετά από συναίνεση.
Ο Μεχμέτ Σαντίρ, αντιπρόεδρος της Κ.Ο. του ΜΗΡ, είπε ότι το θέμα πλέον έχει ανατεθεί στο λαό. Αυτός θα πράξει και όσα επιβάλλονται. Δεν χρειάζεται να υπάρχει καμία ανησυχία γι` αυτό. Ο Τζιχάν Πατσατζί, Γενικός Γραμματέας του ΜΗΡ, ανέφερε ότι οι αρμοδιότητες του Συνταγματικού Δικαστηρίου έχουν προσδιοριστεί βάσει του Συντάγματος.
Η Αϊλά Ατά, αντιπρόεδρος της Κ.Ο. του BDP, είπε ότι αναμενόταν όπως η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου δεν θα ελάμβανε υπόψη τη βούληση της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης. Υπάρχουν υποψίες για την απόφαση αυτή. Η απόφαση – τόνισε – δεν μας έχει ικανοποιήσει. O Χασίπ Καπλάν, βουλευτής Σίρνακ του BDP, είπε ότι το Συνταγματικό Δικαστήριο στη νομοθετική εξουσία διαμήνυσε: «Δεν μπορεί να νομοθετείς, ούτε να συντάξεις ένα Σύνταγμα όπως το επιθυμείς». Δεν είναι νομική απόφαση, αλλά πολιτική. Η δικαστική εξουσία παρενέβη στον τομέα της νομοθετικής.