Άρωμα εκλογών στην Τουρκία

Η Τουρκία την επόμενη Κυριακή οδηγείται σε μία νέα εκλογική αναμέτρηση.
Αυτήν τη φορά βέβαια την ονομάζει «δημοψήφισμα», ωστόσο είναι κοινό μυστικό ότι πρόκειται για μία νέα αναμέτρηση δυνάμεων μεταξύ ισλαμιστών και κεμαλιστών, μεταξύ του Ερντογάν και του νέου προσώπου της συντηρητικής αντιπολίτευσης.
Όλοι περιμένουν να δουν, εκτός από το αποτέλεσμα, που θα οδηγήσει σε αναθεώρηση ή μη του απαρχαιωμένου συντάγματος της χώρας, και αν ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, που πρεσβεύει ότι θα αλλάξει το επίσης απαρχαιωμένο πρόσωπο της τουρκικής αντιπολίτευσης, θα τα καταφέρει.

Αν, δηλαδή, θα πείσει το λαό κι αν θα απειλήσει -επιτέλους κάποιος- τον ισχυρό Ερντογάν.

Αμφίρροπα τα πράγματα
Μέχρι στιγμής, πάντως, τα πράγματα είναι αμφίρροπα όσον αφορά το αποτέλεσμα. Η μάχη μεταξύ του «ναι» και του «όχι» ενόψει του δημοψηφίσματος της 12ης Σεπτεμβρίου διεξάγεται προς το παρόν «στήθος με στήθος», ενώ ο καθοριστικός παράγοντας στο αποτέλεσμα φαίνεται να είναι η «γκάφα».
Ποιος θα κάνει, δηλαδή, τις τελευταίες ημέρες το λάθος εκείνο, που θα δώσει το προβάδισμα στον αντίπαλο και θα κερδίσει τους αναποφάσιστους και τους Κούρδους.
«Αποφασιστικό ρόλο στο δημοψήφισμα δεν θα παίξουν οι εκστρατείες, αλλά οι πιθανές γκάφες και τα λάθη των πολιτικών ηγετών», σημειώνει ο Αντίλ Γκιουρ, πρόεδρος της εταιρείας δημοσκοπήσεων A&G.
Τις τελευταίες ημέρες τα πολιτικά κόμματα έχουν πέσει με τα μούτρα στην «προεκλογική» εκστρατεία και, μάλιστα, τελευταία έχουν υιοθετήσει μία πιο σκληρή στάση το ένα απέναντι στο άλλο, προκειμένου να κερδίσουν όσες περισσότερες ψήφους μπορούν.
Ο ηγέτης του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έχει εξαρχής βασίσει τη ρητορική του στην τακτοποίηση των λογαριασμών με τους πρωταγωνιστές του στρατιωτικού πραξικοπήματος το 1980, προτρέποντας έτσι τους πολίτες να ψηφίσουν «ναι», ώστε να δικαστούν οι συνωμότες.
Αντίστοιχα, σε μία προσπάθεια να προσεταιριστεί την ψήφο των Κούρδων και των συντηρητικών, ο ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, αναθεώρησε τις απόψεις της παράταξής του περί μη παραχώρησης γενικής αμνηστίας σε Κούρδους που συνεργάζονται με το ΡΚΚ, όπως επίσης και τη στάση απέναντι στο θέμα της μαντίλας.
Ο Ερντογάν διεξάγει πιο επιτυχημένη εκστρατεία από τον αντίπαλό του λόγω της δύναμης που ασκεί πάνω στα ΜΜΕ της χώρας του και λόγω της τρομερής επικοινωνιακής του πολιτικής. «Η κοινωνία, όμως, είναι τόσο πολωμένη που δεν επηρεάζεται από εκστρατείες, πανό και αφίσες», υποστηρίζει ο Γκιουρ.
Σύμφωνα με τους επικοινωνιολόγους, λόγια για γενική αμνηστία και παραχωρήσεις στη μαντίλα από έναν ηγέτη κοσμικού κόμματος ή απειλές από έναν πρωθυπουργό ότι «όσοι δεν επιλέξουν πλευρά σήμερα, θα είναι έξω αύριο», αποτελούν γκάφες κατά την αντίληψη του μέσου ψηφοφόρου.
Επίσης, η ρητορική Ερντογάν περί «τακτοποίησης λογαριασμών» με τους πραξικοπηματίες μέσω του «ναι» ίσως να αποδειχθεί μεγάλη γκάφα, καθώς, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, ο αριθμός εκείνων που υποστηρίζουν ότι το πραξικόπημα ήταν αναγκαίο τότε, είναι μεγαλύτερος εκείνου που το καταδικάζουν τελικά.
Ο καθηγητής Οζέρ Σεντζάρ, πρόεδρος της εταιρείας δημοσκοπήσεων «MetroPOLL» (σ.σ. εταιρείας ελεγχόμενης από το κυβερνών κόμμα ΑΚΡ), εκτιμά ότι σίγουρα οι γκάφες θα επηρεάσουν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος.
«Δύο παράγοντες είναι καθοριστικοί. Ο ένας είναι μία πιθανή γκάφα ή λάθος που μπορεί να κάνει ο Ερντογάν στις ομιλίες του, ο οποίος διακατέχεται από έναν άκρατο αυθορμητισμό σε σχέση με τον αντίπαλό του, και ο άλλος είναι η στάση των Κούρδων ψηφοφόρων», λέει.
Δεν αποκλείεται να δοθεί μάχη στήθος με στήθος
Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ δημοσκόπηση της A&G κατέδειξε ότι το 44% ετοιμάζεται να ψηφίσει «όχι» και το 45,2% «ναι». Οι αναποφάσιστοι συγκεντρώνουν ένα ποσοστό του 10,8%. Το 58,8% των αναποφάσιστων δε είναι γυναίκες. Έτσι λοιπόν διαφαίνεται ότι το κόμμα που θα κερδίσει τους περισσότερους αναποφάσιστους -ειδικά τις γυναίκες και τους νέους, που είναι και οι λιγότερο ενημερωμένοι για το θέμα- θα νικήσει στο δημοψήφισμα.
Επίσης, ένα 28,4% του πληθυσμού αναμένεται να ψηφίσει χωρίς να γνωρίζει τι ακριβώς ψηφίζει, αλλά συμμορφούμενο στην κομματική γραμμή ή τη γενική πολιτική ιδεολογία του. Οι δύο δημοσκοπήσεις της MetroPOLL τον Αύγουστο, μία κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου, όπου κυβέρνηση και στρατός κονταροχτυπήθηκαν και πάλι, και άλλη μία μετά το τέλος της «σύρραξης», κατέδειξαν ότι το «ναι» υπερίσχυε αρκετά του «όχι».
Το ενδιαφέρον συμπέρασμα που έβγαλαν όμως οι δύο αυτές δημοσκοπήσεις είναι ότι το ποσοστό των αναποφάσιστων στη μεν πρώτη ήταν 13,8%, ενώ στη δεύτερη έπεσε στο 7%.
Οι μισοί αναποφάσιστοι της πρώτης δημοσκόπησης, ψήφισαν «ναι» στη δεύτερη, ένδειξη ότι ο Ερντογάν κέρδισε εντυπώσεις -έστω τις μισές- στη διαμάχη του με το στρατό. Οι μάχες με το στρατό συνήθως ευνοούν το ΑΚΡ και ο Ερντογάν -όπως έχει αποδειχθεί – σχεδόν πάντα το εκμεταλλεύεται αυτό στις κάλπες.
Ό,τι κι αν δείχνουν πάντως οι δημοσκοπήσεις, η διαφορά μεταξύ του «ναι» και του «όχι» είναι πάρα πολύ μικρή και δεν αποκλείεται να δοθεί μάχη στήθος με στήθος στο δημοψήφισμα. Ακόμη κι αν κερδίσει το «ναι», η διαφορά θα είναι πολύ μικρή, εκτιμούν οι περισσότεροι δημοσκόποι.
«Κλειδί» η κουρδική ψήφος
ΕΝΑΣ άλλος καθοριστικός παράγοντας στο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είναι η ψήφος των Κούρδων, καθώς οι ψηφοφόροι του κουρδικού κόμματος Ειρήνης και Δημοκρατίας (BDP) στις νοτιο-ανατολικές επαρχίες της χώρας ενδέχεται να μη συμμορφωθούν με την απόφαση της παράταξής τους για μποϊκοτάρισμα του δημοψηφίσματος.
Το γεγονός αυτό αναμένεται να ενισχύσει τον Ερντογάν και να αυξήσει τον αριθμό των θετικών ψήφων. Αρκετές κουρδικές ψήφοι έχουν πάει κατά το παρελθόν προς το ΑΚΡ και η στάση των Κούρδων ενδέχεται τελικά να επηρεάσει κατά πολύ το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος.
Θεωρείται πολύ πιθανό οι ψηφοφόροι της νοτιο-ανατολικής Τουρκίας, η οποία αποτελείται κυρίως από Κούρδους, να πάνε να ψηφίσουν και μάλιστα υπέρ του Ερντογάν, όπως έχουν πράξει και στο παρελθόν. Οι διανοούμενοι Κούρδοι βέβαια αναμένεται να ψηφίσουν «όχι», αλλά αν ένα μεγάλο μέρος της Ανατολίας πάει να ψηφίσει την επόμενη Κυριακή, τότε ο Ερντογάν θα βγει κερδισμένος και μάλιστα από τους Κούρδους, οι οποίοι παρά τη μη αποτελεσματική πολιτική και την αδυναμία προσφοράς λύσης στα αιτήματά τους, θα αποτελέσουν για άλλη μια φορά το κλειδί της επιτυχίας του κυβερνώντος κόμματος.