Ο Στρατός στο «στόχαστρο» της ισλαμικής κυβέρνησης;

Στο στόχαστρο της ισλαμικής κυβέρνησης περιέρχονται οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, μετά την έναρξη της συζήτησης για την άρση των διατάξεων που παρέχουν το δικαίωμα στον Στρατό να παρεμβαίνει στα πολιτικά πράγματα. Αυτές οι επικοινωνιακού χαρακτήρα τακτικές κινήσεις προδίδουν την πρόθεση της κυβέρνησης να αυξήσει την πίεση επί των στρατιωτικών εν όψει του δημοψηφίσματος του Σεπτεμβρίου.

Την εβδομάδα που πέρασε εγκαινιάστηκε η δημόσια συζήτηση περί άρσης των διατάξεων που δίνουν το δικαίωμα στον τουρκικό Στρατό να παρεμβαίνει στο πολιτικό σύστημα. Τα ισλαμικά κέντρα εξουσίας αποφάσισαν να φέρουν το θέμα στην Εθνοσυνέλευση κατόπιν πρόκλησης που είχε δεχτεί η παράταξή τους από τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλί Κιλιτσντάρογλου κατά την ψήφιση της συνταγματικής αναθεώρησης πριν από λίγο διάστημα.

Λίγα εικοσιτετράωρα πριν από την παύση των εργασιών της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, η συζήτηση επικεντρώθηκε στο άρθρο 35 του νόμου περί της εσωτερικής λειτουργίας των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων. Σύμφωνα με το εν λόγω άρθρο, οι ένοπλες δυνάμεις έχουν καθήκον να «υπερασπίζονται και να περιφρουρούν τη χώρα και την Τουρκική Δημοκρατία, όπως αυτή ορίζεται από το Σύνταγμα». Το αξιοσημείωτο είναι ότι το άρθρο αυτό είχε θεσμοθετηθεί με πρωτοβουλία του στρατιωτικού καθεστώτος του 1961 και έκτοτε πρόσφερε τη νομική βάση για τα στρατιωτικά πραξικοπήματα και τις παρεμβάσεις που ακολούθησαν.

Την πρόκληση του Α. Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος είχε κατηγορήσει τον ισλαμιστή πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για υποκρισία –εννοώντας ατολμία– κατά την ψήφιση των άρθρων της συνταγματικής αναθεώρησης πριν από λίγο διάστημα, φάνηκε να δέχτηκε το ισλαμικό κόμμα ΑΚΡ. Έτσι, το επιτελείο του ισλαμιστή πρωθυπουργού έλαβε οδηγίες να ετοιμάσει ένα σχέδιο με εναλλακτικές λύσεις για την τροποποίηση (ή άρση) του άρθρου 35 και να φέρει το θέμα στην ημερήσια διάταξη. Εξάλλου, πριν από λίγες μέρες ηγετικές φυσιογνωμίες της ισλαμικής παράταξης, όπως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Αμπντουλάχ Γκιουλ και ο πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης Μεχμέτ Αλί Σαχίν, εκφράστηκαν δημοσίως υπέρ της τροποποίησης του άρθρου. Ο Γκιουλ δήλωσε συγκεκριμένα ότι θεωρεί ορθό η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση να επιδιώξουν την τροποποίηση του άρθρου ώστε να μη δοθεί νέα ευκαιρία εκμετάλλευσής του, εννοώντας προφανώς εκ μέρους των στρατιωτικών. Από τη μεριά του ο Σαχίν συμφώνησε επίσης με την ανάγκη τροποποίησής του και εξέφρασε την πεποίθηση ότι η μη τροποποίησή του έως τις ημέρες μας συνιστά σημαντική παράλειψη.

Είναι, ωστόσο, εμφανής η πρόθεση της ισλαμικής κυβέρνησης να κρατήσει υψηλούς τους τόνους με αφορμή την άτυπη έναρξη της εκστρατείας για το δημοψήφισμα του Σεπτέμβρη. Η κίνηση της ισλαμικής παράταξης αναφορικά με την τροποποίηση του επίμαχου άρθρου έτυχε υποστήριξης και μεταξύ του ισλαμικού Τύπου, ο οποίος εκτός των άλλων αναμόχλευσε και θέματα που άπτονται των οικονομικών συμφερόντων του Στρατού. Συγκεκριμένα, εμφανίστηκαν δημοσιεύματα που ήθελαν ο προς ψήφιση νόμος να περιέχει τροποποιήσεις που θα αφαιρούσαν φορολογικά προνόμια από το Μετοχικό Ταμείο Στρατού (ΟΥΑΚ) έναντι του δικαιώματος συμμετοχής του Ταμείου σε διαγωνισμούς ανάληψης έργων του Δημοσίου. Το εν λόγω Ταμείο συνιστά ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο που αφορά την ιστορία εγκαθίδρυσης της εξουσίας της στρατιωτικής παράταξης στη γείτονα, αρχής γενομένης από το 1961, όταν αυτό θεσπίστηκε από το στρατιωτικό καθεστώς της εποχής. Η δημοσίευση και μόνο άρθρων περί ενδεχόμενων περιορισμών ή μεταβολών στο καθεστώς του Ταμείου, το οποίο αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους πυλώνες της οικονομικής και πολιτικής εξουσίας του Στρατού στην Τουρκία, δεν μπορεί παρά να συνιστά κίνηση «εκφοβισμού» και ενδεχόμενη προειδοποίηση για τις πραγματικές προθέσεις των ισλαμιστών.

Η χρονική στιγμή της συζήτησης διατάξεων που αφορούν τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις των στρατιωτικών θα πρέπει να γίνει αντιληπτή αφενός ως προσπάθεια άσκησης πίεσης στους στρατιωτικούς εν όψει της θέσης της αναθεώρησης του στρατιωτικού συντάγματος σε λαϊκή ετυμηγορία προσεχώς, και αφετέρου ως κίνηση τακτικής, με απώτερο στόχο την υπονόμευση του κύρους του νεοεκλεγέντος αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, που φάνηκε να πιστεύει ότι με την πρόταση που απηύθυνε θα μπορούσε να φέρει σε «αδιέξοδο» την ισλαμική κυβέρνηση.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος