Ηρθε η ώρα της τουρκικής Μεταπολίτευσης;

Η διαμάχη κεμαλιστών- ισλαμιστών λαμβάνει νέες διαστάσεις.Στον τουρκικό Τύπο έχουν εμφανιστεί και σενάρια περί πρόωρων εκλογών. Οι εξελίξεις στην Αγκυρα δεν θα αφήσουν κανέναν να πλήξει.

TOY ΑΓΓΕΛΟY ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟY - ΒΗΜΑ


O υδράργυρος στο πολιτικό θερμόμετρο της Τουρκίας έχει ανεβεί επικίνδυνα. Οι έρευνες πολιτικών εισαγγελέων σε μία από τις πλέον απόρρητες στρατιωτικές υπηρεσίες, της Διεύθυνσης του Συμβουλίου Επιθεώρησης Επιστράτευσης, ερμηνεύεται από αναλυτές και δημοσιογράφους στη γειτονική χώρα ως σημαδιακή ημέρα για τη σοβούσα διαμάχη κεμαλιστώνισλαμιστών. Οδεύει η Τουρκία προς μία δική της Μεταπολίτευση; Η πρόβλεψη τούτη είναι παρακινδυνευμένη. Οποια όμως και αν είναι η τελική έκβαση, η επόμενη ημέρα σε τίποτε δεν θα είναι ίδια με την προηγούμενη.

Τα γεγονότα είναι γνωστά. Δύο αξιωματικοί βρέθηκαν στις 19 Δεκεμβρίου κοντά στο σπίτι του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Μπουλέντ Αρίντς. Η Εισαγγελία αποφάσισε να προχωρήσει στις έρευνες για το τι έκαναν εκεί οι δύο αξιωματικοί εν μέσω και της διερεύνησης ενός σχεδίου για τη δολοφονία του Αρίντς που απεκαλύφθη πρόσφατα. Η ένταση στις σχέσεις κυβέρνησης- Στρατού αυξήθηκε, κάτι που φάνηκε από τις τρεις συναντήσεις του Ερντογάν με τον Α/ΓΕΕΘΑ στρατηγό Μπασμπούγ, σε μία εκ των οποίων ήταν παρών και ο τούρκος Α/ΓΕΣ στρατηγός Κοσάνερ (πιθανός διάδοχος του Μπασμπούγ). Ο πρόεδρος Γκιουλ ελαφρώς «τα μάζεψε», αλλά η βασική εικόνα δεν αλλάζει.

Τα τεκταινόμενα πρέπει να τοποθετηθούν σε ευρύτερο πολιτικό πλαίσιο. Ο Ερντογάν αναρριχήθηκε στην εξουσία το 2002. Χρησιμοποίησε την ευρωπαϊκή προοπτική ως πολιορκητικό κριό του κοσμικού κατεστημένου. Κάποια στιγμή επιχείρησε να ελέγξει την Προεδρία της Δημοκρατίας, τον έναν από τους τρεις θεσμικούς πυλώνες του κεμαλισμού - οι άλλοι δύο είναι οι Ενοπλες Δυνάμεις και η Δικαιοσύνη. Ο Στρατός αντέδρασε και χρειάστηκαν πρόωρες εκλογές για να ξεπεραστεί το αδιέξοδο. Η Δικαιοσύνη ανέλαβε κατόπιν ρόλο αναχώματος, με την παρ΄ ολίγον απαγόρευση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) και ακολούθησε η χιονοστιβάδα της Εργκενεκόν και το στρίμωγμα των «πασάδων».

Αυτή την περίοδο βρίσκονται εν εξελίξει διάφορες διαδικασίες που δοκιμάζουν τις αντοχές του κεμαλικού συστήματος. Το σκάνδαλο Εργκενεκόν παραμένει ανοιχτό. Και όσο αυτό συμβαίνει, τόσο πλήττεται η αξιοπιστία του στρατεύματος και μειώνονται τα ερείσματά του.

Η κυβέρνηση επιμένει επίσης στην αναγκαιότητα της «Πρωτοβουλίας για το Κουρδικό», παρά το σοβαρό πισωγύρισμα με το κλείσιμο του Κόμματος Δημοκρατικής Κοινωνίας (DΤΡ). Ο εκδημοκρατισμός της Τουρκίας περνά άλλωστε από το Κουρδικό, κάτι που προκαλεί ανησυχία στους κεμαλιστές για πιθανή αποσταθεροποίηση.

Ορισμένοι κατηγορούν τον Ερντογάν ότι καθυστέρησε στο ζήτημα αυτό και έχασε πολύτιμο χρόνο. Η απαγόρευση του DΤΡ όμως ίσως οδηγήσει σε μετασχηματισμό της πολιτικής έκφρασης των Κούρδων- ενδεχομένως με την εμφάνιση ενός κουρδικού ισλαμικού κόμματος, όπως σημειώνουν ορισμένοι αναλυτές. Το Ισλάμ θα μπορούσε να είναι η συγκολλητική ουσία ενός νέου κυβερνητικού συνασπισμού. Ο Ερντογάν έχει συγκεκριμένο σχέδιο. Θέλει να ελέγξει μετά την Προεδρία τη Δικαιοσύνη (σε κάποιον βαθμό τα έχει καταφέρει λόγω της υπόθεσης Εργκενεκόν) και τον Στρατό (πιο δύσκολο). Αν καταφέρει να προσεταιριστεί τους Κούρδους θα έχει διευρύνει σημαντικά την επιρροή του ώστε να προωθήσει ευρύτερες μεταρρυθμίσεις, όπως η αναθεώρηση του Συντάγματος.

Στον τουρκικό Τύπο έχουν εμφανιστεί και σενάρια περί πρόωρων εκλογών. Οι εξελίξεις στην Αγκυρα δεν θα αφήσουν κανέναν να πλήξει.