Ελληνοτουρκικές σχέσεις στις παλιές, καλές εποχές

Back to the future, όπως θα λέγαμε στην καθομιλουμένη, ή απλώς επιστροφή στο μέλλον. Όπως και να το δει κανείς, η κυβέρνηση επιμένει να επιστρέψουν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις στην περίοδο 1999-2004, με τις εντατικές διερευνητικές συνομιλίες Αθήνας- Άγκυρας για «την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο», για «την αιγιαλίτιδα ζώνη» και για «το θέμα των γκρίζων ζωνών».
Ο πρωθυπουργός, στην απαντητική επιστολή του στον Τ. Ερντογάν δείχνει να βιάζεται να ξαναπιάσει το νήμα από εκεί όπου το άφησε ως υπουργός Εξωτερικών το 2004 και μάλιστα προτείνει ένα σφιχτό χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης των συνομιλιών αυτών.

Επομένως, ο Γ. Παπανδρέου είναι από τους ελάχιστους έλληνες πολιτικούς, μαζί με τους πρώην πρωθυπουργούς Κ. Σημίτη, Κ. Καραμανλή και τον πρώην ΥΠΕΞ Π. Μολυβιάτη, που γνωρίζουν επακριβώς τις προταθείσες ελληνικές θέσεις στις διερευνητικές επαφές, αλλά και τις τουρκικές απαντήσεις.
Ολο αυτό το διάστημα, ελάχιστα στοιχεία και αυτά συγκεχυμένα έχουν δημοσιευθεί από το περιεχόμενο των διερευνητικών συνομιλιών και αυτά αφορούν μόνο στοιχεία των ελληνικών θέσεων.
Υπάρχουν προς τούτο δύο δημοσιευμένες μαρτυρίες:
Η πρώτη είναι το βιβλίο του πρώην πρωθυπουργού Κ. Σημίτη. Στο θέμα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου προβάλλει μεν τον τελικό ελληνικό στόχο της παραπομπής «της διαφοράς στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης», αλλά «...Η ελληνική πλευρά αναγνωρίζει ότι για να επιτευχθεί ο στόχος της προσφυγής στη Χάγη πρέπει να υπάρξουν διαπραγματεύσεις ανάμεσα στις δύο χώρες για την κατάρτιση του συνυποσχετικού και, κατά συνέπεια, αν κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων υπάρξει δυνατότητα εξεύρεσης λύσης σε ορισμένα από τα προβλήματα της οριοθέτησης, τότε γι' αυτά μπορεί να υπάρξει συμφωνία...»
Συναφές και αλληλοεξαρτώμενο θέμα με αυτό της υφαλοκρηπίδας είναι η προτέρα συμφωνία για το εύρος των ελληνικών χωρικών υδάτων, τα οποία ως γνωστόν συνοδεύονται από το... ακατέβατο casus belli της Τουρκίας σε περίπτωση που γίνει επέκταση πέραν των 6 ναυτικών μιλίων (ν.μ.) που ισχύουν τώρα.
Σύμφωνα με τον πρώην πρωθυπουργό, η Ελλάδα ναι μεν... «θα ασκήσει μονομερώς το δικαίωμά της να επεκτείνει μονομερώς την αιγιαλίτιδα ζώνη πριν από την έναρξη των διαπραγματεύσεων για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας» αλλά «...δεν αποκλείονται ως εκ τούτου επιλεκτικές διαφοροποιήσεις των ορίων της αιγιαλίτιδας ζώνης ώστε να μην παρεμποδίζεται η διεθνής ναυσιπλοΐα και αεροπλοΐα». Τουτέστιν, σε άλλα σημεία τα νησιά και ο εναέριος χώρος μπορεί να επιστρέψουν π.χ. στα 3 ν.μ. και αλλού να φτάσουν και τα 10 ν.μ. -αλλά πάντως κάτω από τα 12 ν.μ...
Η δεύτερη μαρτυρία, απλουστευμένη και «άγαρμπη» αλλά εν πάση περιπτώσει καθαρή, προέρχεται από το βιβλίο του πρώην αμερικανού διπλωμάτη στην Αθήνα Μπρέιντι Κίσλινγκ.
Στο βιβλίο του, αλλά και σε σχετικές συνεντεύξεις του ο Μπ. Κίσλινγκ -και ουδέποτε διαψεύστηκε- λέει μεταξύ άλλων: «η νομική υπηρεσία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ έκανε μία έρευνα για τη διεθνή νομιμότητα στο Αιγαίο και είχαμε κάνει μερικές προτάσεις στις δύο πλευρές πολύ μυστικά. Είχαμε την εντύπωση πως υπήρχε ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο θα μπορούσαν οι δύο πλευρές να φτιάξουν τις περισσότερες διαφορές στο Αιγαίο... Οι ειδικοί, οι νομικοί στο διεθνές δίκαιο, βρήκαν μια ωραία φόρμουλα που οι πολιτικοί των δύο πλευρών κοιτάξανε πολύ προσεκτικά και αποφάσισαν πως τουλάχιστον αυτή τη στιγμή ήταν επικίνδυνη. Δεν άξιζε τον κόπο να το κάνουν τότε. Καλύτερα να περιμένουν για καλύτερο πολιτικό κλίμα...»
Προφανώς, ο πρωθυπουργός, Γ. Παπανδρέου, κρίνει ότι έχει δημιουργηθεί αυτό το «καλύτερο κλίμα» με την Τουρκία για να επιμένει σε ολική επαναφορά των διμερών πολιτικών διαπραγματεύσεων, ενώ η κυβέρνηση Ερντογάν συνεχίζει απτόητη την προκλητική παραβατική συμπεριφορά της, με ανελλιπείς υπερπτήσεις πάνω από τα ελληνικά νησιά του Α. Αιγαίου, με συνεχείς παραβιάσεις του μνημονίου Παπούλια - Γιλμάζ και κυρίως με συνεχιζόμενη στρατιωτική δραστηριότητα στην περιοχή του Καστελόριζου.
Η Αγκυρα βεβαίως δεν έχει αφήσει κανένα περιθώριο ελπίδας ότι θα εφαρμόσει το Δίκαιο της Θάλασσας κι επομένως θα αποδεχθεί το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Ετσι η Αγκυρα περιορίζει ευθύς εξ αρχής τη διαπραγμάτευση σε ένα αυστηρώς διμερές πολιτικό πλαίσιο, το οποίο η Αθήνα ανέκαθεν ήθελε να αποφύγει και ορθώς.
Αν ακόμα λάβει κανείς υπόψη του «το πολιτικό ισοζύγιο», όπως έχει διαμορφωθεί αυτή τη στιγμή, με την Αθήνα σε «υποχώρηση» λόγω της οικονομικής κρίσης και την Τουρκία σε «ανοδική» πορεία λόγω μιας διφορούμενης, μεν, επεκτατικής δε, εξωτερικής πολιτικής της, δύσκολα διακρίνει κανείς «το καλύτερο κλίμα» ανάμεσα στις δύο πλευρές.
Της Κύρας Αδάμ