Επίθεση φιλίας από τον «Τούρκο Κίσινγκερ»

Από πέρυσι που ανέλαβε το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας, ο Αχμέτ Νταβούτογλου έχει κάνει αίσθηση στην περιοχή. Πρώην επικεφαλής των συμβούλων εξωτερικής πολιτικής του πρωθυπουργού Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν, γνωστός και ως «Τούρκος Κίσινγκερ», ο κομψός καθηγητής πανεπιστημίου υλοποιεί την πολιτική «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες», μια πολιτική την οποία εξηγεί στο βιβλίο «Στρατηγικό βάθος» που έγραψε το 2001.

Oι προσπάθειες

Με δεδομένο το καυτό παρελθόν της οθωμανικής ανάμειξης στα Βαλκάνια, τον νότιο Καύκασο και την Αραβία, οι σχέσεις καλής γειτονίας δεν είναι δεδομένες για τη σύγχρονη Τουρκία. Ομως από πέρυσι ο Νταβούτογλου έχει κάνει προσπάθειες ώστε να συσφίγξει τις σχέσεις της χώρας του με τη νέα ιρακινή κυβέρνηση, να τα βρει με τη Συρία, με την οποία παραλίγο να γίνει πόλεμος πριν από μία δεκαετία και να προσεγγίσει έναν άλλο παλαιό αντίπαλο, την Αρμενία.

Πίσω από αυτή την εκστρατεία κρύβεται η πεποίθηση ότι η Τουρκία, σχεδόν έναν αιώνα μετά την κατάρρευση της οθωμανικής αυτοκρατορίας, προορίζεται ξανά να γίνει περιφερειακή δύναμη με παγκόσμια επιρροή. Ομως δεν επιθυμούν όλοι τη φιλία της Τουρκίας. Σε συνέντευξή του στο Λονδίνο στις 12 Ιανουαρίου, λίγο πριν συναντήσει τον Βρετανό υπουργό Εξωτερικών Ντέιβιντ Μίλιμπαντ, ο Νταβούτογλου μίλησε για τις τρεις προκλήσεις του 2010, τρεις τομείς στους οποίους η πρόοδος παραμένει προβληματική. Η πρώτη πρόκληση είναι η Κύπρος όπου οι μακροχρόνιες συνομιλίες υπό την αιγίδα του ΟΗΕ προσεγγίζουν την κατάληξή τους. Οι αναλυτές τονίζουν ότι αν δεν υπάρξει συμφωνία ώς τον Απρίλιο, οπότε θα γίνουν εκλογές στην τουρκική βόρεια Κύπρο, μετά δεν μπορεί να γίνει καμία πρόβλεψη.

Για το Κυπριακό

«Βρισκόμαστε σε ιστορική στιγμή των διαπραγματεύσεων. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήρθα τώρα στο Λονδίνο», δήλωσε ο Νταβούτογλου, υπογραμμίζοντας τον ρόλο της Βρετανίας ως εγγυήτριας οποιασδήποτε συμφωνίας. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών είπε ότι η τουρκοκυπριακή πλευρά κατέθεσε την περασμένη εβδομάδα ένα νέο πακέτο προτάσεων, στις οποίες περιλαμβάνεται και η «διακοινοτική ψηφοφορία», με βάση την οποία κάθε κοινότητα θα έχει ποσοστώσεις στις εκλογές της άλλης.

Παρόλο που η αρχική αντίδραση των Ελληνοκυπρίων ήταν απορριπτική, ο Νταβούτογλου επέμεινε ότι το θέμα δεν έχει λήξει. «Ξέρουμε πρώτα απ' όλα ότι οι Ελληνοκύπριοι πάντα λένε «Οχι!», μετά λένε «Οοοοχι» και μετά «Οχι ίσως»... Είμαι αισιόδοξος. Χρειάζεται μια έντονη διεθνής προσπάθεια από την Ε.Ε., από τον ΟΗΕ, από τις δύο πλευρές και από την Ελλάδα, την Τουρκία και τη Βρετανία ως εγγυήτριες, όπως έγινε και το 2004».

Σε ό,τι αφορά το Ιράν, που απασχολεί ιδιαίτερα τη Βρετανία, ο Νταβούτογλου είπε ότι θα συμβούλευε τον Μίλιμπαντ να αποφύγει τις δημόσιες αντεγκλήσεις και να εμπλακεί σε διακριτικές διαπραγματεύσεις για το πυρηνικό ζήτημα και άλλα θέματα. Προσέθεσε ότι η Τουρκία πασχίζει να διατηρήσει φιλική σχέση με τους Πέρσες γείτονές της.

«Η κατάσταση στο Ιράν δεν είναι καλή, δεν συμβαδίζει με το όραμά μας», είπε ο Νταβούτογλου. «Δεν θέλουμε τη διάδοση των πυρηνικών στην περιοχή, δεν θέλουμε πυρηνικά όπλα ούτε στο Ιράν ούτε στο Ισραήλ ούτε πουθενά.

Δεύτερον, κάθε χώρα έχει δικαίωμα να κάνει χρήση της πυρηνικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς. Τρίτον, δεν επιθυμούμε περισσότερες κυρώσεις σε βάρος του Ιράν. Οι κυρώσεις βλάπτουν τον απλό κόσμο και τις γειτονικές χώρες. Δεν ξεχνάμε τις πολύ κακές εμπειρίες μας από το Ιράκ. Η συμβουλή μας είναι ενίσχυση των διαπραγματεύσεων διά της διπλωματικής οδού.

Επικρίσεις για Ισραήλ

Ο Νταβούτογλου κράτησε τις πιο σφοδρές επικρίσεις του για το Ισραήλ, με το οποίο οι σχέσεις διαταράχθηκαν μετά την περυσινή επίθεση στη Γάζα. Οι φραστικές εχθροπραξίες άρχισαν εκ νέου την περασμένη εβδομάδα, αφότου ο Τούρκος πρωθυπουργός Ερντογάν αποκάλεσε το Ισραήλ απειλή για την ειρήνη και το κατηγόρησε για δυσανάλογες αντιδράσεις. Το Ισραήλ αντέδρασε οργισμένα λέγοντας ουσιαστικά στον Ερντογάν να κοιτάζει τη δουλειά του.

«Οταν το Ισραήλ ακολουθεί πολιτική ειρήνης, οι σχέσεις μας είναι καλές», είπε ο Νταβούτογλου. Πριν από τη Γάζα, η Τουρκία είχε μεσολαβήσει στις εκ του σύνεγγυς συνομιλίες του Ισραήλ με τη Συρία και, όπως λέει ο Νταβούτογλου, είχε σημειώσει σημαντική πρόοδο. Ομως, η Ισραηλινή εισβολή δυναμίτισε τις συνομιλίες. «Αν το Ισραήλ θέλει ειρήνη, πρέπει να μάθει ότι και οι άλλοι έχουν δικαιώματα που πρέπει να γίνουν σεβαστά», είπε ο Νταβούτογλου. Μετά έκανε μια παύση και χαμογέλασε. Ομως είχε γίνει σαφές ότι όταν πρόκειται για την μεταχείριση των Παλαιστινίων από το Ισραήλ, υπάρχουν όρια ακόμη και στα δικά του βαθιά αισθήματα καλής γειτονίας.

H KAΘHMEPINH