Άγ. Συρίγος: Στη Χάγη μόνο για την υφαλοκρηπίδα

Συνέντευξη στο Φώτη Φωτεινό, capital.gr
Υπέρ της λύσης των ελληνοτουρκικών διαφορών στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, αλλά μονάχα για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου, τάσσεται μιλώντας στο Capital.gr ο επίκουρος καθηγητής Διεθνούς Δικαίου & Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, κ. Άγγελος Συρίγος.
Η συζήτηση γύρω από τις ελληνοτουρκικές διαφορές επανέρχεται στο...προσκήνιο, έπειτα από την παρέμβαση του Διεθνούς Δικαστηρίου στη διένεξη Ρουμανίας – Ουκρανίας για τα θαλάσσια σύνορά τους.

-Τις αμέσως προηγούμενες ημέρες δημοσιεύθηκε απόφαση του Διεθνούς δικαστηρίου για την οριοθέτηση των θαλασσίων συνόρων μεταξύ Ρουμανίας και Ουκρανίας. Αλλάζει κάτι στη νομολογία του Διεθνούς δικαστηρίου που επηρεάζει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις;
-Το σημαντικό σημείο στην υπόθεση της θαλάσσιας οριοθετήσεως Ρουμανίας-Ουκρανίας είναι η ύπαρξη ενός μικρού, απομονωμένου ουκρανικού νησιού, του Σέρπεντς, σε μικρή απόσταση από τις ακτές της Ρουμανίας. Η επήρεια αυτού του νησιού θα μπορούσε να αλλάξει την οριοθετική γραμμή. Το Διεθνές Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι το συγκεκριμένο νησί έχει δικαίωμα να έχει πλήρη χωρικά ύδατα εκτάσεως 12 μιλίων.
Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξε όμως, λόγω του ότι υπήρχε σχετική συμφωνία μεταξύ Ρουμανίας και Ουκρανίας. Επομένως, από πλευράς ουσίας, η υπόθεση αφενός δεν αλλάζει τη νομολογία του διεθνούς Δικαστηρίου, που σε γενικές γραμμές συμβαδίζει με τις ελληνικές θέσεις και αφ’ ετέρου, δεν επηρεάζει την ελληνοτουρκική διαφορά στο Αιγαίο.
Υπενθυμίζω ότι στο Αιγαίο δεν έχουμε ένα απομονωμένο νησί, αλλά συμπλέγματα νησιών που εκτείνονται σε μεγάλες αποστάσεις από τις ηπειρωτικές ακτές.

- Με αφορμή την απόφαση της 3ης Φεβρουαρίου του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης για τα θαλάσσια σύνορα Ρουμανίας-Ουκρανίας, έρχεται στο προσκήνιο ξανά, η πρόταση ορισμένων να φέρουμε τις ελληνοτουρκικές διαφορές στο Διεθνές Δικαστήριο. Συμφωνείτε με κάτι τέτοιο;
-Συμφωνώ απολύτως στο να αχθεί ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης ή άλλου δικαιοδοτικού οργάνου η διαφορά Ελλάδος-Τουρκίας για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου.
Πρόκειται για μία εκκρεμότητα που μετρά πλέον 35 χρόνια ζωής. Οι δύο χώρες δεν κατάφεραν να επιλύσουν τη διαφορά όλα αυτά τα χρόνια. Επομένως, η κρίση του δικαστηρίου θα μπορούσε να δώσει μία λύση που, επειδή θα προερχόταν από ένα τρίτο μέρος με τα εχέγγυα δικαστικού οργάνου, θα μπορούσε πιο εύκολα να γίνει αποδεκτή, να «χωνευθεί» θα έλεγα, από την κοινή γνώμη των δύο χωρών.
Θα ήμουν εξαιρετικά επιφυλακτικός να συζητήσω την παραπομπή στο Δικαστήριο, τυχόν άλλων διαφορών με την Τουρκία, όπως επί παραδείγματι των λεγομένων γκρίζων ζωνών.
Μην ξεχνάμε ότι η παραπομπή μίας διαφοράς, σε ένα Διεθνές Δικαστήριο, δεν σημαίνει ότι απεκδύεται η διαφορά από την πολιτική σημασία της.
Το Δικαστήριο, έστω και εμμέσως, λαμβάνει υπ’ όψιν του και άλλους παράγοντες, πέραν των αμιγώς νομικών. Το διαπιστώσαμε αυτό άλλωστε το 1978, όταν το Διεθνές Δικαστήριο απέφυγε να εκφράσει την γνώμη του, επί της οριοθετήσεως της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου, μετά από μονομερή προσφυγή της χώρας μας, επικαλούμενο κάποια τυπικά προβλήματα.

-Ελλάδα και Τουρκία μπορούν να «καθίσουν στο ίδιο τραπέζι» για να λύσουν τις διαφορές τους; Υπάρχουν «κόκκινες γραμμές» μεταξύ των δυο χωρών;
-Ελλάδα και Τουρκία κάθισαν στο ίδιο τραπέζι να λύσουν τις διαφορές τους την περίοδο 1977-80, αμέσως μετά το Νταβός το 1988, επί κυβερνήσεως Μητσοτάκη το 1991-93 και ουσιαστικά κατά την περίοδο που ξεκίνησε μετά το Ελσίνκι το 1999.
Επειδή η ελληνική κοινή γνώμη έχει μία αλλεργία στον όρο «διάλογος με την Τουρκία», εφευρέθηκε ο νέος όρος «διερευνητικές επαφές».
Σαφείς κόκκινες γραμμές δεν υπάρχουν πάντως και αυτό είναι ένα πρόβλημα, ιδίως για την ελληνική πλευρά. Πάντως, τα τελευταία 35 χρόνια, θα διακρίναμε την ακόλουθη θεματολογία:

-Στην περίοδο 1974-1987 τα προβλήματα που κυριάρχησαν στις ελληνοτουρκικές σχέσεις είχαν άμεση σχέση με την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου.

-Από το 1988 και μετά οι Τούρκοι έθεσαν με ιδιαίτερη έμφαση θέματα σχετικά με την κατάσταση της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη και με την αποστρατικοποίηση των ανατολικών νήσων του Αιγαίου.

-Μετά την κρίση στα Ίμια αμφισβητούν πλέον ευθέως την εδαφική διευθέτηση της Συνθήκης της Λωζάνης, στο χώρο του νησιωτικού Αιγαίου.

Οφείλω να επισημάνω πάντως ότι η παρουσία ισχυρών ηγετών και από τις δύο όχθες του Αιγαίου είναι απαραίτητη προϋπόθεση για έναν ουσιαστικό διάλογο, ο οποίος θα απαιτήσει θυσίες και από τις δύο πλευρές. Κάτι τέτοιο δεν υφίσταται αυτή τη χρονική στιγμή.