Το Κυπριακό στο βωμό της ενέργειας

Ο αναβαθμισμένος ρόλος της Τουρκίας, οι σχεδιασμοί για την ενέργεια και το θέμα των σχέσεων ΝΑΤΟ-Ε.Ε., αποτελούν παραμέτρους που θα επηρεάσουν τις προσπάθειες λύσης του Κυπριακού

Το Κυπριακό στο βωμό της ενέργειας
Η διαδικασία όμηρος στρατηγικών σχεδιασμών ΗΠΑ-Ε.Ε. αλλά και Άγκυρας
Του Κώστα Βενιζέλου
costas.venizelos@phileleftheros.com
ΔΥΟ παράμετροι που αφορούν κινήσεις και στρατηγικά συμφέροντα στη διεθνή σκακιέρα θα επηρεάσουν δραστικά το Κυπριακό σε μια περίοδο κατά την οποία βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία απευθείας διαπραγματεύσεων.
* Το θέμα της ενέργειας και ο αναβαθμισμένος ρόλος που θα διαδραματίσει η Τουρκία, στην οποία επενδύουν Ηνωμένες Πολιτείες και οι Ευρωπαίοι.
* Οι σχέσεις ΝΑΤΟ-Ε.Ε. που επηρεάζουν και περιπλέκονται λόγω της μη αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία.
Οι δυο αυτοί παράμετροι, θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό το...σκηνικό που διαμορφώνεται το 2009 σε σχέση με τις προσπάθειες λύσης του Κυπριακού αλλά ενδεχομένως και της αξιολόγησης της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας από την Ε.Ε.

Το Κυπριακό στο βωμό της ενέργειας
Η διαδικασία όμηρος στρατηγικών σχεδιασμών ΗΠΑ-Ε.Ε. αλλά και Άγκυρας
Του Κώστα Βενιζέλου
costas.venizelos@phileleftheros.com
ΔΥΟ παράμετροι που αφορούν κινήσεις και στρατηγικά συμφέροντα στη διεθνή σκακιέρα θα επηρεάσουν δραστικά το Κυπριακό σε μια περίοδο κατά την οποία βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία απευθείας διαπραγματεύσεων.
* Το θέμα της ενέργειας και ο αναβαθμισμένος ρόλος που θα διαδραματίσει η Τουρκία, στην οποία επενδύουν Ηνωμένες Πολιτείες και οι Ευρωπαίοι.
* Οι σχέσεις ΝΑΤΟ-Ε.Ε. που επηρεάζουν και περιπλέκονται λόγω της μη αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία.
Οι δυο αυτοί παράμετροι, θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό το...σκηνικό που διαμορφώνεται το 2009 σε σχέση με τις προσπάθειες λύσης του Κυπριακού αλλά ενδεχομένως και της αξιολόγησης της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας από την Ε.Ε. Οι ΗΠΑ, όπως αναφέρουν ενημερωμένες πηγές, εκτιμούν πως το Κυπριακό πρέπει να κλείσει για να κλείσουν και τα δυο αυτά ζητήματα. Βασικό χαρακτηριστικό αυτού του σκηνικού είναι ο αναβαθμισμένος ρόλος που διαδραματίζει η Τουρκία, που θεωρείται πλέον «το αγαπημένο παιδί των Αμερικανών και της Ευρώπης», καθώς μπορεί να παρακάμψει τη Ρωσία στο μεγάλο στοίχημα της ενέργειας. Την ίδια ώρα που διαδραματίζει και ρόλο «ειρηνοποιού» στη Μέση Ανατολή.
Είναι προφανές ότι η Ουάσιγκτον, κι αυτό δεν αφορά την νυν ή την προηγούμενη κυβέρνηση αλλά τα στρατηγικά συμφέροντα της υπερδύναμης, θεωρεί πως δεν μπορούν να τίθενται εμπόδια σε μια πολιτική που αφορά την ενέργεια, επειδή έχει ενστάσεις η Λευκωσία, που βρίσκεται σε αντιπαράθεση με την Άγκυρα.
Η αλληλογραφία Μπους-Μπαρόζο, τον περασμένο Δεκέμβριο, όπως αποκάλυψε την περασμένη Κυριακή ο «Φ», δεν αναδεικνύει μόνο την ωμή και απροκάλυπτη παρέμβαση των ΗΠΑ στα εσωτερικά της Ε.Ε. ( ζήτησε να ανοίξει το κεφάλαιο της ενέργειας στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις Τουρκίας-Ε.Ε.), αλλά και την αποφασιστικότητα της να προχωρήσει αυτός ο σχεδιασμός, ανεξαρτήτως μικρών ή μεγάλων ενστάσεων. Σημειώνεται ότι ο αγωγός «Ναμπούκο» θα έχει, όταν αποπερατωθεί, μήκος 3.300 χιλιομέτρων. Θα μεταφέρει από την Κασπία προς την ΕΕ φυσικό αέριο, χωρίς να περνά μέσα από τη ρωσική επικράτεια. Παρά το γεγονός ότι και η ίδια η Τουρκία θεωρεί δύσκολο το εγχείρημα τούτο, οι σχεδιασμοί αναφέρονται στη δημιουργία συνδεδεμένου αγωγού στην κατεύθυνση της Μέσης Ανατολής.
Στο άλλο μέτωπο, αυτό των σχέσεων του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε., αναμένεται ότι θα υπάρξει πρωτοβουλία, η οποία θα παρακάμπτει τη Λευκωσία. Η Κυπριακή Κυβέρνηση έχει ενημερωθεί πως οι Σκανδιναβικές χώρες, θα προωθήσουν μια πρωτοβουλία, ώστε να υιοθετηθεί μια διαδικασία αποφάσεων σε θέματα άμυνας και ασφάλειας να μετέχουν και ευρωπαϊκά κράτη, που δεν είναι μέλη της Ε.Ε. αλλά του ΝΑΤΟ, παραπέμποντας στο Berlin Plus. Αυτή η ιδέα, που σαφώς φωτογραφίζει την Τουρκία, αναμένεται ότι θα προωθηθεί από τη Σουηδία το δεύτερο εξάμηνο του 2009, όταν θα ασκεί την Προεδρία της Ε.Ε. Εάν προχωρήσει τούτο, η Κύπρος θα χάσει ένα μοχλό πίεσης και θα απομακρυνθεί από ένα πυλώνα της Ένωσης ενώ η Τουρκία θα συμμετέχει, έστω και με ένα μεταβατικό καθεστώς.
Είναι προφανές ότι το νέο σκηνικό διαμορφώνει δεδομένα, που διαφοροποιούν την πορεία των εξελίξεων αλλά και δημιουργεί ένα πλαίσιο πιέσεων σε βάρος της ελληνικής πλευράς στην Κύπρο.
Το θέμα, κυρίως, της ενέργειας φαίνεται ότι ενδέχεται να ανατρέψει σχεδιασμούς Αθηνών και Λευκωσίας. Η διαδικασία, η οποία αντιμετωπίζει ούτως ή άλλως δυσκολίες και οι συζητήσεις δεν προχωρούν στα θέματα ουσίας, θα επηρεασθεί και από εξωγενείς παράγοντες. Δεν είναι, ασφαλώς τούτο, ασύνηθες για το Κυπριακό καθώς οι εκ των έξω επιδράσεις αποτελούν μόνιμο συστατικό πρωτοβουλιών και παρεμβάσεων.
Είναι σαφές πως η Λευκωσία θα βρεθεί στο επίκεντρο έντονων πιέσεων ενώ ο αναβαθμισμένος ρόλος της Άγκυρας θα λειτουργήσει ώστε να εξασφαλίσει πλεονεκτήματα στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων. Να εξασφαλίσει, δηλαδή, δώρα θέλοντας να εξαργυρώσει το νέο της περιφερειακό ρόλο.
Η Λευκωσία δύσκολα θα μπορέσει να αποτρέψει το άνοιγμα του κεφαλαίου για την ενέργεια. Εκτός κι εάν υπάρξουν κι άλλες, ισχυρές ενστάσεις εντός της Ε.Ε. Ενόψει, όμως, του γεγονότος ότι θα υπάρξει έντονη κινητικότητα από την Κομισιόν για να ανοίξει το κεφάλαιο αυτό που παραμένει παγωμένο, η Κυβέρνηση της Κύπρου έχει δυο επιλογές: Είτε θνα ασκήσει βέτο, είτε θνα ανταλλάξει το ξεπάγωμα.
Το ενδεχόμενο, πάντως, πέραν από το άνοιγμα του κεφαλαίου, το Κυπριακό να πέσει θύμα της…ενέργειας είναι ορατό. Κινήσεις αποτροπής μπορούν να γίνουν, δεδομένου ότι παραμένει ανοικτό το θέμα των συμμαχιών, αλλά και ενός πάρε-δώσε, εντός και εκτός της Ε.Ε.

Δυο τουρκικά σενάρια με φόντο την αξιολόγηση από Ε.Ε. το φθινόπωρο
ΣΤΟ Κυπριακό, τα επόμενα βήματα εξαρτώνται από τους σχεδιασμούς της Άγκυρας. Εάν θεωρήσει πως την εξυπηρετεί η συνέχιση της διαιώνισης της διαδικασίας, ώστε να παρακάμψει το Κυπριακό, όταν θα αξιολογηθεί η ενταξιακή της πορεία, τότε θα παραμείνει σε αυτό το μοτίβο. Θα προχωρήσει και θα πιέσει για ολοκλήρωση της διαδικασίας, μόνο εάν θεωρήσει πως ο σημερινός αναβαθμισμένος ρόλος της, θα της προσφέρει σημαντικά οφέλη επί της ουσίας του Κυπριακού. Εάν ισχύσει τούτο, τότε οι εξελίξεις στο Κυπριακό το 2009 θα είναι δραματικές και θα επισπευσθούν.
Η προσπάθεια σε αυτή τη φάση της διαδικασίας, να δημιουργηθεί εικόνα προόδου και κινητικότητας, χωρίς να τεκμηριώνεται από τις εξελίξεις, συνδέεται με τα σενάρια που έχουν διαμορφωθεί από τώρα.
Είναι προφανές πως σε περίπτωση που ισχύσει το σενάριο της επίσπευσης των διαδικασιών και της διενέργειας δημοψηφισμάτων αυτό το χρόνο, τότε θα επιβεβαιωθούν οι φόβοι της Λευκωσίας. Με δεδομένο ότι η διαδικασία δεν προχωρεί επί της ουσίας, θα παρουσιασθούν ιδέες από τα Ηνωμένα Έθνη για γεφύρωση των διαφορών. Η πλευρά που δεν θα τις αποδεχθεί, δεδομένου ότι θα παρουσιασθεί περίπου ως μονόδρομος η παρουσίαση ιδεών, θα επωμιστεί και το κόστος της απόρριψης. Είναι γι αυτό που η Λευκωσία επιμένει σε όλες τις επαφές της ότι δεν θα πρέπει να υποβληθούν ιδέες. Θέση, η οποία προκαλεί αντιδράσεις μεταξύ κάποιων ξένων πρεσβευτών, γεγονός που επιβεβαιώνει τις προθέσεις. Είναι ακόμη σαφές ότι οι ιδέες αυτές θα αποτελούν τη δήθεν χρυσή τομή, δηλαδή κάπου κοντά στο απορριφθέν σχέδιο Ανάν.

Μουρμουρητά προς αξιοποίηση
Η ΤΟΥΡΚΙΑ μπορεί σήμερα να είναι το χαϊδεμένο παιδί των ΗΠΑ και της Ευρώπης, ωστόσο, υπάρχουν και τα μουρμουρητά, τα οποία θα πρέπει να αξιοποιηθούν στο έπακρο. Από τη μια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που εκτιμά πως η Άγκυρα έχει εγκαταλείψει την πορεία των μεταρρυθμίσεων( η επικοινωνιακή παράσταση Ερντογάν στις Βρυξέλλες δεν έπεισε κανένα). Από την άλλη, οι Αμερικανοί, οι οποίοι ναι μεν επενδύουν σε μια αναβαθμισμένη Τουρκία, αλλά την ίδια ώρα παρακολουθούν με προβληματισμό τα ανοίγματα της και προς την πλευρά της Χαμάς που φαίνεται σαν επένδυση στον Ισλαμισμό. Η Τουρκία μπορεί να έχει κερδίσει σημαντικούς πόντους στον αραβικό και γενικά τον ισλαμικό κόσμο, έχει ωστόσο δυσαρεστήσει έντονα το Ισραήλ με το οποίο διατηρεί στρατηγική σχέση. Και οι Αμερικανοί, παίζουν με τις ισορροπίες και τους άξονες, που θα υπηρετήσουν καλύτερα τα συμφέροντα τους. Αυτή η παράμετρος, εάν μπορεί να θεωρηθεί ως το αδύνατο σημείο της Τουρκίας, πρέπει να τύχει αξιοποίησης από την κυπριακή πλευρά.