Η Αθήνα σε «τρίγωνο παγίδων»

Σοβαρές ανησυχίες για σειρά αρνητικών εξελίξεων στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, στο Κυπριακό και στο Σκοπιανό
Η σουηδική προεδρία θα αναζητήσει λύση-εξπρές στο πρόβλημα της Μεγαλονήσου για να αρθεί το μείζον εμπόδιο στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας

ΑΓΓ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ
ΣΕ «ΤΡΙΓΩΝΟ ΠΑΓΙΔΩΝ» κινδυνεύει να βρεθεί η Αθήνα ως τα τέλη του 2009. Κορυφαίες διπλωματικές πηγές εκφράζουν σοβαρές ανησυχίες για σειρά αρνητικών εξελίξεων στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, στο Κυπριακό και στο Σκοπιανό. Ιδιαίτερα όσον αφορά το Αιγαίο, ο κίνδυνος μιας κρίσης «α λα Ιμια» χαρακτηρίζεται πολύ σοβαρός. Δεν αποκλείεται η Άγκυρα να εκμεταλλευτεί τη θετική για αυτή συγκυρία λόγω και της νέας στρατηγικής σχέσης με την Ουάσιγκτον, την οποία συμβολίζει η διήμερη επίσκεψη του προέδρου
Μπαράκ Ομπάμα. Την ίδια στιγμή, πληροφορίες αναφέρουν ότι στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών επικρατεί προβληματισμός εν όψει της ανάληψης της προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) από τη Σουηδία το δεύτερο εξάμηνο του έτους. Στο πλαίσιο αυτό η κυρία Ντόρα Μπακογιάννη είχε συνάντηση πριν από λίγες ημέρες στην Κωνσταντινούπολη με τον σουηδό υπουργό Εξωτερικών Καρλ Μπιλντ, ενώ στις 11 Μαΐου θα μεταβεί στη Στοκχόλμη και ο πρωθυπουργός κ.Κ.Καραμανλής. Η Στοκχόλμη, αν και προς το παρόν δεν έχει παρουσιάσει αναλυτικά τις προτεραιότητές της, αναμένεται να δώσει μεγάλο
βάρος στη διεύρυνση.

Ήδη υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι οι Σουηδοί θα επιδιώξουν να κόψουν τον «γόρδιο δεσμό» της επαναξιολόγησης της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας στα τέλη του 2009, αναζητώντας μεταξύ άλλων λύση-«εξπρές» στο Κυπριακό. Όσον αφορά δε τα Σκόπια, το κλίμα στην Ευρώπη φαίνεται να μαλακώνει για τη γειτονική χώρα μετά τις προεδρικές εκλογές. Η Αθήνα ίσως βρεθεί λοιπόν σε δύσκολη θέση, καθώς η σουηδική προεδρία έχει ήδη εκφραστεί υπέρ του να λάβει η πΓΔΜ ημερομηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων τον προσεχή Δεκέμβριο.

Η αναβάθμιση του ρόλου της Άγκυρας στους αμερικανικούς στρατηγικούς σχεδιασμούς «θα αυξήσει τον πειρασμό της» να αποδείξει την υπεροχή της έναντι της Αθήνας, επισημαίνουν έμπειρες διπλωματικές πηγές. Σύμφωνα με αξιόπιστες εκτιμήσεις, «το ενδεχόμενο η Άγκυρα να επιχειρήσει μέσω πρόκλησης κρίσεως τη δημιουργία τετελεσμένων στο Αιγαίο είναι σοβαρό και θα έφερνε την Αθήνα σε μεγάλο δίλημμα ως προς την έκταση της αντίδρασής της. Οι Τούρκοι παρατηρούν άλλωστε με προσοχή την εσωτερική πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα και διαβλέπουν...ευοίωνες προϋποθέσεις για τέτοιου είδους σχεδιασμούς».

Ιδιαίτερα περίπλοκο προδιαγράφεται το παζλ στο Κυπριακό. Η Στοκχόλμη δεν κρύβει τη φιλοδοξία της να συμβάλει ώστε να αρθεί αυτό το μείζον εμπόδιο στη συνέχιση των τουρκικών ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Αν αυτό δεν γίνει, τότε θα είναι δύσκολο για τους «27» να αγνοήσουν τις προβλέψεις του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου, βάσει του οποίου η Τουρκία πρέπει να ανοίξει τα λιμάνια και τα αεροδρόμιά της σε κυπριακά πλοία και αεροπλάνα.

Ο κ. Μπιλντέχει ήδη κινητοποιηθεί για να αποτρέψει ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Πέρα από το να εξαίρει τη στρατηγική σημασία της Τουρκίας για την ΕΕ, ενεργοποιείται και στο Κυπριακό. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να ενταχθεί η πρόσφατη συνάντησή του με τον τουρκοκύπριο ηγέτη Μεχμέτ Αλί Ταλάτ στη Στοκχόλμη ενώ, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, σχεδιάζει και επίσκεψη στο νησί. Η σουηδική προεδρία επιθυμεί άλλωστε να βγει το «αγκάθι» του Κυπριακού και από την αμυντική συνεργασία ΕΕ- ΝΑΤΟ. Την περασμένη Τρίτη και Τετάρτη μάλιστα διοργανώθηκε στις Βρυξέλλες κλειστή συνάντηση υπό την αιγίδα του Κέντρου Ευρωπαϊκών Πολιτικών Σπουδών (CΕΡS) και χορηγό τη Σουηδία, όπου μεταξύ άλλων συζητήθηκε η ακανθώδης πτυχή της ασφαλείας.

Παράλληλα, η κυβέρνηση Ερντογάν αναμένεται να χρησιμοποιήσει δύο όπλα ώστε να αποφύγει τον σκόπελο του Δεκεμβρίου. Το πρώτο θα είναι η υποστήριξη της Ουάσιγκτον ώστε η Τουρκία να μην αποξενωθεί από την Ευρώπη, κάτι που ήδη προσέφερε με τα όσα είπε ο Μπαράκ Ομπάμα. Το δεύτερο όπλο της Άγκυρας θα είναι η επίδειξη κινητικότητας στο μέτωπο των μεταρρυθμίσεων που ζητούν οι Βρυξέλλες, τώρα που ολοκληρώθηκαν οι τοπικές εκλογές. Ανεξαρτήτως της ειλικρίνειας των τουρκικών προθέσεων, η εξέλιξη αυτή θα αποτελούσε άλλοθι σε πάγιους υποστηρικτές της Άγκυρας (Σουηδούς και Βρετανούς). Αυτοί αναζητούν τρόπους απεμπλοκής από το ορόσημο του Δεκεμβρίου. Σύμφωνα με πληροφορίες που δημοσιεύτηκαν και στον κυπριακό Τύπο, εξετάζονται μεταξύ άλλων μια αναβολή ή ένα μορατόριουμ διαρκείας 18 μηνών ή ως και δύο ετών στην τουρκική επαναξιολόγηση.

Κάτι τέτοιο θα εξαρτηθεί και από τις ζυμώσεις στο Κυπριακό. Αυτές αναμένεται να κορυφωθούν μετά τις βουλευτικές «εκλογές» στα Κατεχόμενα στις 19 Απριλίου. Η στόχευση είναι να έχει μπει «το νερό στ΄ αυλάκι» ώστε, ακόμη και αν δεν έχει επιτευχθεί τελική συμφωνία ως τον Δεκέμβριο, να είναι γνωστά τα βασικά μέρη αυτής ώστε το τουρκικό τρένο να μην τρακάρει στον σταθμό των Βρυξελλών. Τι σημαίνει αυτό; Η φράση διπλωμάτη με μακρά πείρα στο Κυπριακό είναι χαρακτηριστική:

«Μην περιμένετε εκπλήξεις. Η τελική συμφωνία πρέπει να έχει τέτοια μορφή που να είναι πριν απ΄ όλους αποδεκτή από την Άγκυρα».

Μπορεί να δούμε ξανά τον κ. Νίμιτς
ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ του κλίματος έναντι της Ελλάδας φαίνεται ότι διαμορφώνεται και στο ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων. Η επικράτηση του εκλεκτού του πρωθυπουργού Νίκολα Γκρούεφσκι, του Γκιόργκι Ιβάνοφ, ιδιαίτερα όμως οι θετικές αναφορές των παρατηρητών του ΟΑΣΕ αλλά και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, διά στόματος του αρμοδίου για τη διεύρυνση Ολι Ρεν, για την ομαλή εκλογική διαδικασία ενισχύουν τις προοπτικές της πΓΔΜ να λάβει ημερομηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων τον Δεκέμβριο- ακόμη και χωρίς επίλυση του ζητήματος της ονομασίας. Στο πλαίσιο αυτό, δεν θα πρέπει επίσης να αποκλείεται επανενεργοποίηση της διαπραγματευτικής διαδικασίας υπό τον Μάθιου Νίμιτς εντός του καλοκαιριού με ορίζοντα τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ.

Η πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ήταν το πρώτο δείγμα της νέας ατμόσφαιρας που επικρατεί στους κόλπους της ΕΕ για τα Σκόπια. Την ίδια στιγμή, μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γερμανία έχουν κουραστεί από μια αντιπαράθεση την οποία σε πολλά σημεία δεν κατανοούν. Η πρόσφατη αποστροφή της Ανγκελα Μέρκελ στη Μπούντεσταγκ μάλλον δεν ήταν τυχαία.

Έγκυροι διπλωματικοί κύκλοι σημειώνουν επίσης ότι η Αθήνα θα αντιμετωπίσει νομικό πρόβλημα αν αποφασίσει να παρεμποδίσει τη χορήγηση ημερομηνίας έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων στα Σκόπια:

«Όταν η πΓΔΜ έκανε αίτηση ένταξης στο ΝΑΤΟ, χρησιμοποίησε το συνταγματικό όνομα “Δημοκρατία της Μακεδονίας”. Στην ίδια αίτησή της προς την ΕΕ όμως, χρησιμοποίησε το “πΓΔΜ”, εξ ου και η Αθήνα συναίνεσε το 2005 να της δοθεί καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρας. Η άσκηση βέτο τον Δεκέμβριο δεν θα είναι εύκολη».