Ο Ομπάμα, η Τουρκία και η ΕΕ

Του Sebastian Fischer
DER SPIEGEL

Κατά την διάρκεια της επίσκεψης του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα στην Ευρώπη, διακαής πόθος όλων, ήταν να γίνουν φίλοι του. Ο Ιταλός πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι τον αγκάλιασε φιλικά, ενώ ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, τον ακολουθούσε κατά πόδας όπου και αν πήγαινε – στη σύνοδο των G-20 στο Λονδίνο, στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Στρασβούργο και στην συνάντηση με τους υπόλοιπους ηγέτες της ΕΕ στην Πράγα. Ακόμη και ο Ρώσος πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ φαινόταν να απολαμβάνει την εγγύτητα με τον Αμερικανικό σούπερ σταρ.

Ευρισκόμενος στην Άγκυρα, ο Ομπάμα επανέλαβε την υποστήριξη του στην ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θέση που είχε διακηρύξει για πρώτη φορά ευρισκόμενος στην Πράγα. Μία θέση που εξακολουθεί να μην αρέσει σε ορισμένους. «Η Τουρκία συνδέεται με την Ευρώπη πολύ περισσότερο απ’ ότι με τις γέφυρες του Βοσπόρου» δήλωσε ενώπιον της Τουρκικής Βουλής. «Σας ενώνουν αιώνες κοινής ιστορίας, πολιτισμού και εμπορίου. Η ένταξη της Τουρκίας θα διευρύνει και θα ενδυναμώσει ακόμη περισσότερο το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα».

Ευρωπαϊκή αντίδραση
Άποψη που δεν είναι καθολικά αποδεκτή στην Ευρώπη. Την Δευτέρα, αριθμός πολιτικών, ειδικά Γερμανών, βγήκαν στην αντεπίθεση. «Συνιστά παρέμβαση στα εσωτερικά ζητήματα της Ευρώπης», δήλωσε ο Ευρωβουλευτής Μπερντ Πόσσελτ, της συντηρητικής Χριστιανοσοσιαλιστικής Ένωσης της Βαυαρίας. Σε συνέντευξη στο Spiegel Online, δήλωσε ότι «η ΕΕ δεν είναι το παιγνίδι του Ομπάμα». Τον κάλεσε μάλιστα να αποδεχθεί την Τουρκία ως την 51η πολιτεία της Αμερικής.

Στο ίδιο μήκος κύματος και οι δηλώσεις του επικεφαλής του ψηφοδελτίου του κόμματος για τις Ευρωεκλογές Μάρκους Φέρμπερ. «Δεν υπάρχει αμφιβολία, τόνισε, ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν φωνή στο ΝΑΤΟ. Όσον όμως αφορά όμως το ποιος θα ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αποφασίζουμε αυτόνομα. Δεν χρειαζόμαστε καθοδήγηση από το εξωτερικό».

Ο επικεφαλής του κόμματος Χορστ Σίχοφερ, πρόσθεσε ότι η «εσωτερική αρμονία» της Ευρώπης εδράζεται στις «κοινές πολιτισμικές και πνευματικές αξίες». Επισήμανε επίσης ότι «η Τουρκία, έχοντας αυτοανακηρυχθεί ως εκπρόσωπος του Μουσουλμανικού κόσμου, σίγουρα δεν έχει θέση».

Η εξήγηση για την σκληρή αντίδραση από το κρατίδιο της Βαυαρίας είναι απλή. Ο χρόνος που πέρασε ήταν ιδιαίτερα δύσκολος για την Χριστιανοσοσιαλιστική Ένωση, και ο Σίχοφερ, ο οποίος ανέλαβε την ηγεσία μόλις τον περασμένο Οκτώβριο, χρειάζεται μία εκλογική επιτυχία πριν από τις γενικές εκλογές του Φθινοπώρου. Οι Ευρωεκλογές του Ιουνίου θεωρούνται ιδανική ευκαιρία, αν και είναι υπαρκτός ο κίνδυνος το κόμμα να μην κατορθώσει να συγκεντρώσει το απαιτούμενο 5% – ένα ενδεχόμενο που πρέπει να αποφευχθεί πάση θυσία. Η αξίωση του Ομπάμα παρέχει απλά μία κατάλληλη ευκαιρία για την δημόσια προβολή του κόμματος.

Υπαναχώρηση έναντι ανταλλαγμάτων
Ωστόσο, η ενόχληση από την υποστήριξη του Ομπάμα της υποψηφιότητας της Τουρκίας είναι πραγματική, ειδικά αν ληφθεί υπόψιν η στάση που τήρησε στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ. Η Άγκυρα, τορπίλισε τις προσπάθειες για επιλογή του Δανού πρωθυπουργού Άντερς Φογκ Ρασμούσεν ως νέου Γενικού Γραμματέα, επικαλούμενη την δημοσίευση των σκίτσων του Μωάμεθ σε Δανέζικη εφημερίδα το 2005. Η υπαναχώρηση της κυριολεκτικά την υστάτη, κατέστη δυνατό μετά από τα ανταλλάγματα που της προσέφεραν ο Ομπάμα και Ευρωπαίοι ηγέτες.

Από πλευράς του ο Σαρκοζί έδρασε ταχύτατα απορρίπτοντας την υποστήριξη Ομπάμα προς την Τουρκική υποψηφιότητα. Απαντώντας στα όσα δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος στην Πράγα, ότι η ένταξη της Τουρκίας «θα σημαίνει ότι διασφαλίζεται η σταθερή πρόσδεση της στην Ευρώπη», ο Σαρκοζί τόνισε: «Συνεργάζομαι στενά με τον πρόεδρο Ομπάμα, αλλά όταν πρόκειται για την Ευρωπαϊκή Ένωση, εναπόκειται στα κράτη-μέλη …να αποφασίσουν»

«Προνομιακό καθεστώς»
Η Γερμανίδα Καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ, και το κόμμα της, η συντηρητική Χριστιανοδημοκρατική Ένωση, αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό την Τουρκική ένταξη, υποστηρίζοντας την παραχώρηση «προνομιακού καθεστώτος». Ως αποτέλεσμα η κυρία Μέρκελ έκανε λόγο για «διαφορετικές απόψεις», όσον αφορά τις τουρκικές βλέψεις.

Ανώνυμος διπλωμάτης, τον οποίο επικαλέστηκε η Wall Street Journal, δήλωσε ότι «όλο και περισσότερες χώρες-μέλη διατηρούν αμφιβολίες ως προς την ένταξη της Τουρκίας. Το κλίμα στη σύνοδο, πρόσθεσε, δεν ήταν καθόλου καλό».

Πρόσθετα με αυτές τις ανησυχίες ήταν και οι αναφορές στον τύπο, ότι η Τουρκία για να υποστηρίξει την υποψηφιότητα Ρασμούσεν, έλαβε ως αντάλλαγμα ότι θα επανανοίξουν δύο κεφάλαια στις ενταξιακές της διαπραγματεύσεις. Πληροφορίες που απέρριψε ο Ευρωπαίος Επίτροπος για την Διεύρυνση Όλι Ρεν, ο οποίες μιλώντας στην Financial Time Deutschland ανέφερε ότι δεν υπάρχει «καμία σύνδεση» μεταξύ της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ και των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας.

Θέση την οποία δεν υιοθετεί η Χριστιανοσοσιαλιστική Ένωση. «Ο Ρεν είναι φανατικός υποστηρικτής της Τουρκικής ένταξης» δήλωσε στο Spiegel ο Πόσσελτ, προσθέτοντας ότι «ως Βουλή, θα πρέπει να εξετάσουμε το κατά πόσον στη σύνοδο του ΝΑΤΟ έγιναν αθέμιτες συμφωνίες».