Τουρκία: Προτεραιότητα η Μέση Ανατολή

Ο διορισμός του Αχμέντ Νταβούτογλου στη θέση του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας είναι η σαφέστερη ένδειξη για την προτεραιότητα που δίνει η Τουρκία στη Μέση Ανατολή, ενδεχομένως εις βάρος της διαδικασίας ένταξής της στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Λίγοι άνθρωποι εκτός Τουρκίας και του διπλωματικού κόσμου έχουν ακούσει το όνομα του καθηγητή ειδικευμένου σε θέματα Μέσης Ανατολής, ενός ανθρώπου χαμηλών τόνων ο οποίος σχεδίασε την πολιτική της στροφής της Αγκυρας προς τους γείτονές της και της ενίσχυσης της περιφερειακής ασφάλειας. Αντικαθιστά τον Αλί Μπαμπατζάν.

Ο διορισμός του εντάσσεται στο πλαίσιο ενός αναμενόμενου κυβερνητικού ανασχηματισμού, έπειτα από την καταγραφή των χειρότερων εκλογικών επιδόσεων από το 2002 για το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης κατά τη διάρκεια των δημοτικών εκλογών, οπότε "τιμωρήθηκε" για την αποτυχία του να αντιμετωπίσει την οικονομική ύφεση.

Σύμφωνα με τους πολιτικούς αναλυτές, το θέμα είναι εάν ο Αχμέντ Νταβούτογκλου , ένας αξιοσέβαστος αλλά αμφιλεγόμενος διπλωμάτης, ο οποίος επέκτεινε τη τουρκική εξωτερική πολιτική πέρα από τον παραδοσιακό δυτικό προσανατολισμό της, θα επιδιώξει την επιτάχυνση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ελέγχει τους περισσότερους τομείς της κυβερνητικής πολιτικής, στον τομέα όμως της εξωτερικής πολιτικής έχει δώσει ισχυρό λόγο στον Αχμέντ Νταβούτογκλου, τον σύμβουλό του σε θέματα εξωτερικής πολιτικής εδώ και επτά χρόνια.

Είναι σημαντικό ο Νταβούτογκλου να μην εγκαταλείψει τον στόχο της ένταξης στην ΕΕ. Ενας από τους κύριους λόγους που η Μέση Ανατολή στρέφεται προς την Τουρκία είναι η προοπτική ένταξης της χώρας, το ίδιο ισχύει για τους επενδυτές, λέει ο Χιού Ποπ, αναλυτής του International Crisis Group.

"Ο Ερντογάν δεν είναι Ευρωπαίος, εντάσσεται σαφώς περισσότερο στον μουσουλμανικό κόσμο", δηλώνει ένας πρώην διπλωμάτης των ΗΠΑ προσθέτοντας ότι "έχει μια πραγματιστική ατζέντα για τη διατήρηση της εξουσίας και αυτό σημαίνει ότι κατευθύνεται προς τα εκεί όπου η υπάρχει η προοπτική υψηλότερου οφέλους".

Η Μέση Ανατολή αποτελεί επίσης προτεραιότητα για τις μεγάλες δυνάμεις και δεδομένου ότι η ΕΕ αντιμετωπίζει τα δικά της οικονομικά προβλήματα, με τη δυσχέρεια ως προς την ένταξη νέων χωρών, σύμφωνα με τους αναλυτές, η Τουρκία παίζει έξυπνο παιγνίδι.

Επίσης η Τουρκία ενίσχυσε πρόσφατα τους δεσμούς της με τις Ηνωμένες Πολιτείες, με τη συνδρομή της επίσκεψης του προέδρου των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα.

Δεν ξέρω με ποιόν στην Ευρώπη θα ερχόταν σε σύγκρουση η Τουρκία ώστε να την επικρίνει για την αλλαγή πορείας, λέει ο πρώην διπλωμάτης των ΗΠΑ.

Η Τουρκία, ως μουσουλμανική, αν και κοσμικού χαρακτήρα, χώρα, διαθέτει μια μοναδική γεωπολιτική θέση που οφείλεται στις στενές της σχέσεις με πολύ διαφορετικές χώρες της περιοχής, όπως το Ιράν, το Ισραήλ και το Πακιστάν.

Η Μέση Ανατολή συνδέεται σε στενούς ιστορικούς και πολιτιστικούς δεσμούς με την Τουρκία και επί αιώνες αποτελούσε τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Τούρκοι υποστηρικτές του λαϊκού χαρακτήρα του τουρκικού κράτους έχουν επικρίνει το βιβλίο του Νταβούτογκλου που εκδόθηκε το 2001 με τίτλο "Στρατηγικό Βάθος", το οποίο επεδίωκε να θέσει τις βάσεις για μια νέα εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, την οποία πολλοί χαρακτήρισαν "νεο-Οθωμανική".

Αρχιτέκτονας της πολυμερούς εξωτερικής πολιτικής
Σύμφωνα με τον Αχμέντ Νταβούτογκλου, η Τουρκία απαρνήθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα το οθωμανικό της παρελθόν και τους πολιτιστικούς της δεσμούς με τους γείτονές της. Η Τουρκία , λέει, αντίθετα απομονώθηκε από το περιβάλλον της και ανέπτυξε αντιδραστική πολιτική.
"Ο Νταβούτογκλου είναι ο αρχιτέκτονας της πολυμερούς εξωτερικής πολιτικής και ευλογία για την Τουρκία", λέει ο Στίβεν Κουκ του τμήματος Μεσανατολικών Σπουδών του Council on Foreign Relations της Ουάσινγκτον.

Υπήρξε ο μεσολαβητής στις έμμεσες συνομιλίες ανάμεσα στη Συρία και το Ισραήλ, εμπνευστής της προσέγγισης με τους Κούρδους του Ιράκ και της βελτίωσης των σχέσεων ανάμεσα στο Πακιστάν και το Αφγανιστάν.

Οταν το Ισραήλ εξαπέλυσε την επίθεσή του εναντίον της υπό τη Χαμάς Λωρίδας της Γάζας, ο Νταβούτογκλου, με ένα αεροπλάνο στη διάθεσή του και τους συμβούλους του, πέρασε πολλές ημέρες σε ταξίδια από πόλη σε πόλη για να επιτύχει κατάπαυση του πυρός.

Αναλυτές θεωρούν ότι ο διορισμός του αποτελεί ανταμοιβή για την επί χρόνια θεμελίωση της τουρκικής επιρροής στην περιοχή, η οποία προκάλεσε συχνά διεθνείς επικρίσεις, όπως το θέμα της συνεργασίας με τη Χαμάς.
"Θα είναι πολύ πιο αποτελεσματικός ως υπουργός Εξωτερικών, παρά από τα παρασκήνια", λέει ο δημοσιογράφος Μεχμέτ Αλί Μπιράντ.

Ωστόσο υπάρχει πολύς χώρος για την ανεπίσημη διπλωματία, ειδικά όταν μια χώρα σαν την Τουρκία μπορεί να χρησιμοποιήσει τους δεσμούς και την επιρροή της στην περιοχή για να βοηθήσει σημαντικούς διεθνείς παράγοντες, όπως είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες.

"Αυτό που χάνει κανείς είναι η ικανότητα του Νταβούτογκλου να αποτραβηχτεί από τα φώτα της δημοσιότητας και να ασκήσει ανεπίσημη διπλωματία. Ο ρόλος της Τουρκίας είναι αυτός του καταλύτη, του μεσολαβητή ή ας πούμε του παράγοντα που αμβλύνει τις τριβές, άρα ίσως να υπάρξουν ορισμένες απώλειες δυναμικής σε αυτό το σημείο", λέει ο πρώην διπλωμάτης των ΗΠΑ.
ΣΗΜΕΡΙΝΗ