Δεν χαίρονται όλοι οι Τούρκοι για την επίσκεψη του Ομπάμα

Του Niyazi Dalyanci
Η επίσκεψη του νέου προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, στην Τουρκία, που είναι προγραμματισμένη να ξεκινήσει την Κυριακή 5 Απριλίου, δεν έκανε χαρούμενους όλους του Τούρκους. Ενώ κάποιες εφημερίδες τύπωναν άρθρα για τη ζήλια που προκάλεσε στην Αθήνα η απόφαση του Ομπάμα για επίσκεψη στην Τουρκία -επειδή θα παρεκκλίνει της παραδοσιακής πολιτικής της Ουάσινγκτον για τη διατήρηση ισορροπίας ανάμεσα σε Άγκυρα και Αθήνα, με την επίσκεψη και στις δυο πρωτεύουσες- μερικοί σχολιαστές υποστηρίζουν ότι οι ηγέτες τέτοιων υπερδυνάμεων έρχονται επίσκεψη μονάχα όταν τους το επιβάλλουν τα εθνικά τους συμφέροντα.

«Η επίσκεψη του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα στην Τουρκία υπονομεύει τη σημασία που αποδίδει στην Τουρκία η νέα διακυβέρνηση των ΗΠΑ ως ένα ''καίριο'' έθνος στην περιοχή, το οποίο θα μπορούσε να λάβει πιο σημαντικές λειτοτυργίες πέρα και πάνω από την απλή δράση του μεσολαβητή», έγραψε ο βετεράνος σχολιαστής των διεθνών σχέσεων της, ευρείας κυκλοφορίας, εφημερίδας «Radikal», Cengiz Candar.

«Γιατί έρχεται; Σίγουρα, δεν έρχεται για να δώσει αλλά για να πάρει». Με αυτά τα λόγια ο αντιπρόεδρος της αξιωματικής αντιπολίτευσης του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP), Onur Oymen, διατύπωσε την ερμηνεία του για την προεδρική επίσκεψη.

Όπως ήταν αναμενόμενο, η επίσκεψη του νέου προέδρου των ΗΠΑ στην Τουρκία, που είναι προγραμματισμένη για την αρχή του Απρίλη, έδωσε την ευκαιρία σε πολιτικούς και δημοσιογράφους να εκφράσουν τα ενίοτε εκ διαμέτρου αντίθετα αισθήματά τους.

Αλλά και αυτοί που είναι θορυβημένοι και αυτοί που είναι περιχαρείς με το προεδρικό ταξίδι συμφωνούν σε ένα πράγμα: τα θέματα τα οποία θα συζητηθούν στην Άγκυρα.

«Είναι προφανές το τι θα ήθελε. Δίνει προτεραιότητα στο Αφγανιστάν. Ενώ μεταθέτει τις δυνάμεις του από το Ιράκ σε αυτή τη χώρα, θα ζητήσει για μάχιμες μονάδες (για να υπηρετήσουν στο Αφγανιστάν) από την Τουρκία. Ένα άλλο θέμα είναι το άνοιγμα των συνόρων με την Αρμενία. Θα απαιτούσε τη λύση του Κυπριακού προβλήματος με ικανοποιητικό τρόπο για τους Ελληνοκυπρίους. Η απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ μέσω της τουρκικής επικράτειας θα είναι επίσης στην ατζέντα. Δεν υπάρχει περίπτωση η κυβέρνηση να πει «όχι» σε οποιαδήποτε από αυτές τις απαιτήσεις», δήλωσε ο Oymen.

Ο Oymen υποστήριξε επίσης ότι ο Ομπάμα θα χρησιμοποιήσει το νομοσχέδιο της Αρμένικης γενοκτονία στο Κογκρέσο ως μοχλό για να πιέσει την τουρκική κυβέρνηση.

Ο κορυφαίος Τούρκος δημοσιογράφος Mehmet Ali Birand συμφωνεί στα πιθανά θέματα που θα τεθούν στο τραπέζι για τις συνομιλίες στην Άγκυρα. Αλλά προσεγγίζει το ζήτημα με θετικό τρόπο.

«Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του καμπάνιας ο Ομπάμα υποσχέθηκε ότι θα αναγνώριζε τη γενοκτονία των Αρμενίων. Τώρα περιμένει μια χειρονομία από την Άγκυρα για να μπορέσει να σπάσει την υπόσχεσή του. Το άνοιγμα των συνόρων θα ικανοποιήσει τόσο την Yerevan τόσο που η εγκατάλειψη της υποστήριξής του στο νομοσχέδιο για την γενοκτονία των Αρμενίων δεν θα πλήξει καθόλου το γόητρό του» γράφει ο Birand.

Σχετικά με την αποστολή μάχιμων μονάδων στο Αφγανιστάν, ο Birand λέει ότι η κοινή γνώμη των Ευρωπαίων συμμάχων των ΗΠΑ είναι κατά μιας τέτοιας κίνησης αλλά στην Τουρκία το κοινό είναι υπέρ της αποστολής Τούρκων στρατιωτών. Υπονοεί ότι η κυβέρνηση πιθανώς θα συμφωνήσει στην αποστολή στρατευμάτων στο Αφγανιστάν.

Ωστόσο, ο σχολιαστής των διεθνών σχέσεων της Milliyet, Kadri Gursel, διαφωνεί με τον Birand σε αυτό το σημείο. «Λόγω της «ισλαμικής» της ταυτότητας και της «πνευματικής» της σχέσης με τους ψηφοφόρους της δεν μπορεί να δώσει τέτοια στήριξη στις ΗΠΑ. Η κυβέρνηση Ομπάμα θέλει οι σύμμαχοί της στο ΝΑΤΟ να την υποστηρίξουν με μάχιμες μονάδες στο Αφγανιστάν. Αυτά τα στρατεύματα δεν θα κάνουν περιπολίες στις ασφαλείς περιοχές της Καμπούλ αλλά αναμένεται να πολεμήσουν με μαχητές της Αλ Κάιντα και των Ταλιμπάν και να χύσουν το αίμα τους. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν μπόρεσε να λάβει τέτοια υποστήριξη στο παρελθόν και δεν θα μπορέσει να την λάβει ούτε και στο μέλλον», γράφει ο Gursel.

Για την Κύπρο, ο Birand λέει ότι οι ΗΠΑ κρατάνε ένα ατού στα χέρια τους. «Για όσο οι Ελληνοκύπριοι δεν άρουν το εμπάργκο προς τους Τουρκοκύπριους, η Τουρκία δεν θα ανοίξει τα λιμάνια της σε πλοία με την ελληνοκυπριακή σημαία. Εξαιτίας αυτού οι συζητήσεις για ένταξη με την Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν φθάσει σε αδιέξοδο. Αν ο Ομπάμα πείσει τους Ελληνοκύπριους, το εμπόδιο στις διαπραγματεύσεις με την ΕΕ θα έχει εξαλειφθεί», λέει.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Ali Babacan, έχει ήδη δώσει το πράσινο φως για την απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ μέσω της τουρκικής επικράτειας, επισημαίνει ο Birand και λέει ότι η Άγκυρα θα υποστηρίξει τις πολιτικές της Ουάσινγκτον σχετικά με αυτό το ζήτημα.

Ένα άλλο πιθανό θέμα είναι το κουρδικό ζήτημα, λέει ο Birand. «Η Ουάσινγκτον θέλει η Τουρκία να έχει καλές σχέσεις με τον Masoud Barzani, τον ηγέτη της κουρδικής διοίκησης του βόρειου Ιράκ. Επίσης θέλει η Τουρκία να κάνει μερικά «βήματα» προς τη λύση του Κουρδικού θέματος. Αν αυτά γίνουν, τότε η Ουάσινγκτον μπορεί να βάλει σε εφαρμογή το σχέδιο για «υγροποίηση» του PKK» σύμφωνα με τον Birand.

Όσον αφορά τον ρόλο της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή, ο Birand υποστηρίζει ότι η Άγκυρα δεν κρατάει σημαντικά χαρτιά στα χέρια της όσον αφορά το Ιράν και την Παλαιστίνη. «Η πρωτοβουλία είναι των ΗΠΑ σε αυτές τις περιοχές. Αν η Ουάσινγκτον το επιθυμεί θα συμπεριλάβει την Τουρκία στο παιχνίδι. Αλλιώς, μπορεί να αφήσει την Άγκυρα απ' έξω. Δεν υπάρχουν πολλά που να μπορεί να κάνει η Τουρκία γι’ αυτό» γράφει ο Birand. Επισημαίνει επίσης ότι η Τουρκία είναι η μόνη «μεγάλη» χώρα στην περιοχή η οποία διατηρεί καλές σχέσεις και με το Ιράν και με τη Χαμάς. Αυτό μπορεί να επιτρέψει στην Τουρκία να λειτουργήσει ως «καταλύτης» στη βελτιστοποίηση πιθανών συνομιλιών.

Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα είναι το σχέδιο για τον αγωγό φυσικού αερίου Nabucco, ο οποίος θα συνδέσει τις πηγές φυσικού αερίου της Ασίας με την Ευρώπη, χωρίς να περνάει από έδαφος ελεγχόμενο από τη Ρωσία. Ο Birand λέει ότι η πραγματοποίηση αυτού του σχεδίου εξαρτάται από την αμερικανική υποστήριξη. «Αυτό είναι ένα ακόμα δυνατό χαρτί που κρατάει η Αμερική στα παζάρια», παρατηρεί.

Παρά την αισιοδοξία που διαπνέει τον Birand, ο Gursel επισημαίνει πιθανά προβλήματα, ειδικά στις σχέσεις με το Ιράν. «Ας προσευχηθούμε ότι αυτά τα δυο κράτη θα λύσουν τις διαφορές τους μέσω των διαπραγματεύσεων. Αν το Ιράν δεν συμφωνήσει να συμβιβαστεί για το πυρηνικό του πρόγραμμα, οι ΗΠΑ μπορεί να ζητήσουν από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, στο οποίο η Τουρκία είναι αναπληρωτής μέλος, να λάβει δραστικά μέτρα. Ενώ η μετριοπαθής ισλαμική κυβέρνηση της Τουρκίας μπορεί να βρεθεί αμήχανη χωρίς να ξέρει πως να ανταποκριθεί σε αυτό το κάλεσμα, θα αντιμετωπίσει επίσης αντί-αμερικανικές πιέσεις από τις ρίζες της και θα βρεθεί σε δυσχέρειες», γράφει ο Gursel.

Ο αρθρογράφος της Milliyet δεν πιστεύει ότι το γεγονός ότι η Τουρκία είναι μια ισλαμική χώρα και ταυτόχρονα μια δημοκρατία είναι παράγοντας που ενδυναμώνει τις σχέσεις τις με τη Δύση. «Το επιχείρημα ότι η αλληλεπίδραση ανάμεσα στην ισλαμική ταυτότητα της Τουρκίας και την παραπαίουσα δημοκρατία της είναι ένας παράγοντας που αντικατοπτρίζεται στην εξωτερική πολιτική μας, η οποία ενδυναμώνει τις σχέσεις με τη Δύση, είναι ένα κενό επιχείρημα. Είναι απλά μια έκφραση της μανιακής επίθεσης που έχουν υποστεί μερικά μυαλά από την είδηση της επίσκεψης του Ομπάμα», γράφει ο Gursel.
http://www.tvxs.gr