Μείωση εξοπλισμών και στενή οικονομική συνεργασία στην "ατζέντα" Έρντογαν

Παρά τις θεαματικές δηλώσεις του Υπουργού Ευρωπαϊκών Θεμάτων της Τουρκίας Εγκεμέν Μπαΐς ότι «η 15η Μαΐου μπορεί να γράψει ιστορία» στα ελληνοτουρκικά, ο τουρκικός Τύπος ελάχιστα ασχολείται με την επικείμενη επίσκεψη Έρντογαν στην Ελλάδα. Υπάρχει διχογνωμία μεταξύ των αναλυτών των εφημερίδων και των διεθνολόγων της Τουρκίας ως προς το τι θα πρέπει να αναμένει κανείς από την επίσκεψη, που πραγματοποιείται σε μία χρονική στιγμή όπου και οι δύο χώρες έχουν διαφορετικές προτεραιότητες από τα ελληνοτουρκικά.

Πολλοί αναλυτές σημειώνουν πως η επίσκεψη Έρντογαν λαμβάνει χώρα σε «ακατάλληλη χρονική στιγμή», καθώς η Ελλάδα βρίσκεται «στο χείλος της οικονομικής και κοινωνικής κατάρρευσης». Η ελληνική κυβέρνηση εξ ανάγκης δεν μπορεί, στην παρούσα συγκυρία, να αποπροσανατολισθεί από τα φλέγον ζήτημα της αντιμετώπισης της κρίσης και να καταπιασθεί με τη διπλωματία, εκτιμούν.

Παρότι εκκινούν από την ίδια διαπίστωση, ωστόσο, οι τούρκοι αναλυτές καταλήγουν σε εκ διαμέτρου αντίθετα συμπεράσματα. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι η δεινή θέση στην οποία έχει περιέλθει η ελληνική οικονομία παρέχει μία επιπλέον ευκαιρία στις δύο χώρες να εντείνουν την οικονομική συνεργασία τους, παραμερίζοντας προς το παρόν τις πολιτικές τους διαφορές. Δεν είναι λίγοι ωστόσο οι αναλυτές που εκτιμούν πως η επίσκεψη θα αποτελέσει απόπειρα πυρόσβεσης, καθώς οι πυρκαϊές των διμερών προβλημάτων δεν επιτρέπουν, προς το παρόν τουλάχιστον, την οικοδόμηση της «σχέσης στρατηγικού εταίρου» που επιθυμεί η Τουρκία.

Οι προσδοκίες πολλών αναλυτών για το ενδεχόμενο αποτέλεσμα της επίσκεψης είναι συγκρατημένες, ίσως και εξαιτίας των ισχυρισμών πολλών εφημερίδων ότι αυτή κινδύνευσε να ματαιωθεί λόγω της έκρυθμης κατάστασης στην Ελλάδα. Εάν στη γειτονική χώρα επικρατεί ένα κλίμα κοινωνικού ξεσηκωμού, δεν υπάρχει περιθώριο αισιοδοξίας για μία γρήγορη πρόοδο στις διμερείς σχέσεις, πιστεύουν.

Η τουρκική αντιπροσωπεία ετοιμάζεται πυρετωδώς για την επίσκεψη, σύμφωνα με τον τουρκικό τύπο, που κάνει λόγο για αντίστοιχες προετοιμασίες στην Αθήνα. Στο κυβερνητικό κλιμάκιο που θα μεταβεί στην Αθήνα θα συμμετάσχουν δέκα υπουργοί και το σύνολο σχεδόν του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης, ενώ την αντιπροσωπεία θα συνοδεύουν ογδόντα περίπου τούρκοι επιχειρηματίες και πρόεδροι των μεγαλύτερων κρατικών και ιδιωτικών επιχειρήσεων. Αναμένεται η υπογραφή σειράς πρωτοκόλλων διμερούς συνεργασίας σε ποικίλους τομείς, από εκείνον της ενέργειας ως εκείνον της καταπολέμησης της λαθρομετανάστευσης.

«Το μέγεθος της αποστολής είναι ενδεικτικό της σημασίας που αποδίδει η κυβέρνηση στην επίσκεψη, και κατ’ επέκταση στην προσπάθεια σύσφιξης των σχέσεων των δύο χωρών» είπε στο newstime.gr παράγων του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης που θα ακολουθήσει την αποστολή. «Προσωπική μου εκτίμηση είναι πως θα επιχειρηθούν πρώτα κάποια βήματα προσέγγισης σε διμερή ζητήματα, και ιδίως στο πρόβλημα του Αιγαίου. Είναι, νομίζω, κοινή πεποίθηση και στις δύο χώρες ότι πρέπει να σημειωθεί κάποια πρόοδος στα ζητήματα που αποτελούν αίτιες έντασης μεταξύ τους, προτού και ώστε να επιχειρηθεί η οικοδόμηση της σχέσης στρατηγικού εταίρου. Πρέπει η σχέση ανταγωνισμού να αντικατασταθεί με μία σχέση συνεργασίας, και το μήνυμα αυτό να περάσει ξεκάθαρα στην κοινή γνώμη των δύο κοινωνιών» τόνισε.

«Η θέση μου δε μου επιτρέπει να προβώ σε δηλώσεις σχετικά με τις προτάσεις που η αποστολή θα θέσει ενώπιον της ελληνικής κυβέρνησης, ούτε σε προβλέψεις για τα ενδεχόμενα αποτελέσματά τους» δήλωσε ο εν λόγω παράγων. Σημείωσε ωστόσο πως η τουρκική πλευρά θα κινηθεί επί τη βάσει της αρχής ότι η Ελλάδα δεν είναι πλέον ορατή ως απειλή για την Τουρκία και θα αντιμετωπίζεται ως δυνητικός στρατηγικός εταίρος και όχι ως αντίπαλος. Σε ερώτηση του newstime.gr εάν αυτό σημαίνει πως η τουρκική κυβέρνηση κομίζει πρόταση από κοινού μείωσης του ύψους των στρατιωτικών δαπανών των δύο χωρών και έναρξης διερευνητικών επαφών για το Αιγαίο, απήντησε πως «αυτή η εκτίμηση βρίσκεται στη σωστή κατεύθυνση».

«Η τουρκική κυβέρνηση θλίβεται και ανησυχεί με την οικονομική δοκιμασία της Ελλάδας, και με χαρά και αίσθηση ευθύνης θα προσφέρει την οικονομική της εμπειρία και κάθε στήριξη. Ο ιδιωτικός τομέας της Τουρκίας ετοιμάζει επίσκεψη αλληλεγγύης στην Ελλάδα, στην οποία θα συμμετάσχουν εκπρόσωποι των συλλογικών επαγγελματικών φορέων και ιδιωτικές επιχειρήσεις. Το ζητούμενο είναι η διερεύνηση ευκαιριών εξαγοράς ελληνικών επιχειρήσεων ή στρατηγικής συνεργασίας, αλλά και άλλοι τρόποι βοήθειας προς τον ιδιωτικό τομέα της Ελλάδος ώστε να αυξήσει την παραγωγικότητά του και να ξεπεράσει την κρίση. Σε καμμία βέβαια περίπτωση δεν πρέπει να περάσει το μήνυμα πως οι τουρκικές επιχειρήσεις θα προσπαθήσουν να καρπωθούν ωφέλη από την κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας. Ωστόσο, η κρίση δημιούργησε ένα έντονα πολιτικοποιημένο κλίμα στην ελληνική κοινή γνώμη, που ενδεχομένως εντείνει τις φοβίες έναντι της Τουρκίας τη δεδομένη χρονική στιγμή. Συνεπώς, είναι μάλλον ουτοπικό να μιλάμε για στενή οικονομική συνεργασία χωρίς να έχει προηγηθεί κάποια πρόοδος στον πολιτικό τομέα. Για την πρόοδο αυτή υπάρχει πολιτική βούληση στις σημερινές κυβερνήσεις και των δύο χωρών» κατέληξε.

Αναλυτές και Τούρκοι διπλωμάτες εκτιμούν πως η επίσκεψη Έρντογαν θα αρχίσει μία παράδοση ετήσιας ανταλλαγής επισκέψεων κυβερνητικών κλιμακίων, υπό το σχήμα «Ανωτάτου Συμβουλίου Στρατηγικής Συνεργασίας». Η σύσταση και δράση του θεωρείται απαραίτητη για την καλλιέργεια στενότερων διμερών σχέσεων.

Ο πρόεδρος του Τουρκο-ελληνικού Εμπορικού Επιμελητηρίου Σελίμ Εγκελί δήλωσε στο πρακτορείο Anadolu πως «έφθασε η ώρα για τις τουρκικές επιχειρήσεις να επενδύσουν στην Ελλάδα». Κατά τον Εγκελί, η επίσκεψη πρέπει να στείλει το μήνυμα πως η Τουρκία συμπαρίσταται και στέκεται πλάι στην Ελλάδα στις δύσκολες αυτές ώρες, και να προωθήσει ένα εντελώς διαφορετικό μοντέλο διμερών σχέσεων. Ο Εγκελί τόνισε ότι η Ελλάδα είναι ο έβδομος μεγαλύτερος ξένος επενδυτής στην Τουρκία, ενώ υπονόησε πως δε θα ήταν έντιμο οι τουρκικές επιχειρήσεις να παγώσουν τις επενδύσεις τους στην Ελλάδα λόγω της κρίσης. «Οι οικονομίες της Ελλάδας και της Τουρκίας πρέπει να είναι συμπληρωματικές και όχι ανταγωνιστικές» σημείωσε.

Στην Τουρκία έχει μεγάλη απήχηση πλέον η θέση της πολιτικής σχολής Νταβούτογλου ότι η καλλιέργεια στενών σχέσεων αμοιβαίας οικονομικής αλληλεξάρτησης αποτελεί σημαντικό πυλώνα στην προσπάθεια εγκαθίδρυσης σχέσεων «μηδενικών προβλημάτων» με τις γειτονικές χώρες. Για το λόγο αυτό τονίζεται η ευκαιρία που προσφέρει η οικονομική κρίση στην Ελλάδα στην τουρκική κυβέρνηση και επιχειρήσεις να συνδράμουν την ελληνική οικονομία, υποβαθμίζοντας έτσι και τελικά ακυρώνοντας τις διμερείς διαφορές. Κάποιοι αναλυτές πιστεύουν ακράδαντα πως προέχει η καθιέρωση των σχέσεων οικονομικής αλληλεξάρτησης, άλλοι πως η κάποια προσέγγιση στον πολιτικό τομέα πρέπει να προηγηθεί, ανοίγοντας το δρόμο στην οικονομική συνεργασία.

Ο τουρκικός Τύπος εκφράζει ανησυχία για τη σχεδιασμένη συγκέντρωση διαμαρτυρίας κατά της επίσκεψης Έρντογαν, αλλά και την αφίσα με τη γνωστή λεζάντα «ΟΧΙ ΣΤΟ ΝΕΟΟΘΩΜΑΝΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΟ ΡΑΓΙΑΔΙΣΜΟ» με την οποία ανακοινώνεται η πορεία διαμαρτυρίας. Καταγγέλλει τη σχετική πρωτοβουλία ως «αποκύημα Αρμενικών και Κουρδικών οργανώσεων από κοινού με εκείνες της ελληνικής ακροδεξιάς». Αναγνωρίζει, ωστόσο, πως η ελληνική κοινή γνώμη είναι στην πλειοψηφία της «πολύ επιφυλακτική απέναντι στην Τουρκία και τις προθέσεις της».

Ταυτόχρονα, πολλοί αναλυτές κάνουν λόγο για τις τεράστιες αμυντικές δαπάνες που βάρυναν την ελληνική οικονομία, θεωρώντας πως και αυτές συνέτειναν στην παρούσα κατάρρευση. Επισημαίνουν πως αντίστοιχες βαραίνουν και την Τουρκία. Μιλούν για «πεταμένα λεφτά που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την επίλυση ουσιαστικών προβλημάτων», εξηγώντας πως καμμία από τις δύο χώρες δεν επιβουλεύεται την ασφάλεια και την ακεραιότητα της άλλης και δεν αποτελεί απειλή γι’ αυτήν. «Πρέπει να δοθεί τέλος στον αγώνα των εξοπλισμών» σημειώνουν.

Σημειώνεται πως ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου είχε δηλώσει κατά την επίσκεψη Δρούτσα στην Τουρκία τον Απρίλιο πως δεν υφίσταται ανάγκη δαπάνης για εξοπλισμούς, εφόσον οι δύο χώρες αποφασίσουν να συνεργασθούν για ένα κοινό μέλλον. Ο Εγκεμέν Μπαΐς, πάλι, είχε δηλώσει πως εφόσον η Ελλάδα δεχθεί να παγώσει ή μειώσει τους εξοπλισμούς της, η Τουρκία είναι έτοιμη να πράξει το ίδιο, ώστε να βοηθηθεί η Ελλάδα να ξεπεράσει την οικονομική της ταλαιπωρία και να αποτραπούν περιφερειακές εντάσεις στο μέλλον.

Πολύ περισσότερο χώρο από την επικείμενη επίσκεψη Έρντογαν στην Ελλάδα και την ενδεχόμενη πορεία των ελληνοτουρκικών δίδει ο τουρκικός τύπος στην επίσκεψη, αυτή την εβδομάδα, του Ρώσου προέδρου Ντμίτρι Μεντβέντεβ στην Τουρκία. Η επίσκεψη οδήγησε σε σειρά συμφωνιών για ενεργειακή συνεργασία, αλλά και στην κατάργηση της βίζας για τις επισκέψεις μεταξύ των δύο χωρών. Σημαντικό μέρος του τουρκικού τύπου κατηγορεί την ΕΕ για «προκλητική αδιαφορία» και «κωλυσιεργία» στην περίπτωση της ελληνικής οικονομικής κρίσης. «Γιατί επιμένουμε τόσο στην εισδοχή μας σε ένα κλαμπ που αδυνατεί να στηρίξει αποτελεσματικά ένα δοκιμαζόμενο μέλος του, όταν ανερχόμενες δυνάμεις όπως η Ρωσία δείχνουν έντονο ενδιαφέρον για την οικοδόμηση σχέσης στρατηγικού εταίρου; Η ΕΕ δεν είναι μονόδρομος» σχολιάζουν πολλοί αναλυτές.

Απόλυτη σιγή στον τουρκικό Τύπο όσον αφορά την οποιαδήποτε δυνατότητα προόδου στο Κυπριακό. Είναι ακόμη πολύ πρόσφατο το αποτέλεσμα των εκλογών που ανέδειξαν στην ηγεσία των τουρκοκυπρίων τον Ντερβίς Έρογλου, και διάχυτη η πεποίθηση πως τη στιγμή αυτή δεν είναι προσωρινά δυνατή μία οποιαδήποτε πρόοδος στις διακοινοτικές συνομιλίες στο νησί.