Η Άγκυρα σχεδιάζει την de facto επιβολή διαχωρισμού του Αιγαίου

Το ενδεχομενο προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, με αποδοχή ad hoc δικαιοδοσίας, για τη σύγκρουση αεροσκαφών πάνω από την Κάρπαθο, που προκάλεσε το θάνατο του σμηναγού Ηλιάκη τον Μάιο του 2006, εξετάζει η Αγκυρα.
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, οι οποίες είναι γνωστές σε παράγοντες της ελληνικής διπλωματίας, έχουν γίνει προχωρημένες συζητήσεις στο εσωτερικό του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών σχετικά με τη διαδικασία και την ουσία μιας τέτοιου περιεχομένου προσφυγής.

Η Αγκυρα, κατά τις ίδιες πληροφορίες, επιχειρεί να εμφανιστεί ως επισπεύδουσα στην προσπάθεια για διαμόρφωση ενός συνολικού «κώδικα εναέριας συμπεριφοράς» στο Αιγαίο προκειμένου να μην προκαλούνται θερμά επεισόδια και να αποτραπεί ο κίνδυνος δυστυχήματος.
Με βάση αυτό το σκεπτικό, έχει ήδη προτείνει στην Αθήνα τη σύσταση μικτής επιτροπής εμπειρογνωμόνων και έχει ενημερώσει το ΝΑΤΟ για τη δική της οπτική των πραγμάτων. Η «πρώτη ύλη» με την οποία χτίζει τη στρατηγική της είναι οι συνεχιζόμενες αναρτήσεις στην ιστοσελίδα του τουρκικού ΓΕΕΘΑ δήθεν παραβάσεων και παραβιάσεων από ελληνικά μαχητικά, οι οποίες μένουν αναπάντητες από την ελληνική πλευρά.
Η Αγκυρα έχει ήδη αξιώσει από την Αθήνα να ζητήσει συγγνώμη και να καταβάλει αποζημίωση για τη συντριβή του τουρκικού αεροσκάφους κατά τη φονική σύγκρουση που συνέβη τρία περίπου χρόνια πριν, ενώ στο πόρισμά της έχει επιρρίψει ολόκληρη την ευθύνη στην ελληνική αεροπορία. Η παθητικότητα με την οποία αντιμετώπισε την πρόκληση η ελληνική διπλωματία ενθάρρυνε την τουρκική να αξιοποιήσει πολιτικά το γεγονός. Επόμενο βήμα, λένε αρμόδιες διπλωματικές πηγές, θα είναι η προσφυγή στη Χάγη προκειμένου να αποφανθεί το Διεθνές Δικαστήριο κατά τρόπο θετικό για την τουρκική πλευρά, όπως αισιοδοξούν στην άλλη πλευρά του Αιγαίου.
«Μόνο η αρχή»
Η προσφυγή που έχει κάνει ήδη η ΠΓΔΜ καταγγέλλοντας την Ελλάδα για παραβίαση της Ενδιάμεσης Συμφωνίας λόγω του ελληνικού βέτο διευκολύνει τους τουρκικούς σχεδιασμούς, εάν υποθέσει κανείς ότι δεν προηγήθηκε συνεννόηση Αγκυρας-Σκοπίων.
«Η Τουρκία αισθάνεται ισχυρή για να στραφεί στη Χάγη», εξηγεί ενημερωμένος για το θέμα διπλωμάτης, που προβλέπει επίσης ότι «η υπόθεση Ηλιάκη θα είναι μόνο η αρχή». Οι εκτιμήσεις αυτές ενισχύονται από την ευφορία που προκάλεσε στο τουρκικό κατεστημένο η απόφαση της 3ης Φεβρουαρίου του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης για την ταυτόχρονη οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) ανάμεσα στην Ουκρανία και τη Ρουμανία. Διακύβευμα ήταν ένα μικρό νησί της Ουκρανίας στη Μαύρη Θάλασσα, το οποίο κατοικείται τα τελευταία πέντε χρόνια. Η Ρουμανία υποστήριζε ότι το νησάκι δεν είχε υφαλοκρηπίδα, ακριβώς δηλαδή όπως ισχυρίζεται η Τουρκία για τα ελληνικά νησιά του Αιγαίου. Η απόφαση του Δικαστηρίου ήταν ευνοϊκή για τη Ρουμανία. Τα θαλάσσια σύνορα των δύο χωρών οριοθετήθηκαν με τη μέθοδο της μέσης γραμμής, την οποία υιοθετεί και η Ελλάδα για το Αιγαίο.
Ωστόσο, το Δικαστήριο δεν αναγνώρισε στο νησί της Ουκρανίας δικαιώματα υφαλοκρηπίδας ή Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Παρόλο που δεν υπάρχουν ευθείες αναλογίες μεταξύ της συγκεκριμένης υπόθεσης και ενδεχόμενης οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο, η νομολογία αυτή αποτελεί μια αρνητική για την ελληνική πλευρά παρακαταθήκη, η οποία έχει καταγραφεί από την Αγκυρα. Αντίθετα, η ηγεσία του ελληνικού ΥΠΕΞ δεν έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την έκβαση της συγκεκριμένης υπόθεσης που κατέληξε στη Χάγη μετά από σύνταξη συνυποσχετικού και έπειτα από πολλά χρόνια άγονων διμερών διαβουλεύσεων.
Διπλωματικοί κύκλοι υποστηρίζουν ότι η Χάγη δεν αποτελεί πλέον «ταμπού» για την Τουρκία, που διαπιστώνει την αγκύλωση της ελληνικής διπλωματίας και τη διαρκή απονεύρωση των ελληνικών αντιδράσεων στις κλιμακούμενες αναθεωρητικές πρακτικές της άλλης πλευράς.
Ενδεχόμενο αιφνιδιασμού
Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι η Ελλάδα αναγνωρίζει ως μόνη ελληνοτουρκική διαφορά την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, η οποία -διεθνώς- έχει υπερκεραστεί από τον καθορισμό της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, τον οποίο η Αθήνα δεν τολμά να επιδιώξει, παρόλο που άνοιξε το δρόμο η Κυπριακή Δημοκρατία.
Η Αθήνα αναπαύεται στη βολική σκέψη ότι η Αγκυρα δεν αναγνωρίζει τη δικαιοδοσία της Χάγης και δεν έχει προετοιμαστεί για έναν ενδεχόμενο αιφνιδιασμό, όπως αυτός που -σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες- συζητείται στους κόλπους της τουρκικής διπλωματίας. Την ίδια ώρα, η τουρκική εξωτερική πολιτική επιμένει στη διεύρυνση των «γκρίζων ζωνών» που στοιχειώνουν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η διαρκής παρουσία της τουρκικής αεροπορίας στο Αγαθονήσι και στο Φαρμακονήσι συνιστά ευθεία αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας στα νησιά που δεν αναφέρονται ρητώς στις διεθνείς συνθήκες με τις οποίες έχουν καθοριστεί τα σύνορα. Το μήνυμα αυτό, όπως βεβαιώνουν αρμόδιες πηγές, έχει μεταφερθεί κατ’ επανάληψιν στην ελληνική πλευρά, η οποία αναλώνει την ενέργειά της στην υποβάθμιση και την εξαφάνιση από το προσκήνιο αρνητικών εξελίξεων.
Οι χαμηλοί τόνοι που κρατά η Αθήνα σε σχέση με την τουρκική άσκηση «Ηγεμών», η οποία σχεδιάζεται για το δεύτερο 15ήμερο του Μαρτίου με όρους ακραία προκλητικούς για την ελληνική πλευρά, είναι απολύτως ενδεικτική του φοβικού συνδρόμου που κατέχει την ελληνική διπλωματία. Η επικοινωνιακή διαχείριση της έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις διευκολύνεται από το γεγονός ότι για το υπουργείο Εξωτερικών το μείζον εθνικό θέμα είναι το Σκοπιανό και η μείζων απειλή για τη χώρα δεν βρίσκεται ανατολικά, αλλά βόρεια, έρχεται δηλαδή από την κυβέρνηση Γκρούεφσκι.