Ριζοσπαστικές αλλαγές βεληνεκούς Ατατούρκ από τον Ερντογάν

ΤOY ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΕΛΑΣΤΙΚ

Πραγματικό φαινόμενο συνιστά η δημοτικότητα του Τούρκου πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, όπως απέδειξαν οι βουλευτικές εκλογές της περασμένης Κυριακής. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι κέρδισε για τρίτη συνεχή φορά τις εκλογές, πράγμα αρκετά σπάνιο. Είναι επιπροσθέτως το πιθανότατα πρωτοφανές γεγονός για δημοκρατικές εκλογές οπουδήποτε στον κόσμο ότι ο Ερντογάν κερδίζει κάθε φορά τις εκλογές με... υψηλότερο ποσοστό από την προηγούμενη! Αντί δηλαδή να υποστεί τη φθορά της εξουσίας, ο Ερντογάν κερδίζει διαρκώς περισσότερους ψηφοφόρους που δεν τον είχαν ψηφίσει και μεταστρέφονται υπέρ του επιδοκιμάζοντας την εκ μέρους του άσκηση της εξουσίας. Οντως εντυπωσιακή εικόνα που υποδηλώνει την πορεία ενός μεγάλου ηγέτη. Το 34,3% του 2002 έγινε 46,6% το 2007 και 49,9% τώρα!

Παράλληλα, παρατηρούμε ένα δευτερεύον, κυριολεκτικά εξωφρενικό φαινόμενο: οι βουλευτικές έδρες που παίρνει το κόμμα του Ερντογάν διαρκώς μειώνονται παρά τη θεαματική αύξηση του ποσοστού του! Αυτό το «θαύμα» οφείλεται στο εκτρωματικό, ληστρικό εκλογικό σύστημα που όρισε η? χούντα του αιμοσταγούς δικτάτορα στρατηγού Εβρέν προ τριακονταετίας και το οποίο ορίζει ελάχιστο ποσοστό εισόδου στο τουρκικό κοινοβούλιο το απίστευτα υψηλό ποσοστό του? 10%!

Πικρός θρίαμβος
Χάρη σε αυτό το εξαμβλωματικό εκλογικό σύστημα άλλωστε άρχισε η πρωθυπουργική καριέρα του Ερντογάν. Το 2002 το πολιτικό σύστημα της Τουρκίας βρισκόταν σε πλήρη αποσύνθεση. Από τα τρία κυβερνητικά κόμματα της χώρας τα δύο δεν κατάφεραν να πιάσουν ούτε καν το 10%, οπότε στην Εθνοσυνέλευση μπήκαν μόνο το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) του Ερντογάν και το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP). Ετσι με μόλις 34,3% των ψήφων ο Ερντογάν πήρε? σούπερ κοινοβουλευτική πλειοψηφία και το 50% του τουρκικού λαού έμεινε χωρίς κοινοβουλευτική εκπροσώπηση γιατί είχε ψηφίσει κόμματα που δεν πέρασαν το 10% και έτσι έμειναν εκτός Κοινοβουλίου!

Ουσιαστικά κάτι τέτοιο προσδοκούσε πάλι ο Ερντογάν. Να μη μπει δηλαδή στο Κοινοβούλιο το ακροδεξιό Κόμμα της Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ) που συνδέεται με τις συμμορίες φασιστών δολοφόνων των Γκρίζων Λύκων. Σε μια τέτοια περίπτωση μόνο δύο κοινοβουλευτικών κομμάτων ο Ερντογάν ονειρευόταν την κατάκτηση όχι απλώς αυτοδυναμίας, η οποία ήταν δεδομένη, αλλά συνταγματικής αυτοδυναμίας. Να κατακτήσει δηλαδή πάνω από τα δύο τρίτα των βουλευτικών εδρών (367 από τις 550), πράγμα που θα του επέτρεπε να αλλάξει το χουντικό σύνταγμα του Εβρέν με άλλο σύνταγμα της απόλυτης αρεσκείας του, χωρίς να χρειάζεται καν να το υποβάλει σε δημοψήφισμα.

Οι ακροδεξιοί όμως όχι μόνο μπήκαν στο Κοινοβούλιο, αλλά σε συνδυασμό με την άνοδο του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος και την εκλογή πολύ περισσότερων ανεξάρτητων Κούρδων βουλευτών (36 από 22), τελικά ο Ερντογάν είδε τις έδρες του να? πέφτουν από 341 σε 326 παρά την αύξηση του ποσοστού του κατά 3,3 εκατοστιαίες μονάδες!

Επεσε έτσι κάτω και από τα τρία πέμπτα των εδρών (330) που αποτελούν το κατώτατο επιτρεπτό όριο για να καταρτίσει ένα κόμμα το δικό του σύνταγμα, το οποίο όμως σε περίπτωση που συγκεντρώνει πάνω από 330 αλλά κάτω από 367 ψήφους βουλευτών, τίθεται υποχρεωτικά σε δημοψήφισμα. Για πρώτη φορά ο Ερντογάν βρέθηκε την κρίσιμη ώρα χωρίς ούτε καν την κατώτατη συνταγματική πλειοψηφία των 330 βουλευτών παρά το ιστορικά υψηλό ποσοστό του κόμματός του.

Το τελευταίο οχυρό
Στη διάρκεια της τελευταίας θητείας του, ο Ερντογάν εξουδετέρωσε σε μεγάλο βαθμό τα δυναμικά στηρίγματα του κεμαλικού κατεστημένου στο στρατό και στο δικαστικό σώμα. Η απόπειρα των κεμαλιστών να εμποδίσουν με δικαστικό πραξικόπημα το 2007 την εκλογή του Αμπντουλάχ Γκιουλ ως Προέδρου της Δημοκρατίας, η απόπειρά τους το 2008 να βγάλουν? εκτός νόμου (!) το κόμμα του Ερντογάν με πολιτικοδικαστικό πραξικόπημα και η αποκάλυψη της συνωμοσίας των στρατιωτικών με στόχο την οργάνωση πραξικοπηματικής ανατροπής του Ερντογάν με την κωδική ονομασία «Βαριοπούλα» είχαν ολέθρια αποτελέσματα για το κεμαλικό κατεστημένο.

Ο Τούρκος πρωθυπουργός αξιοποίησε αυτές τις υποθέσεις και στηριζόμενος στον λαό, στον οποίο απευθύνθηκε και με δημοψήφισμα το 2007 για να πετύχει μερική αναθεώρηση του συντάγματος, τσάκισε τον κεμαλικό δικαστικό μηχανισμό και παρέπεμψε σε δίκη με την κατηγορία της συνωμοσίας εκατοντάδες στρατηγούς.

Αυτή η διαδικασία ευρύτατων εκκαθαρίσεων στο στρατό και στα Σώματα Ασφαλείας συνεχίζεται με επιταχυνόμενους ρυθμούς, ενώ παράλληλα στελέχη του κόμματος του Ερντογάν προωθούνται θεαματικά στη δικαιοσύνη, στις μυστικές υπηρεσίες και γενικά σε όλους τους μηχανισμούς του κράτους, αλλάζοντας ριζικά τους εσωτερικούς συσχετισμούς δυνάμεων σε όλα τα δυναμικά στηρίγματα της εξουσίας.

Το σύνταγμα της δικτατορίας του Εβρέν παραμένει έτσι το τελευταίο οχυρό του κεμαλισμού - όλο και περισσότερο πάντως μάλλον συμβολικού χαρακτήρα όσο περνάει ο καιρός.

Κοινωνικές συμμαχίες
«Κλειδί» της επιτυχίας του Ερντογάν όμως δεν είναι απλώς οι νίκες του επί του κεμαλικού κατεστημένου στα δυναμικά στηρίγματα της εξουσίας. Αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό, αλλά θα ήταν αδύνατο να επιτευχθεί αν ο Ερντογάν δεν σφυρηλατούσε ισχυρότατες κοινωνικές συμμαχίες πάνω στην αποτελεσματική οικονομική του πολιτική τόσο με τις λαϊκές μάζες όσο και με τις ελίτ της Τουρκίας. Αυτές οι συμμαχίες είναι που του δίνουν τη δύναμη να συγκρούεται αποτελεσματικά με τους κεμαλιστές στις Ενοπλες Δυνάμεις, στα Σώματα Ασφαλείας και στη Δικαιοσύνη. Περίπου 8.000 δολάρια ήταν το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Τουρκίας το 2002, όταν ο Ερντογάν παρέλαβε την οικονομία της χώρας σε κατάσταση διάλυσης. Στα 14.000 δολάρια το έχει αυξήσει ο Ερντογάν στα τέλη του 2010. Σχεδόν το διπλασίασε δηλαδή σε οκτώ χρόνια! Γύρω στα 36 δισεκατομμύρια δολάρια ήταν το ύψος των τουρκικών εξαγωγών το 2002, στα 114 δισ. δολάρια είχαν εκτιναχθεί το 2010, υπερτριπλασιαζόμενες μέσα στην ερντογανική οκταετία.

Εξαιρετικά εύστοχος είναι υπό αυτή τη σκοπιά ο τίτλος σχετικής ανάλυσης της σοσιαλδημοκρατικής γερμανικής εφημερίδας Die Zeit για τον Ερντογάν: «Φίλος των πλουσίων, ήρωας των φτωχών»!

Εχει ήδη βάλει βαριά τη σφραγίδα του σε όλους τους τομείς της τουρκικής ζωής, αυξάνοντας κατακόρυφα και το διεθνές κύρος της Αγκυρας με μια γραμμή πολύ πιο ανεξάρτητη από εκείνη των προκατόχων του. Ιδίως στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο, ποτέ στην ιστορία της η Τουρκία δεν είχε τόσο κύρος εδώ και τουλάχιστον έναν αιώνα.

Φιλοδοξίες:Νέος «Ατατούρκ»
Ο Ερντογάν έχει μεγαλύτερες φιλοδοξίες. Θέλει να αναθεωρήσει το Σύνταγμα για να το μετατρέψει σε προεδρικό τύπου Γαλλίας και σχεδιάζει, αν το πετύχει, να καταλάβει τον προεδρικό θώκο για δύο θητείες - μια δεκαετία ακόμη δηλαδή μετά τις τρεις πρωθυπουργικές του θητείες.

Με πλήρεις εκτελεστικές εξουσίες και ουσιαστικά μη υποκείμενος στον έλεγχο του Κοινοβουλίου, εκλεγόμενος φυσικά απευθείας από το λαό, ο Ερντογάν ονειρεύεται με μια συνολικά υπερικοσαετή ηγεσία του να αλλάξει την Τουρκία τόσο βαθιά στις αρχές του 21ου αιώνα όσο ριζικά την άλλαξε ο Κεμάλ Ατατούρκ τον 20ό αιώνα.

Αυτό ήδη αρχίζει και γίνεται πεποίθηση ακόμη και στην Ευρώπη, μέχρι και στη Γερμανία όπου τόσο ισχυρή είναι η αντιπάθεια προς την Τουρκία, ιδίως στους κόλπους της γερμανικής Δεξιάς.

«Ερντογάν - ένας νέος Ατατούρκ;» ήταν π.χ. ο τίτλος σχετικής ανάλυσης της δεξιάς γερμανικής εφημερίδας Die Welt την παραμονή των εκλογών. «Μετά τον ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας, κανένας δεν έχει αλλάξει τη χώρα τόσο βαθιά όσο ο σημερινός πρωθυπουργός», ομολογούσε στον υπότιτλο.

Η σοσιαλιστική γαλλική Liberation, η οποία προφανώς δεν συμπαθεί το μετριοπαθή ισλαμιστή επικεφαλής της τουρκικής κυβέρνησης, διαλέγει έναν διαμετρικά αντίθετο τίτλο από πολιτική σκοπιά: «Ερντογάν, ο νέος Τούρκος σουλτάνος»! Θέλει να τον συνδέσει με το παρελθόν και την απολυταρχία, αλλά αναγκάζεται κι αυτή να ομολογήσει έμμεσα την πολιτική του παντοδυναμία, η οποία βεβαίως σε αντίθεση με τους σουλτάνους δεν προέρχεται από τη θέληση του Αλλάχ, αλλά από την ψήφο του λαού.

http://www.imerisia.gr/