Σκληρό πόκερ µε τουρκική άσκηση στο Αιγαίο

Οι Τούρκοι τροποποίησαν τον σχεδιασµό της αεροναυτικής άσκησης προκειµένου να συµµετάσχουν αµερικανικές και βρετανικές δυνάµεις, σύµφωνα µε τηλεγραφήµατα που διέρρευσαν στο Wikileaks. Να µην αποσύρουν τησυµµετοχή τους από την τουρκική αεροναυτική άσκηση «Ηγεµών» στο Αιγαίο το 2009 αποφάσισαν οι Αµερικανοί,προκειµένου ναµη δυσαρεστήσουν την Τουρκία. Οπως προκύπτει από τηλεγραφήµατα που διέρρευσαν στο Wikileaks, παρότι η ελληνική πλευρά έθεσεστους Αµερικανούς τον πολιτικό αντίκτυπο που θα είχε η συµµετοχή τους στην άσκηση, αυτή τελικά πραγµατοποιήθηκε, αλλά σεσυντονισµό µε την Αθήνα και αφού οι Αµερικανοίζήτησαν από τους Βρετανούς να βάλουν την Τουρκία να τροποποιήσει τον σχεδιασµό της άσκησης.

Οπωςπροκύπτει µάλιστα από τηλεγράφηµα της Χίλαρι Κλίντον, η αµερικανική πλευρά δέχθηκε το επιχείρηµα περί µη διέλευσης πλοίων από ελληνικά χωρικά ύδατα,όχι όµως και το επιχείρηµα περί ελληνικής περιοχής έρευνας - διάσωσης, θέµα «στο οποίο καλό θα ήταν να µην πάρουµε θέση»… Από τις 13 έως τις 30 Μαρτίου 2009 οι ΗΠΑ, η Βρετανία, η Ολλανδία και το Βέλγιο συµµετείχαν στην τουρκική αεροναυτική άσκηση «Εγκεµέν» που πραγµατοποιήθηκε νότια της Σµύρνης, η οποίαβρίσκεται µεταξύ της Σάµου και της Χίου. Πέραν αυτών των δύο περιοχών, είχαν δεσµευθεί επιπλέον τέσσερις που βρίσκονταν νοτιοδυτικά της Σκύρου, νοτίως της Ικαρίας, µεταξύ Κυκλάδων και Κρήτης και δυτικά της Τήλου.

Πρώτος στόχος των Τούρκων που είχαν διανείµει σχετικούς χάρτες στο ΝΑΤΟ κατά τον σχεδιασµό της άσκησης ήταν το επιχείρηµα περί αποστρατικοποίησης όλων των νησιών τουΑνατολικούΑιγαίου, ενώ ο δεύτερος ήταν η επαναφορά των περιοχών έρευνας και διάσωσης, την οποία η Αγκυρα είχε προωθήσει από το 1989 µε σχετικό νόµο. Η άσκηση τελικά πραγµατοποιήθηκε αφού η ελληνική πλευρά διαµαρτυρήθηκε, ζήτησε αλλαγή στον σχεδιασµό της και όπως προκύπτει από σειρά τηλεγραφηµάτων, προσπάθησε να τη µαταιώσει ζητώντας από τις ΗΠΑ να αποσύρουν τη συµµετοχή τους.

Στις 23 Φεβρουαρίου 2009, όπως προκύπτει από εµπιστευτικό τηλεγράφηµα της αµερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα, ο γενικός γραµµατέας του ΥΠΕΞ, πρέσβης Αριστείδης Αγαθοκλής, στη συνάντησή του µε τον αµερικανό πρεσβευτή Ντάνιελ Σπέκχαρντ τού µεταφέρειτις ανησυχίες της ελληνικής πλευράς και ζητά οι ΗΠΑ ναµη συµµετάσχουν στην επικείµενηναυτική άσκηση. Ο Αγαθοκλής αποφεύγει τις τεχνικές λεπτοµέρειες και υπογραµµίζει στονΣπέκχαρντ τον πολιτικό αντίκτυπο τηςαµερικανικής συµµετοχής στην άσκηση. Τονίζει ότι η Τουρκία δράττεται της ευκαιρίας για να εµπλέξει τις ΗΠΑ και άλλες χώρες σε µια διένεξη για την κυριαρχία στο Αιγαίο. «Επειδή δεν έχει υπάρξει πρόοδος σε αυτά τα ζητήµατα», ο γενικός γραµµατέας υπογραµµίζει ότι ηάσκηση απλώς θα δυσκολέψει τα πράγµατα. «Η απόσυρση θα στείλει ένα µήνυµα στην Τουρκία ότι πρέπει να συζητήσει τα θέµατα του Αιγαίου µε την ελληνική κυβέρνηση», λέει, ενώ ενηµερώνει ότι θα προβεί σε ανάλογο αίτηµα προς τους πρεσβευτές της Βρετανία και της Ολλανδίας.

Ο Σπέκχαρντ καλεί τον Αγαθοκλή να µη θεωρήσει αποτυχία της ελληνικής κυβέρνησης «οτιδήποτε λιγότερο από την ακύρωση της άσκησης». «Θα ήτανπιο παραγωγικό να συνεργαστείτε µε τους συµµετέχοντες για να διασφαλίσετε ότι οι κύριες ανησυχίες σας,η κυριαρχία και τα ζητήµατα έρευνας και διάσωσης,ικανοποιούνται. Αυτό ίσως να σηµαίνει την καθυστέρηση της άσκησης, αλλά η ακύρωσή της απλώς θα αυξήσει την ένταση και µπορεί να αποσταθεροποιήσει το Αιγαίο», σηµειώνει ο Σπέκχαρντ. Ο Αγαθοκλής, σύµφωναµε τον Σπέκχαρντ, συµφωνεί και του επαναλαµβάνει τη σηµασία που έχει «να µην παραβιαστεί ηκυριαρχία της Ελλάδαςούτε να προχωρήσει η άσκηση µε το µέρος της έρευνας και διάσωσης χωρίς προηγούµενο συντονισµό µε την Ελλάδα, λόγω της ευθύνης της στο FIR». Ακό µη, «επαναλαµβάνει την ανάγκη να σταλεί ένα σήµα στην Τουρκία ότι η Ελλάδα ήταν έτοιµη να διαπραγµατευθεί µε σοβαρότρόπο. Αντα πράγµατα συνεχιστούν ωςέχουν, θα είναιδύσκολο για την Ελλάδα να έχει θετική προσέγγιση στις ευρωπαϊκές αποφάσεις για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας τον ∆εκέµβριο».

Ο Σπέκχαρντ σχολιάζει ότι είναι θετικό το γεγονόςπως ο Αγαθοκλής δέχθηκε να προχωρήσει η άσκηση, εφόσον οι λεπτοµέρειες σχεδιάζονταν σε συντονισµό µε την Αθήνα. Οσο για τηνέρευνα και διάσωση, «θα ήταν λάθος να εκτελέσουµε µια διαδικασία που θα υποβάθµιζε την αρχή του συντονισµού, που είναι σηµαντικήσε πραγµατικές περιπτώσεις. Πρέπει να διασφαλίσουµε ότι όλες οι λεπτοµέρειες είναι εντάξει πριν αρχίσει η άσκηση», γράφει, ενώ ο Αγαθοκλής φαίνεται να συµφωνεί και τουλέει ότι θαµεταφέρει στην Ντόρα Μπακογιάννη πως θα θεωρούσαν επιτυχία αν η άσκηση σεβόταν την ελληνική κυριαρχία και είχε τον απαραίτητο συντονισµό στα θέµατα του FIR και της έρευνας και διάσωσης.

Νωρίτερα, όπωςπροκύπτει από εµπιστευτικό τηλεγράφηµα από την αµερικανική πρεσβεία στην Αγκυρα,ο αµερικανός πρεσβευτής Τζέιµς Τζέφρι σηµειώνει ότι η Βρετανίαεξετάζει το ενδεχόµενο να αποσύρει τα πλοία της λόγω των ελληνικών διαµαρτυριών, ενώ υπογραµµίζει πως «µε βάση προηγούµενες εµπειρίες µας από ασκήσεις στο Αιγαίο, πιστεύουµε ότι το να αποσύρουµε το πλοίο µας λόγω της ελληνικήςπίεσης, ή ως ένδειξη αλληλεγγύης στους Βρετανούς που θα αποσύρουν το δικό τους, θα κάνει µεγάλη πολιτικήζηµιά στις σχέσεις µας µε τους Τούρκους». Ο Τζέφρι σηµειώνειπως ηαπόφαση δεν είναι µόνο στρατιωτική αλλά και πολιτική. «Αυτή η πρεσβεία δεν πίεσε για αµερικανική συµµετοχή στην άσκηση,αλλά συµφώνησε σε αυτή αφού διασφαλίσαµε ότι το αµερικανικό πλοίο και το αεροπλάνο δεν θα χρησιµοποιούνταν ούτε θαγίνονταν αντικείµενο εκµετάλλευσης σε καµία περίπτωση από τους Τούρκους για να παραβιάσουν αυτό που η αµερικανική κυβέρνηση θεωρεί ελληνική κυριαρχία. Ολα φαίνονταν να πηγαίνουν καλά µέχρι πουοι Ελληνες άρχισαν τηδιπλωµατικήπίεση», γράφει καιπροσθέτει: «Αν η Ελλάδα είχε παρουσιάσει έναισχυρό, νόµιµο επιχείρηµα (άποψή µας είναι ότι δεν το έκαναν, αλλά άλλοι µπορεί να έχουν διαφορετική άποψη), τότε το λογικό θα ήταν να µιλήσουµε στους Τούρκους γιανα τροποποιήσουν κάποιο µέρος της άσκησης». Καταλήγει ότι το καλύτερο που έχουννα κάνουνείναι να πιέσουν τους Βρετανούς να µην αποσυρθούν από την άσκηση.

Στόχος των Τούρκων που είχαν διανείµει σχετικούς χάρτες στο ΝΑΤΟ κατά τον σχεδιασµό της άσκησης ήταν το επιχείρηµα περί αποστρατικοποίησης όλων των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Ενας απώτερος στόχος ήταν η επαναφορά των περιοχών έρευνας και διάσωσης, την οποία η Αγκυρα είχε προωθήσει από το 1989 µε σχετικό νόµο.

Η άσκηση τελικά πραγµατοποιήθηκε, αφού η ελληνική πλευρά διαµαρτυρήθηκε, απαίτησε αλλαγή στον σχεδιασµό της και όπως προκύπτει από σειρά τηλεγραφηµάτων, προσπάθησε να τη µαταιώσει, ζητώντας από τις ΗΠΑ να αποσύρουν τη συµµετοχή τους
«Αναπάντεχα θετική απάντηση της Αγκυρας»

ΣΤΙΣ 26 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2009 η αµερικανική πρεσβεία στο Λονδίνο, η οποία έχει ήδη έρθει σε επαφή µε τούρκους αξιωµατούχους, ενηµερώνει για τα αποτελέσµατα της βολιδοσκόπησης. Οπως προκύπτει από το εµπιστευτικό τηλεγράφηµα που υπογράφει ο τελών χρέηπρεσβευτή στο Λονδίνο Ρίτσαρντ Λιµπάρον, από τοκοινό βρετανικό, βελγικό και ολλανδικό διάβηµα προς την Αγκυρα για την άσκηση προέκυψε «αναπάντεχα θετική και πραγµατιστικήαπάντηση» της Αγκυρας.

Τουλάχιστον αυτό λέειστους Αµερικανούς οεπικεφαλής της ∆ιεύθυνσης Τουρκίας του Φόρεϊν Οφις, Τζέισον Μουρ.

Σύµφωνα µε το τηλεγράφηµα, οι Τούρκοι υποσχέθηκαν στους Βρετανούςότι θαέβρισκαντη λύση µετη συνεργασία µε την Αθήνα µέσω της στρατιωτικής οδού.

Μάλιστα, το τουρκικό ΥΠΕΞ φαίνεται να είπε στους Βρετανούς ότι η Αγκυρα θα απέσυρε τους επίµαχους χάρτες πουαπεικόνιζαν αποστρατιωτικοποιηµένα νησιά από το νατοϊκό σύστηµα «Κρόνος» και ότι θα αναθεωρούσαν το σκέλος της άσκησης που είχε να κάνει µε την έρευνα και διάσωση, ώστε να γίνει συντονισµός µε το FIR Αθηνών. Οι Τούρκοι είπαν ακόµηστη βρετανική πρεσβεία στην Αγκυρα ότι θαπροσπαθήσουν να αναθεωρήσουν τις παραµέτρους της άσκησης, ώστε να µην παραβιάσουν «τους ισχυρισµούςτης Ελλάδας περί έξιναυτικώνµιλίων και να αποφύγουνοποιαδήποτε διέλευση από ελληνικά χωρικά ύδατα».

«Ο Μουρ είπε ότι παρ’ όλο που είναι νωρίς για να κηρύξουµε νίκη, η συµφωνία τηςτουρκικής πλευράς να µιλήσει µε τους Ελληνες και να αναθεωρήσει τις επιχειρήσεις ώστε να µην περάσει από ελληνικά χωρικά ύδατα ήταν θετικά σηµάδια», αναφέρεται.

ΚΑΜΙΑ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ. Ο ίδιος αξιωµατούχος έχει πει στους Αµερικανούς ότι στις συναντήσεις της βρετανικής πρεσβείας στην Αθήνα µε το ελληνικό ΥΠΕΞ έχει προστεθείακόµη µίαελληνική απαίτηση και αυτή είναι να µην υπάρξεικαµία παραβίασητου ελληνικού εναέριου χώρου κατά τη διάρκεια του σκέλους έρευνας και διάσωσης της άσκησης. Οι Βρετανοί, πάντως, όπως προκύπτει από το ίδιο τηλεγράφηµα, ήταν έτοιµοι να αναβάλουν την άσκηση ή να αποσύρουν τη συµµετοχή τους εφόσον οι δύο πλευρές (Ελληνες και Τούρκοι) δεν έλυναντις διαφορές τους.
Σεβαστά µόνο δύο από τα τέσσερα ελληνικά επιχειρήµατα

ΣΕ ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΟ τηλεγράφηµα του ΣτέιτΝτιπάρτµεντ,το οποίο υπογράφει η Χίλαρι Κλίντον, δίνονται οδηγίες δράσης στην Αθήνα και στην Αγκυρα για την άσκηση. Απαριθµώντας τις ανησυχίες που έχει εγείρει στους Αµερικανούς η ελληνική κυβέρνηση,η Κλίντον γράφει ότι αυτές αφορούν:

«α) τους χάρτες που η Τουρκία διένειµε µέσω του συστήµατος “Κρόνος” που απεικονίζουν αποστρατικοποιηµένα νησιά και την ευθύνη έρευνας και διάσωσης, επιχειρήµατα πουαµφότερα αµφισβητούνται από την Ελλάδα, β) δεσµευµένες περιοχέςεπιχειρήσεων γιατην άσκησηπου σαφώς εµπίπτουν σε έδαφος ελληνικής κυριαρχίας, γ) ένα συστατικό έρευνας και διάσωσης πουδεν συµπεριλαµβάνει συντονισµό µε το FIR Αθηνών, δ) ανησυχία ότι τοεπιχειρησιακό σχέδιο της άσκησης περιλαµβάνει διέλευση από ελληνικά χωρικά ύδατα αποδεκτά για εµπορική διέλευση, αλλά όχι για στρατιωτικά πλοία χωρίς ελληνική άδεια η οποία δεν έχει ζητηθεί».

Από τα παραπάνω επιχειρήµατα, η επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτµεντ αναφέρει ως«απολύτως νόµιµα» τα δύο, τοδεύτερο καιτο τελευταίο, και ζητά να λυθούν πριν αρχίσει η άσκηση. «Αν δεν διορθωθούν, θα µπορούσαν να παραβιάσουν την κυριαρχία της Ελλάδας, κατά παράβαση του ∆ιεθνούς ∆ικαίου. Ως συνσχεδιαστές της άσκησης, η κυβέρνηση των ΗΠΑ πιστεύει πως η Αγλλία και η Τουρκία πρέπει να έχουν τον πρώτο λόγο στην επίλυση αυτών των θεµάτων»,αναφέρεται στο τηλεγράφηµα που υπογράφει η Χίλαρι Κλίντον. Η αµερικανίδα ΥΠΕΞ ξεκαθαρίζειότι οι ΗΠΑ δεν θεωρούνότι οι χάρτες που διένειµε η Τουρκία νοµιµοποιούν τιςτουρκικές ήτις ελληνικές διεκδικήσεις στο Αιγαίο. Ωστόσο, τα πράγµατα είναι περίπλοκα σε ό, τι αφορά την έρευνα και διάσωση.

Σύµφωνα µε τις ανησυχίες της Ελλάδας για το κοµµάτι της έρευνας και διάσωσης που θα λάβει χώρα εντός τουFIR Αθηνώντο αµερικανικό επιχείρηµα είναι ότι «ενώ το FIR συνήθως χρησιµοποιείται ως βάσηγια τιςπεριοχέςέρευνας - διάσωσης, αυτό δεν απαιτείται απαραίτητα». «Σε αυτή την περίπτωση,ενώ αναγνωρίζει το FIR Αθηνών,η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την περιοχή έρευνας - διάσωσης της Ελλάδας.Συνεπώς, δεν υπάρχει διεθνώςαναγνωρισµένη περιοχήέρευνας - διάσωσης στο µεγαλύτερο κοµµάτιαυτής της περιοχής.

Η αµερικανική κυβέρνηση δεν έχει πάρει ποτέθέση γι’αυτή τη µακροχρόνια διένεξη στο Αιγαίο. Πιστεύουµε ότι δεν είναι στο συµφέρον των ΗΠΑ να το κάνουν τώρα. Πρέπει να γίνει κάθε προσπάθεια από την Τουρκία και την Βρετανία για να διασφαλιστεί ότι το κοµµάτι έρευνας - διάσωσης της άσκησης θαλάβει χώρα σεδιεθνή ή σε τουρκικά χωρικά ύδατα», υπογραµµίζει η Κλίντον.

Και συνεχίζει ότι η απόσυρση από την άσκησητην τελευταία στιγµή «πιθανό νααυξήσει την ένταση στοΑιγαίο, γι’ αυτόη καλύτερη πορεία δράσης είναι ναβάλουµε τους Βρετανούς να πείσουν τους Τούρκους να λύσουν τα δύο ζητήµατα».

Οι οδηγίεςτης Κλίντον είναι να προχωρήσει ηάσκηση, µεσεβασµό στις ελληνικές ανησυχίες. Συγκεκριµένα, «οι ΗΠΑ πιστεύουν ότι η Αγγλία και η Τουρκία, ως συνσχεδιαστές, πρέπει να τροποποιήσουν την άσκηση και να αποφύγουν την παραβίαση ελληνικής κυριαρχίας (συγκεκριµένα, να αλλάξουν τηνπεριοχή της άσκησης, ώστε να µη διέρχεται από διεθνώς αναγνωρισµένο ελληνικό κυρίαρχο έδαφος) καινα διασφαλίσουν ότι το κοµµάτι έρευνας - διάσωσης θα λάβει χώρασε διεθνή ήτουρκικά ύδατα.

Ανάµεσα τις οδηγίες που δίνει στις αρµόδιες πρεσβείες η επικεφαλής της αµερικανικής διπλωµατίας είναι η ενθάρρυνση προς την ελληνική κυβέρνηση να συνεργαστεί απευθείας µε τους Βρετανούς και τους Τούρκους, «καθώς ηεπιθυµία µας είναι η Ελλάδα και η Τουρκία να διαβουλεύονται άµεσα για την επίλυση των διαφορών στο Αιγαίο». «Η αµερικανική κυβέρνηση σέβεται τηνκυριαρχία τηςΕλλάδας και της Τουρκίας, αλλά επαναλαµβάνει την ανάγκη επανενεργοποίησης τωνδιµερών συζητήσεων για την επίλυση των διενέξεων στο Αιγαίο. Η αµερικανική κυβέρνηση δεν αναγνωρίζει τους χάρτες που διανεµήθηκαν µέσω του συστήµατος του ΝΑΤΟ ως νοµιµοποιητικούς οποιασδήποτε ερµηνείας παράκτιου κράτους του Αιγαίου είτε γιααποστρατικοποιηµένα νησιά είτε για ευθύνη έρευνας και διάσωσης».

http://www.tanea.gr