Στο Καστελόριζο, το πιο πιθανό δεν είναι να δώσουμε μόνο μια διπλωματική μάχη

* Η Ελλάδα τον Απρίλιο του 2009 συμφώνησε με την Αλβανία την οριοθέτηση των χωρικών μας υδάτων. Ωστόσο αργότερα με απόφαση του αλβανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου η συμφωνία κρίθηκε άκυρη. Φέρει η χώρα μας ευθύνες για το “ναυάγιο” της συμφωνίας; και αν ναι, ποιες είναι αυτές;

Η συμφωνία δεν αφορούσε μόνο στα χωρικά ύδατα, αλλά και στην ΑΟΖ. Το ανώτατο δικαστήριο έκανε απλώς το έργο του το οποίο αφορά στο συνταγματικό. Η καταγγελία ήλθε από την αντιπολίτευση της Αλβανίας, η οποία εντόπισε το πρόβλημα. Η ευθύνη σχετίζεται με έλλειψη επαγγελματικότητας, σε σχέση με τη διαδικασία και ειδικά με την αρμοδιότητα των ομάδων διαπραγμάτευσης. Δεν είναι μόνον οι υπογραφές που είναι σημαντικές, αλλά και τα πρόσωπα που υπογράφουν. Σε κάθε περίπτωση, η συμφωνία μπορεί και πρέπει να επιτευχθεί, ειδικά αν επικεντρωθούμε στο θέμα της ΑΟΖ. (βλέπε Στρατηγικά βήματα για την καθιέρωση της ΑΟΖ, OPUS)

*
Σε άρθρο σας έχετε παρομοιάσει το Καστελόριζο με τις Θερμοπύλες μιας και εκεί τελικά ίσως χρειαστεί να δώσουμε τη διπλωματική μας μάχη. Τι κατά τη γνώμη σας πρέπει να κάνει η χώρα μας άμεσα πριν είναι αργά;

Στο Καστελόριζο, το πιο πιθανό δεν είναι να δώσουμε μόνο μια διπλωματική μάχη. Τα συμφέροντα, όσον αφορά στη στρατηγική, είναι μεγάλα. Για να καταλάβετε, ακόμη και για το FIR, κοντά στο Καστελόριζο υπάρχει ένα τετραπλό σημείο επαφής: FIR Αθηνών, Λευκωσία, Istanbul, και Ankara. Το Καστελόριζο είναι ένα κρίσιμο σημείο για το λεγόμενο Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα, αν θέλουμε να το υποστηρίζουμε έμπρακτα, πρέπει να σταθεροποιήσουμε την παρουσία μας, όχι με μια ελλαδική προσέγγιση, αλλά με την ευρωπαϊκή.

*
Ο Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου, έχει μιλήσει για Οθωμανικά Βαλκάνια, για μηδενικές τριβές με τις γειτονικές χώρες, και την ίδια ώρα δεν μπορεί να εμποδίσει τη Κύπρο, μια μικρή χώρα με τα γνωστά σε όλους προβλήματα (Κυπριακό – Κατεχόμενα), να υπογράψει τρεις πολύ σημαντικές συμφωνίες ΑΟΖ με άλλες χώρες. Μήπως εμείς οι Έλλαδίτες υπερεκτιμούμε τις διπλωματικές δυνατότητες των εξ ανατολής γειτόνων, ενώ δεν θα έπρεπε;

Οι διπλωματικές ικανότητες της Τουρκίας είναι συμβατικές. Δεν αποτελούν μια καινοτομία εδώ και αιώνες. Χρησιμοποιούν εκφυλισμένα νοητικά σχήματα της γαλλικής διπλωματίας, της γερμανικής στρατηγικής, υπό την επιρροή της αμερικανικής νοόσφαιρας. Επιπλέον, δεν είναι καν παράδειγμα προς μίμηση των μουσουλμανικών χωρών. Ο Υπουργός Εξωτερικών λειτουργεί περισσότερο ως Υπουργός Τύπου, που δίνει έμφαση σε δηλώσεις και όχι σε πράξεις. Στην τελική, δίνουμε αξία στην Τουρκία για να μεγαλώσουμε τη δική μας. Αλλά αυτή η στρατηγική έχει τα όριά της, όπως το απέδειξε η Κύπρος με τις συμφωνίες της με τον Λίβανο, την Αίγυπτο και το Ισραήλ.

*
Πως αξιολογείται την επίσκεψη του Υπουργού Εξωτερικών Λίμπερμαν στη χώρα μας; Είστε θετικός στη προοπτική μιας ευρύτερης ελληνοισραηλινής συνεργασίας;

Οι επισκέψεις έχουν νόημα όταν τις ακολουθούν συμφωνίες, αλλιώς είναι μόνον τεχνικές και τεχνητές. Οι Έλληνες, οι Εβραίοι και οι Αρμένιοι ξέρουν τι σημαίνει γενοκτονία. Στον τομέα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων προωθούμε πάντα τη συνεργασία των θυμάτων. Τώρα όσον αφορά στις στρατηγικές μας, το Ισραήλ είναι ένας σημαντικός παίκτης, όχι μόνο για την Ελλάδα και την Κύπρο, αλλά για όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ένωση των FIR, των ΑΟΖ συμφέρει τους πάντες, άρα η διπλωματία μας πρέπει να γίνει πιο στρατηγική και όχι η στρατηγική μας να είναι τόσο διπλωματική.

*
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, στους χάρτες που έδωσε στην δημοσιότητα το Τελ Αβίβ αναγνωρίζεται 100% η ελληνική ΑΟΖ, η οποία συνεχίζεται με την ΑΟΖ της Κύπρου. Αληθεύει; Και αν ναι, πως εξηγείτε το γεγονός πως το Ισραήλ αναγνωρίζει την Ελληνική ΑΟΖ πριν από εμάς τους ίδιους;

To Ισραήλ δεν μπορεί ν’ αναγνωρίσει de jure την ελληνική ΑΟΖ, αφού η δική του ΑΟΖ δεν εφάπτεται με την πρώτη. Γενικότερα η ΑΟΖ καθορίζεται μέσω μιας διακρατικής συμφωνίας που αποδέχεται την ύπαρξη κοινών συνόρων των ΑΟΖ τους. Κατά συνέπεια, το μόνο που μπορεί να κάνει το Ισραήλ είναι – και μ’ αυτόν τον τρόπο που πρέπει να ερμηνεύσουμε το γεγονός αυτό – ν’ αναγνωρίσει de facto όχι την ΑΟΖ, αλλά το θεωρητικό της πλαίσιο. Με άλλα λόγια δέχεται την εφαρμογή της μέσης γραμμής της ΑΟΖ, και τον υπολογισμό της μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας.

*
Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας Γιώργος Παπανδρέου, κατά την επίσκεψη του στο Ερζερούμ της Τουρκίας έκανε δηλώσεις που ενόχλησαν τη τουρκική πλευρά. Γιατί κατά τη γνώμη σας ο ομόλογός του Ερντογάν απόφυγε να απαντήσει τη στιγμή των Ελληνικών δηλώσεων;

Οι δηλώσεις του Πρωθυπουργού δεν είναι ενοχλητικές, αλλά αληθινές. Κι αυτό έχει τη διπλή του σημασία. Είναι σημαντικό που έγιναν για να τεθεί ένα πλαίσιο, αλλά είναι σημαντικότερο να τις υποστηρίξουμε έμπρακτα, αλλιώς θα παραμείνουν λόγια για το φαίνεσθαι. Δεν αποτελούν, λοιπόν, ένα τελικό αποτέλεσμα, αλλά ένα πλαίσιο, το οποίο πρέπει να μετατραπεί σε πεδίο δράσης.

*
Ποια η γνώμη σας σχετικά με τη προοπτική εξέλιξης μιας γενικότερης στρατιωτικο-πολιτικης συνεργασίας της χώρας μας με την Ρωσία, και γιατί ο αγωγός Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη έχει τόσο πολύ τελικά καθυστερήσει;

O αγωγός δεν είναι απαραίτητα εκτός φαντασίας. Ας το σημειώσουμε λοιπόν ως ένα εργαλείο στον δυνητικό χώρο και μόνον και ας το χρησιμοποιήσουμε με τον αρμόδιο τρόπο για να μην έχουμε απογοητεύσεις. Η στρατιωτική και πολιτική συνεργασία με τη Ρωσία είναι ουσιαστική, ακόμη και σε ευρωπαϊκό πλαίσιο, έτσι ώστε να ενισχύσει την θέση μας στο ζεύγος Ευρωπαϊκή Ένωση-Ρωσία. Ως γεωστρατηγικός παίκτης η Ρωσία είναι σημαντικότατος και ακόμη περισσότερο όταν ενσωματώνουμε στοιχεία τοποστρατηγικής. Για να το συνειδητοποιήσουμε αρκεί να μελετήσουμε τις επιπτώσεις του Συνεδρίου Βερολίνου του 1878.

*
Ποια είναι η γνώμη σας όσον αφορά το ρόλο της Εκκλησίας. Είναι θετικό ή αρνητικό το γεγονός ότι ορισμένοι ιεράρχες εκφράζουν δημόσια τις απόψεις τους επάνω στα εθνικά θέματα;

Η εκκλησία θεσμικά παίζει ένα ρόλο στα εθνικά θέματα. Το γεγονός αυτό είναι και διαχρονικό και συνταγματικό, αλλά φαντάζομαι ότι το πλαίσιο της ερώτησης είναι διαφορετικό. Στην πραγματικότητα, δομικά είναι ανάλογο με την άποψη των βουλευτών όταν δεν εντάσσονται σ’ ένα ενιαίο πλαίσιο. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφραστεί, δίχως όμως να ξεχνά ότι έχουμε το δικαίωμα να τον ακούσουμε ή όχι. Στα εθνικά θέματα γενικότερα, δεν έχουμε ανάγκη από απόψεις αλλά από γνώσεις και στρατηγική. Όλα τ’ άλλα λόγια, γι’ αυτούς που δεν υλοποιούν τίποτα το ουσιαστικό για την πατρίδα μας. Η Ελλάδα απαιτεί, λόγω της γεωστρατηγικής της θέσης, όχι λόγια αλλά ιδέες καινοτόμες για τη στρατηγική διαχείριση των κρίσεων.

(Ευχαριστώ θερμά το κύριο Νίκο Λυγερό για τη τιμή που μου έκανε και απάντησε στις ερωτήσεις των αναγνωστών του ιστολογίου Geopolitics & Daily News)

Ο Κος Νικόλαος Λυγερός είναι στρατηγικός σύμβουλος και καθηγητής γεωστρατηγικής στην Αστυνομική Ακαδημία, στη Σχολή Εθνικής Ασφάλειας, στη Σχολή Στρατολογικού, στη Σχολή Πολεμικής Αεροπορίας και στη Σχολή Εθνικής Άμυνας στην Ελλάδα.