Επιβαρύνεται το κλίμα στις σχέσεις Ελλάδας - Τουρκίας

Η κατάσταση στο εσωτερικό της γείτονος χώρας αναγκάζει την Aγκυρα να επιβάλει νέα ζητήματα στην ατζέντα των συνομιλιών.Το παιχνίδι ισχύος και εξουσίας μεταξύ πολιτικής και στρατιωτικής εξουσίας όχι μόνο συνεχίζεται με αμείωτη ένταση, αλλά φαίνεται να γίνεται περισσότερο πολύπλοκο. Ετσι, σύμφωνα με τις αναλύσεις που γίνονται στο ΥΠΕΞ, ο κάθετος διαχωρισμός μεταξύ των δύο πόλων εξουσίας φαίνεται ότι πλέον συμπληρώνεται από έναν οριζόντιο διαχωρισμό στο εσωτερικό του καθενός, γεγονός που καθιστά την εικόνα πιο περίπλοκη.



Της Δωρας Aντωνιου
Η πρώτη συνάντηση της υπουργού Εξωτερικών κ. Ντόρας Μπακογιάννη με τον Τούρκο ομόλογό της Αχμέτ Νταβούτογλου, που έχει προγραμματιστεί για σήμερα νωρίς το απόγευμα, στο περιθώριο των εργασιών της άτυπης συνόδου ΥΠΕΞ του ΟΑΣΕ στην Κέρκυρα, γίνεται σε μια χρονική στιγμή, κατά την οποία τις ελληνοτουρκικές σχέσεις σκιάζουν αρκετά σύννεφα.
Οι επαναλαμβανόμενες και κλιμακούμενες τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο κάνουν διπλωματικές πηγές να αναγνωρίζουν ότι το κλίμα τους τελευταίους μήνες διαρκώς επιβαρύνεται, οι σχέσεις επιδεινώνονται, «με ευθύνη της τουρκικής πλευράς, που συνεχώς φορτώνει το καλάθι με νέα γεγονότα», όπως αναφέρουν. Οι διαθέσεις της Αγκυρας είναι τόσο σαφείς και χωρίς περιθώριο αμφιβολιών ως προς το επιδιωκόμενο, που η κ. Μπακογιάννη έσπευσε δημοσίως προ ημερών να δηλώσει ότι στη σημερινή συνάντηση πολύ ψηλά στην ατζέντα θα τεθεί από ελληνικής πλευράς το θέμα των προκλήσεων στο Αιγαίο και ειδικότερα των υπερπτήσεων πάνω από κατοικημένα νησιά. Εκτός από τις κινήσεις στο Αιγαίο, σε επίπεδο δηλώσεων, το τελευταίο διάστημα πυκνώνουν οι αναφορές της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας σε «τουρκική» μειονότητα στη Θράκη, με αφορμή, κυρίως, τη συζήτηση για τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Η Αγκυρα επιχειρεί σαφώς να συνδέσει τα δύο ζητήματα.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, η απόφαση του πρωθυπουργού της Τουρκίας κ. Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να ακυρώσει την έλευσή του στην Αθήνα, λίγες μόνο ώρες πριν από τα εγκαίνια του Μουσείου της Ακρόπολης, εξελήφθη ως μία ακόμη ένδειξη της επί τω χείρω στροφής στις διμερείς σχέσεις.

Ακόμα και οι πλέον καλοπροαίρετοι στο υπουργείο Εξωτερικών, εκείνοι που δεν δέχονται την εκδοχή της «διπλωματικής ασθένειας», αλλά θεωρούν πως όντως ο κ. Ερντογάν είχε πρόβλημα υγείας, παραδέχονται ότι ο συμβολισμός της ακύρωσης είναι ισχυρός. Οπως αναφέρουν, το γεγονός ότι ο Τούρκος πρωθυπουργός δεν έστειλε κάποιον υπουργό να τον εκπροσωπήσει, σαφώς έχει τη σημασία του.

Η Αθήνα, στην ανάλυση που έχει κάνει για τη στάση που υιοθετεί η τουρκική πλευρά στα ελληνοτουρκικά, βλέπει πολλούς και σύνθετους λόγους πίσω από την επιλογή της συντήρησης κλίματος έντασης. Εσωτερικές αλλαγές και παιχνίδια ισχύος μεταξύ των διαφορετικών πόλων εξουσίας, η κρίσιμη καμπή στην ενταξιακή διαδικασία, με την παράμετρο της λαθρομετανάστευσης να μπαίνει εσχάτως επιτακτικά ως ένα ακόμα σημείο σε αυτήν και η πάγια προσπάθεια της Αγκυρας να επιβάλει νέα ζητήματα στην ατζέντα των ελληνοτουρικών, είναι οι βασικότεροι από τους λόγους αυτούς.

Στο εσωτερικό της Τουρκίας, το παιχνίδι ισχύος και εξουσίας μεταξύ πολιτικής και στρατιωτικής εξουσίας όχι μόνο συνεχίζεται με αμείωτη ένταση, αλλά φαίνεται να γίνεται περισσότερο πολύπλοκο. Ετσι, σύμφωνα με τις αναλύσεις που γίνονται στο ΥΠΕΞ, ο κάθετος διαχωρισμός μεταξύ των δύο πόλων εξουσίας φαίνεται ότι πλέον συμπληρώνεται από έναν οριζόντιο διαχωρισμό στο εσωτερικό του καθενός, γεγονός που καθιστά την εικόνα πιο περίπλοκη.

H ένταξη στην E.E.

Με την αξιολόγηση αυτή συμφωνούν και στελέχη των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, που θεωρούν ότι ο νυν αρχηγός του τουρκικού Γενικού Επιτελείου, στρατηγός Ιλκέρ Μπασμπούγκ, δεν έχει τον απόλυτο έλεγχο του στρατεύματος, κάτι που ίσχυε για τον προκάτοχό του Γιασάρ Μπουγιούκανιτ.

Οσον αφορά την ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας στην Ε.Ε., αυτή εισέρχεται πλέον σε πολύ κρίσιμο στάδιο.

Οπως αναφέρουν πηγές του ΥΠΕΞ, ουσιαστικά έως τώρα η πορεία της ενταξιακής διαπραγμάτευσης εξελισσόταν σε επίπεδο γραφειοκρατικών χειρισμών, τόσο από την Ε.Ε. όσο και από την Αγκυρα. Πλέον, η διαπραγμάτευση φτάνει στον πυρήνα, που αφορά την εκπλήρωση των κριτηρίων του Ελσίνκι και, βεβαίως, τα ελληνοτουρκικά. Η Αγκυρα αισθάνεται ήδη την πίεση να αυξάνεται, ενώ γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο ότι ένταξη α λα καρτ δεν υπάρχει, γεγονός που επιτείνει τον εκνευρισμό και τις σπασμωδικές αντιδράσεις. Η σε υψηλούς τόνους αναφορά από πλευράς Ε.Ε., μετά και από την πίεση της Ελλάδας, του ρόλου της Τουρκίας στη λαθρομετανάστευση και η σύνδεση του ζητήματος με την ενταξιακή προοπτική, προκάλεσαν επιπλέον ενόχληση, κυρίως, εκτιμούν διπλωματικές πηγές, διότι πρόκειται για ένα ζήτημα που φαίνεται να βρίσκεται πολύ χαμηλά στην ατζέντα της Αγκυρας.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο καταγράφεται και η εντεινόμενη προκλητικότητα στο Αιγαίο, κυρίως με τις αυξημένες υπερπτήσεις άνωθεν κατοικημένων νησιών, κυρίως στο Φαρμακονήσι και στο Αγαθονήσι. Η Αθήνα εντάσσει τις υπερπτήσεις στην προσπάθεια της Τουρκίας να δημιουργήσει προηγούμενα και να βάλει στην ατζέντα, ντε φάκτο, νέα ζητήματα. Στο υπουργείο Εξωτερικών εκτιμούν ότι πρόκειται, εν πολλοίς, για αντίδραση στην πραγματοποίηση στα μέσα του περασμένου Δεκεμβρίου, έπειτα από δύο αναβολές, της άσκησης «Τολμηρός Τοξότης» στον Αγιο Ευστράτιο, με την παραχώρηση νατοϊκού ιπτάμενου ραντάρ Awacs. Θεωρείται ότι πρόκειται για κομβικό σημείο, καθώς η Αγκυρα είδε στην πραγματοποίηση της άσκησης την ακύρωση μιας πολιτικής μονομερούς διεκδίκησης, που με συνέπεια προωθούσε για την περιοχή αυτή από το 1980. Παράλληλα, τον περασμένο Μάρτιο είδε να ακυρώνεται η προσπάθεια νομιμοποίησης των αξιώσεών της στο Αιγαίο, μέσω της συμμετοχής δυνάμεων από τέσσερις χώρες (Βρετανία, ΗΠΑ, Ολλανδία, Βέλγιο) στην άσκηση «Ηγεμών», οι οποίες σεβάστηκαν στο ακέραιο τις ελληνικές θέσεις για το status quo. Ετσι, εκτιμάται ότι, πλέον, η τουρκική πλευρά εντείνει την τακτική των υπερπτήσεων, διότι μέσω αυτών προσπαθεί να εδραιώσει τις διεκδικήσεις της, τουλάχιστον σε επίπεδο συμβολισμού.

Σε αυτό το πλαίσιο θα πραγματοποιηθεί η σημερινή συνάντηση των ΥΠΕΞ των δύο χωρών και από το αποτέλεσμά της, καθώς και από τη στάση που θα τηρήσει η Αγκυρα το προσεχές διάστημα στο Αιγαίο, θα εξαρτηθεί ο χρόνος πραγματοποίησης της επίσκεψης της κ. Μπακογιάννη στην Τουρκία, για την οποία της έχει ήδη απευθύνει πρόσκληση ο κ. Νταβούτογλου.

Καθημερινη