Ο «φρουρός» του Αχμαντινετζάντ

Αυτό που υποπτευόταν τόσον καιρό η Δύση έσπευσε η Τουρκία τελικά να το επιβεβαιώσει. Η κυβέρνηση Ερντογάν, στην κρίση που βιώνει το Ιράν τις τελευταίες ημέρες, προσπαθεί με κάθε τρόπο να στηρίξει την κυβέρνηση Αχμαντινετζάντ, κάνοντας γνωστή μιαν από τις μύχιες πτυχές της διπλωματίας της, αυτήν της ύπαρξης αγαστών σχέσεων με το ιρανικό καθεστώς.

Η Τουρκία ήταν από τις πρώτες χώρες που συνεχάρη τον Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ μετά τις εθνικές εκλογές στο Ιράν, παρά την ευρέως δηλωμένη καχυποψία για νοθεία και το σχεδόν άμεσο μαζικό «ξεσήκωμα» του ιρανικού λαού. Η ηγεσία του τουρκικού κυβερνώντος κόμματος, Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, έχει συστήσει μια οικεία σχέση με το καθεστώς Αχμαντινετζάντ και φυσικά έχει «επενδύσει» πολλά σε αυτήν. Ενεργειακά, οικονομικά σχέδια κλπ. Αν η τουρκική κοινή γνώμη και η δημοσιογραφική έχει άλλη άποψη βέβαια, είναι μάλλον αδιάφορο.

Ο τουρκικός Τύπος ασχολείται από μέρα σε μέρα όλο και πιο πολύ με τα τεκταινόμενα στο Ιράν, εστιάζοντας, ωστόσο, πολύ στο ανθρωπιστικό κομμάτι, δείχνοντας ξανά και ξανά το σοκαριστικό βίντεο με το θάνατο της νεαρής Ιρανής Νέντα Αγά-Σετάν, που πυροβολήθηκε στο δρόμο από τις δυνάμεις ασφαλείας. Ελάχιστα όμως αναφέρεται στην πολιτική πτυχή της εξέγερσης στο Ιράν, απόρροια της φιλο-ιρανικής στάσης της επίσημης πολιτικής της Τουρκίας. Με εξαιρέσεις πάντα βέβαια...
Σπάζοντας μιας εβδομάδας σιωπή για τα όσα γίνονται στην Τεχεράνη, η Άγκυρα, πηγαίνοντας αντίθετα προς τη δυτική στάση, συμβούλεψε τον ιρανικό λαό να μην επισκιάσει «τις δυναμικές και νομότυπες» εθνικές εκλογές. «Πιστεύουμε ότι τα προβλήματα στο Ιράν θα λυθούν μέσω εσωτερικών διεργασιών, αποφέροντας το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ελπίζουμε πραγματικά οι δυναμικές και νομότυπες εθνικές εκλογές να μην επισκιαστούν από τις πρόσφατες εξελίξεις. Παράλληλα, στέλνουμε τις καλύτερες ευχές μας στο λαό του Ιράν, με την πεποίθηση ότι θα βρει την ηρεμία σε σύντομο χρονικό διάστημα», δήλωσε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών.


Για την τιμή της… σταθερότητας
Τον Αχμέτ Νταβούτογλου δεν φάνηκε να τον αγγίζει καθόλου το γεγονός ότι η ιρανική αστυνομία χρησιμοποιούσε δυσανάλογη βία κατά των διαδηλωτών και ότι το δικαίωμα της διαμαρτυρίας καταπατήθηκε κατάφωρα από το καθεστώς Αχμαντινετζάντ. Η δήλωση του Τούρκου υπουργού αποδεικνύει ότι το μοναδικό ενδιαφέρον της Τουρκίας είναι να διατηρηθεί η σταθερότητα στην περιοχή. Κι αυτό πώς μπορεί να γίνει; Χωρίς αλλαγές στο status quo των γειτόνων της, όπως του Ιράν. Η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας σήμερα δεν θα ήθελε μια πολιτική αλλαγή στο Ιράν για στρατηγικούς σκοπούς. Για τους Τούρκους γενικά και την τουρκική κυβέρνηση ειδικά, η πολιτική σταθερότητα είχε πάντοτε μεγαλύτερη αξία από τη δημοκρατία ή τα όποια ατομικά δικαιώματα. Τα «αντανακλαστικά» συγχαρητήρια του Τούρκου προέδρου Αμπντουλάχ Γκιουλ, αμέσως μετά τις εκλογές στο Ιράν στο Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ, δημιούργησαν κάποιες απορίες. Κι ενώ κάποιες χώρες, όπως η Σαουδική Αραβία, η Ιορδανία και η Αίγυπτος, εμφανίζονται επιφυλακτικές και ολιγόλογες γύρω από την κατάσταση στο Ιράν, η Τουρκία φαίνεται σαν να μην έχει αντιληφθεί καθόλου τι γίνεται γύρω της. Η μεγαλύτερη δε άγνοια -σύμφωνα μάλιστα με την εφημερίδα «Μιλιέτ»- συνίσταται στο ότι γι' άλλη μια φορά ΗΠΑ και Ε.Ε. έχουν εμπλακεί άμεσα στις εξελίξεις στο Ιράν και η Τουρκία... αγρόν ηγόρασε!


Ο Θεός τις ενώνει!
Για κάποιους άλλους, αυτή η τουρκική στήριξη στο ιρανικό καθεστώς αντλεί τη δύναμή της από την κοινή ιδεολογία που διέπει και τις δύο κυβερνήσεις, αυτήν του πολιτικού Ισλάμ. Και οι δύο εξουσίες προέρχονται από τον ισλαμικό χώρο και στόχος τους είναι να ενώσουν πολιτική και θρησκεία σε έναν κοινό θώκο. Αν και ακραία αυτή η άποψη, αν λάβει υπόψη του κανείς πώς έχει μετεξελιχθεί το κόμμα Ερντογάν στην Τουρκία, ωστόσο για μερικούς αυτή η «συμπάθεια» της σημερινής τουρκικής κυβέρνησης προς το Ιράν έχει και θρησκευτική βάση.


Όταν το σπίτι του γείτονα καίγεται...
Ο,ΤΙ και να γίνεται όμως στο Ιράν, είναι δευτερεύον μπροστά στις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στο «δικό μας σπίτι», δηλαδή στην Τουρκία, όταν καίγεται το διπλανό. Διακατεχόμενοι έτσι πολλοί Τούρκοι από το αίσθημα «να κάνουμε τα προβλήματα των άλλων δικά μας» ή ακόμη και να τα λύσουμε, πολλοί αναλυτές στην παρουσίαση των γεγονότων της Τεχεράνης ακολουθούν μέχρι και σήμερα τη γνωστή υποκειμενική, ανάλογα με το μέσο στο οποίο εργάζονται και με το τι πρεσβεύουν, πεπατημένη. Ο Γιουσούφ Κανλί π.χ. αναφέρεται στη συνέντευξη του γιου του Mohammad Reza Pahlavi στη «Μιλιέτ», για να δώσει έμφαση, πού αλλού, στο ότι ο Pahlavi έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου στους Τούρκους να διαφυλάξουν ως κόρην οφθαλμού την κοσμικότητα της τουρκικής δημοκρατίας. Πηγαίνει και παραπέρα βέβαια ο Κανλί και σε μίαν αποστροφή του αναφέρει ότι τόσο η επανάσταση του '79 του Χομεϊνί όσο και τα λάθη της χούντας του 1980 «μπορεί» και να δικαιολογούν το φαινόμενο της θρησκευτικής συνειδητοποίησης των Τούρκων τα τελευταία 30 χρόνια, αλλά και της στροφής της τουρκικής κοινωνίας προς το συντηρητισμό.
Και φυσικά δεν θα μπορούσε να υπάρχει κάποιας μορφής κρίση στην ευρύτερη περιοχή, χωρίς κάποιος αναλυτής να προσφέρει λύση μέσω του παραδείγματος της Τουρκίας. Αυτό το κάνει ο Mehmet Y?lmaz της «Ζαμάν», ο οποίος ούτε λίγο ούτε πολύ αναφέρει ότι ναι μεν δεν υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η Τουρκία να γίνει Ιράν, τώρα που έλυσε η χώρα το πρόβλημα των πραξικοπημάτων, υπάρχει όμως πιθανότητα, σύμφωνα με το δημοσιογράφο, το Ιράν να δει με μεγαλύτερη προσοχή το παράδειγμα που προσφέρει η Τουρκία.


Κράτα μικρό καλάθι...
Η ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ της Άγκυρας πάντως προς τον Αχμεντινετζάντ προκαλεί αρκετές επιφυλάξεις για την κίνηση, θεωρώντας τη βεβιασμένη λόγω της κρισιμότητας της κατάστασης, αν και υπάρχουν σαφείς και αντικειμενικοί λόγοι για την Τουρκία να υποστηρίξει τον Αχμεντινετζάντ. Ίσως αποτελεί μίαν από τις πρώτες εφαρμογές του δόγματος Νταβούτογλου, περί «μηδενικών προβλημάτων με τις γειτονικές χώρες».
Κατανοητή ώς ένα σημείο η πολιτική Νταβούτογλου, αλλά αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι πρέπει η Τουρκία να κλείνει τα μάτια της, όταν λαμβάνουν χώρα κοσμογονικές εξελίξεις. «Εκτός εάν αυτό», όπως εύλογα διερωτάται ο αναλυτής της «Turkish Daily News», «έχει σχέση με τις δεκάδες διμερείς συμφωνίες για το ενεργειακό, που έχουν υπογράψει Άγκυρα και Τεχεράνη». Το να μην παίρνει θέση, όμως, στα εσωτερικά της γείτονός της η Τουρκία συνεπάγεται ότι κλείνει τα μάτια στην καταπίεση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προκαλώντας τους γύρω της, ακόμα και εάν η ίδια δεν είναι και η χώρα-πρότυπο σε τέτοια θέματα. «Οι Ιρανοί αφήνουν πίσω τους την οπισθοδρομικότητα, για να προλάβουν επιτέλους τον υπόλοιπο κόσμο». «Τι είναι όμως αυτό που επιδιώκει να επιτύχει η Τουρκία; Αλήθεια, η Τουρκία με ανησυχεί πιο πολύ αυτές τις ημέρες, παρά τα ίδιο το Ιράν. Αλήθεια, με ποιον συμπαρατάσσεται η Τουρκία;», αναρωτιέται ο Τούρκος αρθρογράφος και μαζί του αρκετοί άλλοι «επαναστατικά» σκεπτόμενοι άνθρωποι.

ΣΗΜΕΡΙΝΗ