Εκλογές, ΕΕ, Κύπρος, Ισραήλ και Ιράν

Του Αλέξανδρου Μασσαβέτα

Η εκτίμηση κάποιων αναλυτών πως “το 2011 θα είναι η σημαντικότερη χρονιά της δεκαετίας” για την Τουρκία είναι ίσως λίγο παρακινδυνευμένη. Ωστόσο, γενική είναι η πεποίθηση πως ξημερώνει για την Τουρκία ένα έτος εξαιρετικά σημαντικό από άποψη πολιτικής επικαιρότητας, καθώς αναμένεται το κόμμα του Ταγίπ Ερντογάν να κερδίσει τις προγραμματισμένες για την άνοιξη βουλευτικές εκλογές για τρίτη συνεχή φορά.
Όλες οι ενδείξεις συντείνουν στο ότι το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) πρόκειται να απολέσει ένα μικρό ποσοστό της εκλογικής του δύναμης στις ερχόμενες εκλογές.

Παράλληλα, ωστόσο, ο σχηματισμός αυτοδύναμης κυβέρνησης του ΑΚΡ θεωρείται ακόμη σήμερα από τους αναλυτές το πιθανότερο αποτέλεσμα των ερχόμενων εκλογών. Σε περίπτωση που το ΑΚΡ δεν κατορθώσει να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση, ενδεχόμενο που δεν φαίνεται να δέχονται οι περισσότεροι αναλυτές, θεωρείται πιθανός ο σχηματισμός κυβέρνησης συνασπισμού με το κουρδικό κόμμα BDP. Οι βουλευτές του τελευταίου ενδέχεται να κατέβουν ως ανεξάρτητοι στις εκλογές, προκειμένου να αποφύγουν το φράγμα του 10% των ψήφων που ένα κόμμα απαιτείται να συγκεντρώσει σε ολόκληρη την επικράτεια, ώστε να αποκτήσει κοινοβουλευτική εκπροσώπηση.

Στην περίπτωση συνεργασίας του ΑΚΡ με το κουρδικό κόμμα, θα σημειωθεί αναπόφευκτα κινητικότητα στο κουρδικό, που έχει βαλτώσει μετά τη σθεναρή αντίσταση της κεμαλικής και ακροδεξιάς πτέρυγας στο “κουρδικό άνοιγμα” της κυβέρνησης το 2009.

Προτεραιότητα η ΕΕ
Όσον αφορά το διπλωματικό μέτωπο, οι προτεραιότητες της Τουρκίας το 2011 αναμένεται να είναι η αναζωογόνηση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ και η σημείωση προόδου στις ειρηνευτικές συνομιλίες με την Κύπρο, αφενός, και με το Ισραήλ και το Ιράν, αφετέρου. Οι δύο πρώτες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες, καθώς το Κυπριακό αποτελεί το σημαντικότερο τεχνικό πρόβλημα στην πρόοδο της ενταξιακής πορείας της χώρας. Σημειώνεται πως οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις έχουν παραλύσει, καθώς δεν έχει ανοίξει ούτε ένα κεφάλαιο προς διαπραγμάτευση από το 2005. Η Τουρκία έχει περιέλθει σε απόγνωση, βλέποντας χώρες όπως η Κροατία, που άρχισαν τις ενταξιακές συνομιλίες τους πολύ αργότερα, να βρίσκονται ήδη στο κατώφλι της ένταξης.

Η κυβέρνηση του ΑΚΡ αναμένεται να δείξει μεγαλύτερη θέρμη για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Ο Ερντογάν και το κόμμα του επιβίωσαν της σοβαρής πολιτικής κρίσης που ταλάνισε τη χώρα τα έτη 2007 και 2008, ενώ πολλοί από τους ορκισμένους να απομακρύνουν την κυβέρνηση Ερντογάν με κάθε μέσο από την εξουσία βρίσκονται ήδη στη φυλακή, στο πλαίσιο της εξάρθρωσης της τρομοκρατικής οργάνωσης του παρακράτους Εργκενεκόν. Με τα του οίκου του σε ασφάλεια, ο Ερντογάν αναμένεται να ξαναδώσει προτεραιότητα στο ζήτημα της ένταξης, επιστρέφοντας στους ρυθμούς της γρήγορης προόδου των ετών 2002-2006.

Θα συνεχιστούν, εξάλλου, οι δηλώσεις κυβερνητικών αξιωματούχων, όπως εκείνη του υπουργού εξωτερικών Νταβούτογλου, πως “η ΕΕ πρέπει να προβεί σε μία στρατηγική επιλογή: είτε να παγώσει τις ενταξιακές μας συνομιλίες λόγω της Κύπρου είτε να πιέσει την ελληνική πλευρά για λύση”. Αυτές κρύβουν την πραγματικότητα πως η κυβέρνηση Ερντογάν δεν έχει άλλη επιλογή εκτός από το να προβεί σε τολμηρότερα ανοίγματα στην Κύπρο, παρά τις αντιδράσεις της αντιπολίτευσης που αναμένεται να είναι λυσσαλέες.

Η σχέση με το Ισραήλ
Όσον αφορά την άνευ προηγουμένου ένταση στις σχέσεις με το Ισραήλ, δεν διαφαίνεται μία εύκολη και γρήγορη λύση για την αποκλιμάκωσή της στον ορίζοντα. Τόσο η δεξιών/εθνικιστικών πεποιθήσεων κυβέρνηση Νετανιάχου όσο και η ισραηλινή κοινή γνώμη πνέουν μένεα κατά της Τουρκίας. Ήδη ισραηλινοί δημοσιογράφοι, αναλυτές και στελέχη των υπηρεσιών ασφαλείας αναρωτιούνται αν όντως θα κερδίσει εκ νέου τις εκλογές ο Ερντογάν. Είναι ηλίου φαεινότερον πως, όσο ο τελευταίος βρίσκεται στα ηνία της τουρκικής πολιτικής, οι Ισραηλινοί δεν είναι διατεθειμένοι να προβούν ούτε σε συμβολικές κινήσεις προσέγγισης – νιώθουν βαθύτατα προσβεβλημένοι από τον τούρκο ηγέτη και αποστροφή προς το πρόσωπό του. Όσο δε η Τουρκία εξακολουθεί να αποτελεί κόκκινο πανί για το Ισραήλ, πάνε περίπατο και οι φιλοδοξίες του Ερντογάν περί ανάληψης σημαντικού και εποικοδομητικού ρόλου στις προσπάθειες επίλυσης του Μεσανατολικού.
*
Αυτόκλητος μεσολαβητής. Τη χρονιά που πέρασε η τουρκική διπλωματία βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της διεθνούς επικαιρότητας, ιδίως με τις προσπάθειες (από κοινού με τη Βραζιλία) για μεσολάβηση ανάμεσα στη Δύση και το Ιράν. Ωστόσο, η μεσολαβητική αυτή προσπάθεια δεν απέτρεψε την επιβολή νέων κυρώσεων εις βάρος της Τεχεράνης. Η Τουρκία, στο πλαίσιο της προσπάθειας σύσφιξης σχέσεων με τους γείτονές της και της ανάληψης περιφερειακού ρόλου, θα συνεχίσει να αποτελεί τον αυτόκλητο μεσολαβητή Ιράν – Δύσης. Για οποιαδήποτε πρόβλεψη, όσον αφορά τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας όμως, θα πρέπει να περιμένουμε κάποιους μήνες ακόμη.