Ελληνο-Τουρκικό Διήμερο Προετοιμασίας της Επικείμενης Επίσκεψης Ερντογάν στην Αθήνα
Γιαννακόπουλος Βασίλειος
Μία ημέρα πριν την «επίσκεψη εργασίας» του Αναπληρωτή Υπουργού
Εξωτερικών Δ. Δρούτσα στην Τουρκία μετά από πρόσκληση του Τούρκου υπουργού
Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογου, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε την
ακόλουθη ανακοίνωση:
«Την Τετάρτη 7 και Πέμπτη 8 Απριλίου 2010 ο Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών,
κ. Δημήτρης Δρούτσας, πραγματοποιεί επίσκεψη εργασίας στην Τουρκία, μετά από
πρόσκληση του Υπουργού Εξωτερικών, κ. Ahmet Davutoğlu.
Την Τετάρτη 7 Απριλίου ο κ. Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών θα βρίσκεται στην
Κωνσταντινούπολη, όπου θα γίνει δεκτός από την Α.Θ.Π. τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ.
Βαρθολομαίο. Ο κ. Δρούτσας θα επισκεφθεί στη συνέχεια το Σισμανόγλειο Μέγαρο.
Στην Άγκυρα την Πέμπτη 8 Απριλίου το πρωί ο κ. Δρούτσας θα έχει κατ΄ ιδίαν
συνάντηση με τον Υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας, κ. Ahmet Davutoğlu. Θα
ακολουθήσουν συνομιλίες των αντιπροσωπειών, συνέντευξη Τύπου και γεύμα εργασίας.
Στη συνέχεια, ο κ. Αναπληρωτής Υπουργός θα γίνει δεκτός από τον Πρόεδρο της
Τουρκίας, κ. Abdullah Gül, και τον Πρωθυπουργό, κ. Recep Tayyip Erdoğan».
Στις 3 Απριλίου, ο Αναπληρωτής Υπουργος Εξωτερικών, σε συνέντευξή του
στη RealNews2, αναφερόμενος στα ελληνο-τουρκικά τόνισε μεταξύ άλλων ότι:
· «Ξεκινάμε μία νέα προσπάθεια προσέγγισης και συνεργασίας με την
Τουρκία».
· «Σε αυτήν την προσπάθεια εντάσσεται και η επίσκεψή μου στην Άγκυρα,
έπειτα από πρόσκληση του κ. Νταβούτογλου».
· «Εμείς θέλουμε να πιστέψουμε στα θετικά μηνύματα που εκπέμπει ο κ.
Ερντογάν».
· «Στόχος μας παραμένει η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο».
· «Η συμπεριφορά που βλέπουμε στο Αιγαίο εκ μέρους της Τουρκίας αποτελεί
σοβαρό εμπόδιο».
· «Θέλουμε βελτίωση των σχέσεων με την Τουρκία, αλλά πάντα με πλήρη
σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο και στα κυριαρχικά μας δικαιώματα».
· «Είναι θέμα κοινής λογικής ότι όταν υπάρχει τόσο έντονη στρατιωτική
δραστηριότητα σε τόσο περιορισμένο χώρο, αυξάνονται κατακόρυφα οι
πιθανότητες ατυχήματος. Μπροστά σε αυτό το ενδεχόμενο ο καθένας πρέπει
να αναλάβει τις ευθύνες του».
Τα κύρια σημεία μιας αντίστοιχης συνέντευξης που παρεχώρησε στις 7
Απριλίου ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου στο ΒΗΜΑ3, είναι
τα ακόλουθα:
· «Η επίσκεψη του κ. Δρούτσα είναι πολύ σημαντική. Επωφελούμενοι αυτής της
ευκαιρίας, θα πρέπει να ανεβάσουμε ταχύτητα για περαιτέρω βελτίωση των
διμερών σχέσεων».
· «Ο πρωθυπουργός Ερντογάν πρότεινε τη σύσταση ενός υψηλόβαθμου
Συμβουλίου Συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών. Πρόκειται για το νέο
μοντέλο στην άσκηση της εξωτερικής μας πολιτικής, από το οποίο έχουμε
επωφεληθεί πολύ στην προώθηση των σχέσεών μας με ορισμένους εκ των
γειτόνων μας. Ευθυγραμμίζεται επίσης με την εξωτερική πολιτική των
μηδενικών προβλημάτων4».
· «Είμαστε αποφασισμένοι να δημιουργήσουμε μια ζώνη ειρήνης, ευημερίας και
σταθερότητας με τους γείτονές μας. Η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση σε αυτή
την πολιτική».
· «Η ανοιχτή θάλασσα αποτελεί σήμερα περίπου το 50% του Αιγαίου
Πελάγους. Εφόσον τα πράγματα είναι έτσι, θα πρέπει να είναι μια θάλασσα
φιλίας και συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Εχω πληροφορηθεί ότι
οι πλόες που πρόσφατα ακολούθησαν τα πολεμικά μας πλοία στο Αιγαίο είναι
απολύτως σύμφωνοι με το διεθνές δίκαιο και την εθιμική πρακτική. Μάλιστα,
απαντώντας σε ερωτήσεις, υψηλόβαθμοι έλληνες αξιωματούχοι ανακοίνωσαν
δημοσίως ότι οι διελεύσεις των τουρκικών πολεμικών πλοίων ακολούθησαν
τους κανόνες της αβλαβούς διέλευσης. Ωστόσο αισθάνομαι ότι υπάρχει μια
διαφορετική αντίληψη στην άλλη πλευρά του Αιγαίου. Και πρέπει να σας πω
ότι βρίσκω μη εποικοδομητικές και παραπλανητικές τις αναφορές των
ελληνικών μέσων ενημέρωσης στο ζήτημα αυτό.».
· «Η οριοθέτηση της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας μεταξύ Τουρκίας και
Ελλάδας είναι μόνο μία από τις εκκρεμείς διαφορές στο Αιγαίο. Η διευθέτησή
της, από νομικής σκοπιάς, διασυνδέεται πάρα πολύ με άλλες διαφορές που
σχετίζονται με τη θαλάσσια δικαιοδοσία».
Από τις δύο παραπάνω συνεντεύξεις γίνεται προφανές ότι:
· Η διήμερη επίσκεψη του Έλληνα Αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών
στην Κωνσταντινούπολη και στην Άγκυρα αποσκοπεί στην
προετοιμασία της επικείμενης επίσκεψης Ερντογάν στην Αθήνα, στις
αρχές του καλοκαιριού.
· Οι επαφές των δύο πλευρών θα έχουν καθαρά διερευνητικό
χαρακτήρα και στην παρούσα φάση οι συνεντεύξεις εξυπηρετούν τις
εκατέρωθεν τοποθετήσεις.
· Η ελληνική πλευρά εμμένει σε μόνο μία ελληνο-τουρκική διαφορά, που
είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο. Βέβαια, η
οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο προϋποθέτει άρση του
“casus belli” από τουρκικής πλευράς, προκειμένου να προηγηθεί
επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ. Σε αντίθετη περίπτωση, η
οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας με τα χωρικά ύδατα των 6 ν.μ.
δημιουργεί πλεονέκτημα στην Τουρκία, καθώς η οριοθέτηση της
υφαλοκρηπίδας ξεκινά από τα όρια των χωρικών υδάτων.
· Η τουρκική πλευρά κάνει λόγο για ένα σύνολο εκκρεμών διαφορών
στο Αιγαίο. Μάλιστα, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών
χρησιμοποίησε τον όρο «ηπειρωτική υφαλορηπίδα», γεγονός που
αφήνει να εννοηθεί ότι η Άγκυρα δεν αποδέχεται την υφαλοκρηπίδα
των νήσων του Αιγαίου. Συνεπώς, η Τουρκία παραμένει στις πάγιες
θέσεις της και συνεχίζει να αποβλέπει στην απόκτηση δικαιωμάτων υφαλοκρηπίδας δυτικά των ελληνικών νήσων του Αιγαίου, μετατρέποντας μια «νομικής φύσης διαφορά» σε «διμερή πολιτική διαφορά», προκειμένου να ξεπεράσει τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου.
Το παράδοξο στη συνέντευξη του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών είναι η
αναφορά του στο «Διεθνές Δίκαιο». Ως γνωστόν, το άρθρο 2 του Ν.2321/1995
(κυρωτικού της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας) προβλέπει ότι «η Ελλάδα έχει το
αναφαίρετο δικαίωμα κατ'εφαρμογή του άρθρου 3 της κυρούμενης Σύμβασης να επεκτείνει σε οποιονδήποτε χρόνο το εύρος της χωρικής θάλασσας μέχρι αποστάσεως 12 ν.μ.»5,
εντούτοις η Άγκυρα συνεχίζει να απειλεί με χρήση βίας (casus belli) οποιαδήποτε
επέκταση πέραν των 6 ν.μ. Σημειώνεται ότι το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών
υδάτων μέχρι τα 12 ν.μ. έχει ασκηθεί ήδη από πολλά κράτη συμπεριλαμβανομένης
και της Τουρκίας, η οποία από το 1964 έχει επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στον
Εύξεινο Πόντο και τη Μεσόγειο στα 12 ν.μ.
Από τη συνάντηση οι δύο πλευρές αποσκοπούν σε συγκεκριμένα οφέλη:
· Η τουρκική πλευρά με τις τοποθετήσεις του Νταβούτογλου επιδιώκει
να καταδείξει, εμμέσως πλην σαφώς, τη στάση που θα τηρήσει η
Άγκυρα κατά τη διάρκεια πιθανών μελλοντικών διαπραγματεύσεων. Ο
Τούρκος υπουργός Εξωτερικών έχει συγκεκριμένο πακέτο διαφορών
για το Αιγαίο, στο οποίο αφήνει να εννοηθεί ότι θα
συμπεριλαμβάνονται τουλάχιστον οι «γκρίζες ζώνες», ο «εθνικός
εναέριος χώρος», το “FIR”, το «στρατιωτικό καθεστώς των νήσων του
Αιγαίου» και ασφαλώς ο «καθορισμός της υφαλοκρηπίδας».
· Η ελληνική πλευρά επιδιώκει να πείσει την Τουρκία ότι αν η Άγκυρα
αλλάξει συμπεριφορά, πιθανόν η Αθήνα να αποδεχθεί την έναρξη συνομιλιών για τον καθορισμό της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο, χωρίς ωστόσο να υποδεικνύει κάποια συγκεκριμένη οδό (διμερείς διαπραγματεύσεις ή διεθνές δικαστήριο).
Επίσης, η Αθήνα αναμένει επίσημη τουρκική πρόταση για αμοιβαία μείωση
των εξοπλιστικών προγραμμάτων. Ειδικά την παρούσα χρονική περίοδο, η Τουρκία
επιδιώκει να δελεάσει την Ελλάδα με το συγκεκριμένο επιχείρημα, γνωρίζοντας πολύ
καλά την οικονομική στενότητα της ελληνικής πλευράς.
2 σχόλια:
ΝΑΤΟ
Κήρυξε το Αιγαίο «γκρίζα ζώνη»
Αποκαλυπτική επιστολή του Αμερικάνου διοικητή του Αεροπορικού Στρατηγείου της Σμύρνης προς τον διοικητή του ελληνικού Αρχηγείου Τακτικής Αεροπορίας στη Λάρισα
Σύμφωνα με το ΝΑΤΟ, ολόκληρη η περιοχή του Αιγαίου, μαζί και τα ελληνικά νησιά, αποτελεί πλέον «γκρίζα ζώνη»
Σε ανοιχτό εκβιασμό προχώρησε ο Αμερικανός διοικητής του Αεροπορικού Υποστρατηγείου του ΝΑΤΟ, που εδρεύει στη Σμύρνη, κηρύσσοντας ολόκληρο το Αιγαίο σε «γκρίζα ζώνη», έως ότου γίνουν αποδεκτές οι τουρκικές θέσεις, που υποστηρίζονται από την αμερικανική πλευρά, για τον επιχειρησιακό έλεγχο του Αιγαίου, στο πλαίσιο των προωθούμενων διευθετήσεων γύρω από τη νέα δομή του ΝΑΤΟ.
Συγκεκριμένα, την περασμένη Πέμπτη, ο Αμερικανός διοικητής του Αεροπορικού Στρατηγείου της Σμύρνης, με επιστολή του προς τον διοικητή του ελληνικού ΑΤΑ (Αρχηγείο Τακτικής Αεροπορίας) στη Λάρισα, ο οποίος είναι ταυτόχρονα και διοικητής του ΝΑΤΟικού Κέντρου Αεροπορικών Επιχειρήσεων (του σημερινού CAOC-7, που επίσης εδρεύει στη Λάρισα και υπάγεται στη Σμύρνη), ουσιαστικά κηρύσσει το Αιγαίο σε «ουδέτερη ζώνη», σε ένα είδος «μαύρης τρύπας» για τα ΝΑΤΟικά ραντάρ μέχρι νεοτέρας. Στρώνει έτσι το έδαφος για τις κυοφορούμενες ρυθμίσεις σε βάρος των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων περί δημιουργίας «ζώνης αποφυγής εντάσεων».
Μέρος του περιεχομένου της εν λόγω επιστολής δημοσιεύεται στο χτεσινό φύλλο της εφημερίδας «Αδέσμευτος Τύπος». «Η δικαιολογία που επικαλέστηκε ο Αμερικανός αξιωματούχος από τη Σμύρνη – αναφέρεται στο δημοσίευμα – είναι πως θα είναι “τυφλός” τομέας για το ΝΑΤΟ η συγκεκριμένη περιοχή που εκτείνεται μέχρι την Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο, έως ότου αποσαφηνιστεί ποια χώρα έχει τα κυριαρχικά δικαιώματα στο Αιγαίο (!) και ποιο κράτος θα χαρακτηρίζει τα ίχνη που εμφανίζονται στα ραντάρ που το ελέγχουν (…) Στην παρούσα φάση χαρακτηρίζει ο Αμερικανός αξιωματούχος το Αιγαίο ως ουδέτερη και ευαίσθητη περιοχή».
Η ύπαρξη και το περιεχόμενο της επιστολής επιβεβαιώνονται, αλλά δεν υπήρξε επίσημη αντίδραση από το υπουργείο Εθνικής Αμυνας.
Προδιαγεγραμμένη πορεία
Αντικείμενο των ενδονατοϊκών διαβουλεύσεων για το Αιγαίο, είναι ο επιχειρησιακός έλεγχος, για λογαριασμό του ΝΑΤΟ, του εναέριου χώρου ολόκληρου του Αιγαίου, που περιλαμβάνει τόσο τον εναέριο χώρο των ελληνικών νησιών, όσο και τον εναέριο χώρο πάνω από τα διεθνή ύδατα. Δηλαδή, τον στρατηγικής σημασίας για την ελληνική άμυνα θαλάσσιο χώρο (Κεντρικό Αιγαίο) μεταξύ ηπειρωτικής Ελλάδας και ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου (Λέσβος, Χίος, Σάμος κλπ.), χώρος που ταυτίζεται με το χώρο ευθύνης του FIR Αθηνών.
Οι διαβουλεύσεις αυτές γίνονται στο πλαίσιο της εφαρμογής της νέας δομής του ΝΑΤΟ, βασικό χαρακτηριστικό της οποίας είναι η κατάργηση των εθνικών ορίων επιχειρησιακής ευθύνης, δηλαδή η κατάργηση των εθνικών-κρατικών συνόρων μεταξύ των χωρών μελών του ΝΑΤΟ και η καθιέρωση ενιαίου χώρου, ως απόρροια της παγκόσμιας διεύρυνσης των ορίων δράσης του ΝΑΤΟ στο πλαίσιο του νέου ιμπεριαλιστικό δόγματος.
Υπενθυμίζεται ότι με βάση την παραπάνω διαδικασία, βρίσκεται σε εκκρεμότητα το ζήτημα της συγχώνευσης των δύο ΝΑΤΟικών Κέντρων Αεροπορικών Επιχειρήσεων, του CAOC-7 της Λάρισας και του CAOC-6 του Εσκί Σεχίρ της Τουρκίας, σε ένα που έχει συμφωνηθεί να είναι το CAOC-4 στη Λάρισα. Ως χώρος ευθύνης του εν λόγω επιχειρησιακού κέντρου του ΝΑΤΟ έχει οριστεί ο εναέριος χώρος των ΝΑΤΟικών χωρών της περιοχής (Ελλάδας, Τουρκίας, Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Αλβανίας).
Σημείο τριβής αποτελεί η θέση του διοικητή, καθώς είχε συμφωνηθεί επί κυβέρνησης ΝΔ η εναλλαγή ανά διετία στη θέση αυτή Ελληνα και Τούρκου αξιωματικού, αλλά στην πορεία η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ άνοιξε και πάλι το θέμα αυτό, με αποτέλεσμα να μπουν εμπόδια από την τουρκική πλευρά.
Βέβαια, προϋπόθεση για τη λειτουργία του CAOC-4 της Λάρισας, είναι να έχει εικόνα όλου του εναέριου χώρου που θα καλύπτει, μέσω της διασύνδεσης των ραντάρ επιτήρησης και ελέγχου της Ελλάδας και της Τουρκίας. Για το σκοπό αυτό – της διασύνδεσης των ραντάρ – πραγματοποιούνται επαφές στη Σμύρνη ανά τακτά διαστήματα, μεταξύ αξιωματικών των Γενικών Επιτελείων Αεροπορίας Ελλάδας και Τουρκίας αλλά χωρίς, προς το παρόν, αποτέλεσμα. Να σημειωθεί ότι το θέμα των ορίων επιχειρησιακής ευθύνης δεν υφίσταται πλέον αφού οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ έχουν κατά καιρούς αποδεχθεί τη δημιουργία του ενιαίου ΝΑΤΟικού χώρου.
Προμηνύονται εξελίξεις
Ετσι φθάσαμε στην παρούσα επιστολή του Αμερικανού διοικητή της Σμύρνης, ο οποίος εκβιάζει υπέρ των τουρκικών θέσεων απειλώντας με «γκριζοποίηση» του Αιγαίου, στην ουσία επιβάλλοντάς την, σε ένα μεταβατικό στάδιο προς την πλήρη ΝΑΤΟποίησή του, έως ότου υπάρξει συμφωνία Ελλάδας – Τουρκίας για τα CAOC και την εφαρμογή της νέας δομής.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που υπάρχουν, δεν πρόκειται να υπάρξει τέτοια συμφωνία και κατά συνέπεια αυτό που θα ισχύει, είναι ό,τι περιγράφεται στην επιστολή του αξιωματούχου του ΝΑΤΟ, πράγμα για το οποίο δεν μπορεί να υπάρξει «βέτο» από την ελληνική πλευρά, καθώς δεν πρόκειται για κάποια ρύθμιση, αλλά για δημιουργία νέων τετελεσμένων σε βάρος των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Δηλαδή, όλο το Αιγαίο, περιλαμβανομένου και του ελληνικού εθνικού χώρου, θα είναι για το ΝΑΤΟ μια «ουδέτερη ζώνη», όπου δε θα εμφανίζονται στα ΝΑΤΟικά ραντάρ τα όσα διαδραματίζονται με τις παράνομες πτήσεις των τουρκικών μαχητικών και τις αντίστοιχες αναχαιτίσεις από ελληνικά μαχητικά αεροσκάφη. Ετσι το ΝΑΤΟ κλείνει τα μάτια απέναντι στις τουρκικές προκλήσεις και στην ουσία τους δίνει το «πράσινο φως».
Οσο κι αν οι εξελίξεις αυτές αποτελούν ενδονατοϊκές ρυθμίσεις, τα αποτελέσματα που παράγουν εδραιώνουν «ντε φάκτο» ένα καθεστώς για την κυριαρχία στο Αιγαίο σε βάρος των ελληνικών θέσεων. Ταυτόχρονα, προετοιμάζουν το έδαφος για γενικότερες ρυθμίσεις και διευθετήσεις, όπως αυτές που τελευταία έχουν δει το φως της δημοσιότητας περί δημιουργίας «ζώνης αποφυγής της έντασης» στο μισό Αιγαίο, την περιοχή που εκτείνεται ανατολικά του 25ου Μεσημβρινού. Εξάλλου, και τα αναγραφόμενα στην επιστολή του ΝΑΤΟικού διοικητή, όπου περιγράφει το Αιγαίο ως «ουδέτερη και ευαίσθητη» περιοχή, προμηνύουν τέτοιες εξελίξεις.
Δημοσίευση σχολίου