Ένταση στις σχέσεις Αλεβίδων και Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος

Σε περίοδο έντονης αντιπαράθεσης έχουν εισέλθει οι σχέσεις Αλεβίδων - Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος στην Τουρκία. Η στάση της αξιωματικής αντιπολίτευσης έναντι των Αλεβίδων εγκαινίασε ένα νέο κεφάλαιο στις συζητήσεις περί «δημοκρατικού ανοίγματος», κινητοποιώντας παράλληλα τους αντίπαλους πολιτικούς μηχανισμούς.

Οι σχέσεις μεταξύ των Αλεβίδων και του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (ΡΛΚ) είναι κατά κοινή ομολογία αρκετά τεταμένες το τελευταίο διάστημα. Η κατάσταση επιδεινώθηκε ιδιαίτερα μετά την κάλυψη που παρείχε ο πρόεδρος του κόμματος Ντενίζ Μπαϊκάλ στον άμεσο συνεργάτη του και εξέχον στέλεχος του ΡΛΚ Ονούρ Οϊμέν, γνωστό σε εμάς κυρίως για τις εξοργιστικές του δηλώσεις κατά το παρελθόν.

Αφορμή για την ένταση υπήρξε η δήλωση του Οϊμέν προ δεκαπενθημέρου στη συζήτηση περί του «δημοκρατικού ανοίγματος» που έλαβε χώρα στην Εθνοσυνέλευση. Ο πρώην διπλωμάτης, αναφερόμενος στα όσα είχε ανακοινώσει ο ισλαμιστής πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για την τρομοκρατία, είχε προβεί σε δηλώσεις που θεωρήθηκαν προσβλητικές από τους Αλεβίδες. Συγκεκριμένα ο Οϊμέν είχε κάνει δηλώσεις που φάνηκε να υποστηρίζουν την αιματηρή καταστολή της εξέγερσης του Ντερσίμ (σημερινό Τουντζελί) από τον καθεστωτικό στρατό το 1937. Η τοποθέτηση του Οϊμέν, μολονότι ζήτησε συγγνώμη αργότερα, εξόργισε τους Αλεβίδες της περιοχής του Ντερσίμ (στη συγκεκριμένη περίπτωση Κούρδοι), που ένιωσαν αφενός να εξισώνονται με τους αγωνιστές του ΡΚΚ και αφετέρου να προδίδονται από το κόμμα το οποίο στηρίζουν επί χρόνια, παρότι ήταν το κόμμα εκείνο που είχε εφαρμόσει σχέδιο εξόντωσης χιλιάδων αμάχων στον συγκεκριμένο νομό, όσο και τη μετονομασία του.

Η κάλυψη που παρείχε ο Ντενίζ Μπαϊκάλ στον Οϊμέν, παρά την έμμεση έκφραση της αντίθεσής του στις επιχειρήσεις καταστολής εκ των υστέρων, εξόργισε τις οργανώσεις των Αλεβίδων, αλλά κυρίως τα στελέχη του κόμματος αλεβικής καταγωγής. Οι μεν οργανώσεις βρήκαν την ευκαιρία να καταδικάσουν την τοποθέτηση του προέδρου του ΡΛΚ και των συνεργατών του, τα δε οργανωμένα στελέχη του κόμματος να αποχωρήσουν μαζικά από τις τοπικές οργανώσεις -κυρίως στις νοτιοανατολικές επαρχίες της Τουρκίας- σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Εξάλλου, με την πράξη τους αυτή οι τελευταίοι έδιναν μια ισχυρή απάντηση στον Μπαϊκάλ, ο οποίος, απευθυνόμενος προς τον πρωθυπουργό Ερντογάν, είχε θεωρήσει τους Αλεβίδες δεδομένους συμμάχους του ΡΛΚ. Ο Μπαϊκάλ, ποντάροντας προφανώς στο ότι οι Αλεβίδες, λόγω δογματικών διαφορών με τους Σουνίτες, δεν θα συνέπρατταν πολιτικά με την ισλαμική παράταξη, είχε αποθαρρύνει εμφατικά τον Ερντογάν να τους προσεγγίσει. Σημαντικός αριθμός Αλεβίδων, λοιπόν, όχι μόνο παραιτήθηκε από το κόμμα, αλλά εισχώρησε σε άλλα κόμματα, όπως το κυβερνών ισλαμικό κόμμα, εκφράζοντας έτσι με τον πιο έντονο τρόπο τη δυσαρέσκειά του για τον τρόπο με τον οποίο η ηγεσία του ΡΛΚ χειρίστηκε την όλη υπόθεση.

Εξάλλου, πέραν του ισλαμικού κόμματος ΑΚΡ, ενδιαφέρον να προσεγγίσει τους Αλεβίδες έδειξε και το Κόμμα της Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ) του Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Οι υπερεθνικιστές μάλιστα δεν έχασαν την ευκαιρία να προτείνουν και ένα σχέδιο δράσης δέκα σημείων για την εξομάλυνση των σχέσεων Αλεβίδων και κράτους. Ας σημειωθεί ότι η πρόταση των υπερεθνικιστών περιείχε μεγάλο αριθμό πάγιων αιτημάτων της εν λόγω κοινότητας, όπως για παράδειγμα τη συμμετοχή των Αλεβίδων στην Προεδρία των Θρησκευτικών Υποθέσεων, τη χρηματοδότησή τους από το κράτος κ.λπ. Το παράδοξο της υπόθεσης, βέβαια, έγκειται στο ότι κατά το παρελθόν οι υπερεθνικιστές πρωτοστάτησαν στις βίαιες επιθέσεις ενάντια στους Αλεβίδες.

Η απρόσμενη εξέλιξη που σημειώθηκε στις σχέσεις μεταξύ ΡΛΚ και Αλεβίδων αποδεικνύει ότι η κατάσταση της κοινότητας αυτής, η οποία είχε βάναυση μεταχείριση από το καθεστώς και το παρακράτος, αποτελεί ένα θέμα που πρέπει να επιλυθεί μαζί με όλα τα ζητήματα της ίδιας κατηγορίας στο πλαίσιο ενός σοβαρού δημοκρατικού διαλόγου. Το γεγονός ότι όλες σχεδόν οι παρατάξεις έδειξαν ενδιαφέρον προς τους Αλεβίδες, μολονότι οι τελευταίοι έχουν ανοιχτούς λογαριασμούς με τα κόμματα αυτά, είναι ενδεικτικό και της δυνάμει πολιτικής τους ισχύος, έστω και περιορισμένης, στη γείτονα χώρα, η οποία θα μπορούσε να μεταφραστεί σε δυναμικότερη παρουσία αν οι συνθήκες ήταν ώριμες.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος