Αλλάζει ο προσανατολισμός της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής;

Του Έρολ Ισμίρλι
Πιθανή μετάθεση στη διπλωματική πολιτική της Τουρκίας.Μολονότι η τουρκική κυβέρνηση αρνείται την όποια αλλαγή πλεύσης στην εξωτερική πολιτική, η μετάθεση των προτεραιοτήτων της στην περιοχή προκάλεσε μια λεπτομερή εξέταση – ιδιαίτερα στον δυτικό κόσμο.
Ο εδρεύων στην Ουάσιγκτον ειδικός επί θεμάτων εξωτερικής πολιτικής και αρθρογράφος της ημερησίας Χουριέτ, ο Ιλχάν Τανίρ, μίλησε με τον ανταποκριτή των SETimes Έρολ Ισμιρλί για το εάν υπάρχει αλλαγή στη διπλωματική πλεύση της χώρας.

SETimes: Στον συνεχιζόμενο διάλογο για το εάν η Τουρκία έχει αλλάξει τον άξονα της πορείας της, πώς θα περιγράφατε την εξωτερική πολιτική του κυβερνώντος κόμματος δικαιοσύνης και ανάπτυξης (ΚΔΑ);
Ιλχάν Τανίρ: Πρώτον, νομίζω ότι η κυβέρνηση του ΚΔΑ θα πρέπει να θεωρηθεί ότι πρωταρχικά βασίζεται σε πραγματικά δεδομένα παρά σε ιδεολογικά. Θα ισχυριζόμουν ακόμα ότι η σημερινή κυβέρνηση είναι η πιο πραγματιστική κυβέρνηση που είχε ποτέ η Τουρκία. Όσον αφορά τις εξωτερικές σχέσεις, το ΚΔΑ θεωρείται μερικές φορές ως η πλέον φιλελεύθερη και φιλοδυτική (εστιασμένη) κυβέρνηση στην ιστορία της Τουρκίας.
SETimes: Θεωρείτε ότι το κίνητρο πίσω από τις νέες πολιτικές εντοπίζεται στην περιφερειακή ισχύ ή για να καταστεί η φωνή του μουσουλμανικού κόσμου;
Τανίρ: Ο κυριότερος λόγος για την ενεργοποίηση των πολιτικών αυτών είναι, πιστεύω, η θέση της Τουρκίας ως περιφερειακή δύναμη όπως και σε άλλα μέρη του κόσμου. Οι χαράσσοντες την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, με τον υπουργό εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου να είναι από τους κύριους πρωταγωνιστές, φαίνεται να πιστεύουν ότι η Τουρκία διαθέτει αρκετά εργαλεία στην εργαλειοθήκη της για να διαδραματίσει έναν τέτοιο ρόλο. Η ιστορία της χώρας, η αναπτυσσόμενη οικονομία της, ο σχετικά τεράστιος πληθυσμός της, η γεωγραφική της θέση – με τα πλεονεκτήματα ή τα προβλήματά της, η θρησκευτική της ταυτότητα και το εγκόσμιο παρελθόν της, τους οδήγησε στο να πιστεύουν ότι η Τουρκία μπορεί όντως να αναλάβει την αποστολή μιας περιφερειακής δύναμης.
Η Τουρκία προσπαθεί να ξεμπλοκάρει το ιστορικό της αδιέξοδο με την Αρμενία και αναζητά καλύτερες σχέσεις με τους Κούρδους στο βόρειο Ιράκ καθώς και με τους Κούρδους της Τουρκίας. Υποστήριξε επίσης και τις συνομιλίες επανένωσης στην Κύπρο, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος του 2004… και εξακολουθεί να διατηρεί μια σταθερή προσέγγιση για πλήρη ένταξη στην ΕΕ… Συνεπώς, μπορεί να ειπωθεί ότι η Τουρκία επιχειρεί να αναβαθμίσει το προφίλ της τόσο στην Ανατολή όσο και στη Δύση.
Ως εκ τούτου, πιστεύω πραγματικά ότι αυτή η βαθιά στρατηγική σκέψη και πολυδιάστατη προσέγγιση ενσωματώνει εγκυμονεί πολλούς κινδύνους. Εάν υπάρξει κακή διαχείριση αυτού του πνεύματος αυτοπεποίθησης, μερικές από τις συνέπειες μπορεί να αποβούν αρκετά τραυματικές.
SETimes: Θεωρείτε ότι η αυτοπεποίθηση της Άγκυρας θα δημιουργήσει προβλήματα στις σχέσεις της με τη Δύση;
Τανίρ: Οι σχέσεις της Τουρκίας με τους δύο άμεσους γείτονές της –την Συρία και το Ιράκ- προκάλεσαν έκπληξη σε πολλούς κατά τα τελευταία χρόνια. Στις δύο αυτές περιπτώσεις, η Τουρκία δέχθηκε και εξακολουθεί να δέχεται βαριά πυρά από πολλούς ειδικούς κατάστρωσης πολιτικής και σχολιαστές, τόσο στη Δύση όσο και στην Τουρκία.
Όσον αφορά τις σχέσεις της με τη Συρία, η τουρκική ομάδα εξωτερικής πολιτικής διάβασε τα διεθνή συμπεράσματα και πρόβλεψε ότι έπρεπε να απαλύνει την σκληρή στάση και πολιτική της κατά της Συρίας.
Από την άλλη, η Τουρκία επιχειρεί να εφαρμόσει την ίδια προσέγγιση στις σχέσεις της με έναν ακόμα προβληματικό γείτονα, το Ιράν. Η Τουρκία και το Ιράν είναι δύο χώρες που ανταγωνίζονται για περιφερειακή επιρροή εδώ και αιώνες… Η πρόσφατη ιστορία με το Ιράν, ιδίως το ισλαμικό καθεστώς, έφτασε στο αποκορύφωμα στο Ιράν 30 περίπου χρόνια πριν, και κατέληξε σε περισσότερο τεταμένες σχέσεις…
SETimes: Αξίζει επίσης να σημειωθεί η ψυχρότητα στις σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ όσον αφορά τις σημερινές τάσεις εξωτερικής πολιτικής. Πώς το αξιολογείτε αυτό;
Τανίρ: Εν πρώτοις, η διαμαρτυρία της Τουρκίας κατά της προσέγγισης του Ισραήλ έχει λογική βάση. Ωστόσο, όταν εξετάσουμε αναλυτικότερα την προσέγγιση αυτή, βλέπουμε ότι οι πολιτικοί ηγέτες της Τουρκίας δεν ασκούν μόνο κριτική. Η Τουρκία εφαρμόζει μερικά αιχμηρά επιχειρήματα στις διπλωματικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, το πρόσφατο ιστορικό των οποίων ήταν πολύ καλό.
Τα επιχειρήματα αυτά διατυπώθηκαν ξανά και ξανά, προφανώς για τη γεφύρωση της σχέσης με το Ισραήλ. Οι τούρκοι ηγέτες δεν χαλάρωσαν τις επικρίσεις τους για το Ισραήλ μετά τη σύνοδο του Νταβός, ενώ η πλευρά των ισραηλινών, τουλάχιστον μερικές φορές, έτεινε κλάδο ελαίας. Μόνο τελευταία ο πρωθυπουργός του Ισραήλ απέρριψε τον μεσολαβητικό ρόλο της Τουρκίας με τη Συρία, πράγμα που έδωσε επίσημα τέλος στην από δεκαετιών προϋπάρχουσα στρατηγική συμμαχία.