Τουρκία: Σε βαθύ τέλμα κυβέρνηση και οικονομία

ΤΗΣ ΜΑΡΙΛΙΖ ΦΑΣΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ
Η δήλωση του Τούρκου πρωθυπουργού Ταγίπ Ερντογάν ήταν σύντομη αλλά σαφής. "Πήραμε το μήνυμα" τόνισε, αναγνωρίζοντας ότι δεν είναι διόλου ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα των δημοτικών εκλογών της Κυριακής, κατά τις οποίες το κυβερνών AKP διατήρησε μεν τη πρωτιά, αλλά έχασε σημαντικό έδαφος για πρώτη φορά από τότε που ανέλαβε την εξουσία, το 2002. Όμως, το πρόβλημα για τον Τούρκο πρωθυπουργό είναι ότι τα περιθώρια ελιγμών του είναι στενά, καθώς η λαϊκή δυσαρέσκεια πηγάζει από την οικονομική δυσπραγία, που αντί να βελτιωθεί πιθανότατα θα χειροτερέψει.

Τα χθεσινά στοιχεία για τη πορεία των τουρκικών ρυθμών ανάπτυξης ήρθαν απλά να σφραγίσουν την εικόνα που γνωρίζουν καλά στη καθημερινότητα τους οι Τούρκοι πολίτες. Το τέταρτο τρίμηνο του 2008 η οικονομία παρουσίασε δραματική υποχώρηση σε ποσοστό 6,2%(!) σε ετήσια βάση, σε σχέση με το 5,4% που ανέμεναν οι αναλυτές, αλλά και την οριακή άνοδο ύψους 1,2% που είχε σημειωθεί το τρίτο τρίμηνο. Με τον τρόπο αυτό η χρονιά συνολικά έκλεισε στο 1,1%, σε σχέση με το 4,7% του 2007, και δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι τα στοιχεία του πρώτου τριμήνου του 2009 θα επιβεβαιώσουν το βαθύ τέλμα στο οποίο έχει βυθιστεί η γειτονική μας οικονομία.
Η είδηση της πρώτης κάμψης της τουρκικής οικονομίας εδώ και μία επταετία επιβάρυνε το κλίμα για τη κυβέρνηση Ερντογάν. Και βέβαια ενέτεινε την ανάγκη για άμεση επίτευξη συμφωνίας για τη χορήγηση δανείου από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Οι συνομιλίες των δύο πλευρών διεκόπησαν τον Ιανουάριο εν μέσω διαφωνιών για τους φορολογικούς χειρισμούς της κυβέρνησης και τα επίπεδα των δαπανών, καθώς η κυβέρνηση δεν επρόκειτο να προχωρήσει σε αντιλαϊκές περικοπές ειδικά εν όψει των δημοτικών εκλογών. Όμως, το ΔΝΤ είναι ανυποχώρητο ως προς την απαίτηση του για ένα νέο, μειωμένο πλάνο δαπανών. Η δε, αναμενόμενη περαιτέρω επιβάρυνση των μακροοικονομικών στοιχείων θα εντείνει την πίεση προς τη κυβέρνηση να υποχωρήσει, εξασφαλίζοντας τη πολύτιμη οικονομική βοήθεια του διεθνούς οργανισμού.
"Τα στοιχεία του τέταρτου τριμήνου ήταν απλά το πρώτο από μια σειρά αρνητικά νούμερα. Τα στοιχεία του πρώτου τριμήνου θα είναι πολύ χειρότερα, πιθανότατα με κάμψη άνω του 9% και η κακή αυτή εικόνα θα διατηρηθεί τουλάχιστον μέχρι και το τρίτο τρίμηνο" υποστήριξε σε δηλώσεις του στο πρακτορείο Bloomberg ο Ινάν Ντεμίρ της Finansbank AS. Πραγματικά οι προβλέψεις των περισσότερων διεθνών οίκων κάνουν λόγο για υποχώρηση της τουρκικής οικονομίας κατά 9% με 10% κατά το πρώτο τρίμηνο.
Το σύνολο, άλλωστε, των επιμέρους στοιχείων συνηγορούν προς τη κατεύθυνση αυτή. Η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε κατά 12,6% το τέταρτο τρίμηνο και κατέρρευσε σε ποσοστό 21,3% τον Ιανουάριο, που είναι και το χειρότερο νούμερο που έχει καταγράψει ποτέ ο δείκτης. Οι εξαγωγές έχουν παγώσει, οι επενδύσεις επίσης, ενώ τα επίπεδα καταναλωτικών δαπανών συρρικνώνονται συνεχώς αντανακλώντας τη διολίσθηση του δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης στο χαμηλότερο σημείο από το 2003. Όσον αφορά στην ανεργία, ο δείκτης εκτοξεύθηκε το Δεκέμβριο στο 13,6%, που είναι το υψηλότερο ποσοστό των τελευταίων τεσσάρων ετών, και μεταφράζεται σε 3,274 εκατομμύρια ανέργους.
Δημοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε προ ημερών από την International Investors Association, ήτοι την τουρκική ένωση ξένων επενδυτών, έδειξε ότι το 73% των ξένων επενδυτών που δραστηριοποιούνται στη χώρα θεωρούν ότι η οικονομική σταθερότητας της χώρας θα επιβαρυνθεί περαιτέρω μέσα στο επόμενο εξάμηνο. Επίσης έδειξε ότι η μεγάλη πλειοψηφία περιμένει από τη κυβέρνηση να θέσει ως πρώτη προτεραιότητα τη δημιουργία ενός πακέτου ώθησης της οικονομίας, αλλά και να υπογράψει άμεσα τη συμφωνία δανειοδότησης της από το ΔΝΤ.
Το δημοσιονομικό πλάνο της κυβέρνησης βασίζεται σε προβλέψεις για ρυθμούς ανάπτυξης της τάξεως του 4% για το 2009. Όμως, το σύνολο των αναλυτών θεωρεί το ποσοστό αυτό ανέφικτο, με το ΔΝΤ να προβλέπει κάμψη κατά 1,5%, και τη Παγκόσμια Τράπεζα να κάνει λόγο για υποχώρηση σε ποσοστό 2%. Η ίδια η κεντρική τράπεζα της χώρας, κατά τη τελευταία συνεδρίαση της, παραδέχτηκε ότι η οικονομική κρίση θα ενταθεί και ότι η ανάκαμψη θα καθυστερήσει. Μάλιστα, στα πρακτικά της συνεδρίασης, που δημοσιεύτηκαν χθες, επιβεβαιώθηκε η πρόθεση της τράπεζας να συνεχίσει να κάνει ότι μπορεί για τη στήριξη της οικονομίας, κυρίως μέσω της συνεχιζόμενης χαλάρωσης του κόστους δανεισμού.
Η κεντρική τράπεζα έχει μειώσει ήδη τα επιτόκια πέντε φορές, συνολικά κατά 625 μονάδες βάσης από το περασμένο Νοέμβριο, με αποτέλεσμα τη διαμόρφωση τους στο χαμηλό επίπεδο ρεκόρ του 10,50%. Κίνηση που τουλάχιστον διευκολύνεται από την διολίσθηση του πληθωρισμού, ο οποίος το Φεβρουάριο υποχώρησε στο 7,7%, που είναι το μικρότερο ποσοστό εδώ και ενάμισι χρόνο, και αναμένεται να πέσει έως και στο 7,5% μέχρι τα τέλη της χρονιάς.