Υδατοστρατηγική στη Μεσοποταμία

Ο υδάτινος πύργος της Βαβυλώνας
Η εξάντληση των πηγών μεταλλάσσει και τη «διπλωματία του Τίγρη και του Ευφράτη» μεταξύ Τουρκίας, Συρίας, Ιράκ
ΤΗΣ GΑΕLLΕDUΡΟΝΤ
Τα τελευταία 80 χρόνια, τα νερά του Τίγρη και του Ευφράτη αποτελούν σημείο τριβής μεταξύ της Τουρκίας, της Συρίας και του Ιράκ που μοιράζονται την περιοχή της αρχαίας Μεσοποταμίας. Οι τρεις χώρες έχουν βρεθεί πολλές φορές στα πρόθυρα ένοπλης σύρραξης με αφορμή τη διαχείριση των υδάτινων όγκων, στοιχείο ζωτικής σημασίας για την οικονομική τους ανάπτυξη. Η Τουρκία βρίσκεται στην πλέον προνομιακή θέση καθώς έχει την τύχη να βρίσκονται στο έδαφός της οι πηγές και των δύο ποταμών οι οποίοι στη συνέχεια διά μέσου του Ιράκ και της Συρίας εκβάλλουν στον Περσικό Κόλπο.

Τη δεκαετία του 1970, πολλές ήταν οι φορές που η Συρία και το Ιράκ απέφυγαν την τελευταία στιγμή τη σύγκρουση καθώς η πρώτη κατασκεύαζε εκείνη την εποχή τα πρώτα φράγματα στον Ευφράτη. Τα επόμενα χρόνια η Τουρκία προκάλεσε πολλές φορές την οργή της Συρίας διακόπτοντας τη φυσική ροή του ποταμού προκειμένου να γεμίσει την τεχνητή λίμνη που τροφοδοτείται από το φράγμα Ατατούρκ. Το φράγμα αποτελεί το σημαντικότερο έργο του Σχεδίου για τη Νοτιοανατολική Ανατολία. Ενα ολοκληρωμένο σχέδιο αποτελούμενο από 22 συνολικά φράγματα τα οποία διασφαλίζουν την αδιάκοπη άρδευση της περιοχής αλλά και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Ωστόσο το νερό χρησιμοποιήθηκε ακόμη και ως μοχλός πίεσης για αμιγώς πολιτικούς σκοπούς. Ετσι η Τουρκία συνήθιζε ως το 1999 να «κλείνει τις στρόφιγγες» του νερού προς τη Συρία ως αντίποινα στην προστασία που παρείχε η χώρα στον κούρδο ηγέτη Αμπντουλάχ Οτσαλάν.
Τα δεδομένα έχουν αλλάξει από τότε λόγω της όξυνσης του προβλήματος και των επιπτώσεών του που γίνονται ολοένα και πιο εμφανείς. Αυτό διαπιστώνει και ο πρόεδρος του Παγκοσμίου Συμβουλίου για το νερό. «Πριν από τρία χρόνια συγκέντρωσα τους αντιπροσώπους των τριών χωρών σε μια αίθουσα στο Μεξικό για να τους υποχρεώσω να συζητήσουν» θυμίζει ο κ. Λόΐκ Φοσόν. «Σήμερα τα πράγματα πηγαίνουν καλύτερα» ομολογεί ο ίδιος. «Στόχος μας είναι να χρησιμοποιούμε και να μοιραζόμαστε το νερό ισότιμα» δήλωσε πρόσφατα ο τούρκος υπουργός Περιβάλλοντος Βεϊσέλ Ερόγλου.
Oπως επισημαίνουν ειδικοί περιβαλλοντικών οργανώσεων της Τουρκίας, το πιο ανησυχητικό φαινόμενο είναι η αποσάθρωση και η υποχώρηση των εδαφών εξαιτίας της κατακράτησης των ιζημάτων από τα φράγματα. «Οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις είναι λιγότερο γόνιμες και περισσότερο βρώμικες» διαπιστώνει ο Γκιουβέν Εκέν, πρόεδρος της οργάνωσης Doga Dernegi. Ο ίδιος εξηγεί ότι τα ιζηματογενή φορτία που μεταφέρονται από τα ποτάμια συμβάλλουν τόσο στη γονιμότητα όσο και στον φυσικό καθαρισμό των εδαφών από άλλες προσμείξεις. Το όφελος από το συνέδριο που πραγματοποιείται αυτές τις ημέρες στην Κωνσταντινούπολη πιθανόν να είναι η σύναψη μιας νέας τριμερούς συμφωνίας, έναν χρόνο μετά την ανεπιτυχή προσπάθεια να ιδρυθεί ένα Ινστιτούτο για το νερό.
BHMA