Λύση συνομοσπονδίας θέλουν οι Τούρκοι

Η «Σημερινή» αποκαλύπτει σήμερα το απόρρητο έγγραφο που παρέδωσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Δημήτρης Χριστόφιας στους αρχηγούς των κομμάτων προς ενημέρωση για το Κεφάλαιο της Διακυβέρνησης και Κατανομής Εξουσιών, και το οποίο έγινε αντικείμενο διεξοδικής ανάλυσης στη χθεσινή συνεδρία του Εθνικού Συμβουλίου. Όπως διαπιστώνεται από τις καταγεγραμμένες θέσεις των Τούρκων, βασική επιδίωξή τους είναι η λύση συνομοσπονδίας στο Κυπριακό, επί τη βάσει δύο κυρίαρχων κρατών. Τεκμαίρεται, επίσης, ότι έχουν ξεφύγει πλήρως από τη βάση της δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας και από το πλαίσιο επίλυσης του Κυπριακού που καθορίζουν οι αποφάσεις και τα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Προκύπτει, ακόμη, ότι έχουν ανατρέψει πλήρως την «κοινή βάση» έναρξης των απευθείας διαπραγματεύσεων.

Επί του εγγράφου, θα τοποθετηθούν οι πολιτικοί αρχηγοί στην επόμενη συνεδρία του Εθνικού Συμβουλίου, που είναι προγραμματισμένη για τις 10 Μαρτίου.
Το έγγραφο, υπό τον τίτλο «Έγγραφο Συγκλίσεων και Αποκλίσεων στο Κεφάλαιο Διακυβέρνηση και Κατανομή Εξουσιών», περιλαμβάνει, υπό μορφή διπτύχου, τα σημεία σύγκλισης και διαφωνίας των δύο πλευρών σε όλες τις ενότητες και υποκεφάλαια του Κεφαλαίου της Διακυβέρνησης.

Συγκεκριμένα, σ’ ένα κείμενο 35 σελίδων, παρατίθενται τα σημεία σύγκλισης και τα σημεία διαφωνίας στις 13 ενότητες του Κεφαλαίου, ήτοι Ομοσπονδιακές Αρμοδιότητες, Εκτελεστική Εξουσία, Νομοθετική Εξουσία, Δικαστική Εξουσία, Εξωτερικές Σχέσεις, Δημόσια Υπηρεσία και Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας, Ομοσπονδιακή Αστυνομία, Ανεξάρτητοι Αξιωματούχοι, Ομοσπονδιακά Αδικήματα, Σχέση της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης με τις Πολιτείες, Ιεραρχία Κανόνων, Συνεργασία και Συντονισμός, Προηγούμενες Πράξεις.

Όπως προκύπτει από την ανάγνωση του εγγράφου, υπάρχουν τεράστιες διαφορές ανάμεσα στις δύο πλευρές σε κεφαλαιώδη ζητήματα, όπως αυτά της Εκτελεστικής Εξουσίας και της Σχέσης της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης με τις Πολιτείες, ενώ σε άλλα, λιγότερο ουσιώδους σημασίας θέματα, όπως αυτά της Δικαστικής Εξουσίας, των Ομοσπονδιακών Αδικημάτων, της Συνεργασίας και Συντονισμού, και της Ιεραρχίας Κανόνων, παρουσιάζεται απόλυτη ή πολύ μεγάλη σύγκλιση.

Είναι χαρακτηριστικό πως στο κρίσιμο υποκεφάλαιο της Εκτελεστικής Εξουσίας, δεν υπάρχει κανένα σημείο σύγκλισης, ενώ και στην ενότητα Σχέση της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης με τις Πολιτείες, όπου επίσης είναι χαώδες το χάσμα, καταγράφονται μόλις τρία σημεία σύγκλισης, και έξι σημεία διαφωνίας.

Δύο κυρίαρχα κράτη
Όπως περαίνεται από την κωδικοποίηση των αποκλινουσών θέσεων των δύο πλευρών σ’ αυτά τα κεφαλαιώδη θέματα, η τ/κ πλευρά επιδιώκει, στην ουσία, λύση συνομοσπονδίας επί τη βάσει δύο ισχυρών κυρίαρχων κρατών, με μιαν ασθενή κεντρική κυβέρνηση, αποψιλωμένη, ουσιαστικά, από θεμελιώδεις εξουσίες.

Πρόσθετα, φαίνεται να επιδιώκει να διασφαλίσει τη δυνατότητα παρέμβασης των συνιστώντων κρατιδίων στις λειτουργίες της κεντρικής κυβέρνησης.
Συγκεκριμένα, οι Τούρκοι διατυπώνουν τις ακόλουθες θέσεις: 1. Δεν θα υπάρχει επικυριαρχία, υπεροχή, ιεράρχηση μεταξύ της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης και των Συνιστωσών Πολιτειών. 2. Η σχέση ανάμεσα στην Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση και τις Συνιστώσες Πολιτείες θα είναι σχέση μεταξύ δύο οντοτήτων, οι οποίες μοιράζονται τις αρμοδιότητες/εξουσίες της Ομοσπονδίας σύμφωνα με τις αρχές διαμοιρασμού εξουσίας που καθορίζονται από το Σύνταγμα.

3. Σύμφωνα με το Σύνταγμα, τα εκτελεστικά, νομοθετικά, δικαστικά και διοικητικά όργανα της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης δεν θα διεκδικούν καμία υπεροχή επί των οργάνων των συνιστωσών πολιτειών. Τα όργανα/δημόσιοι αξιωματούχοι της ομοσπονδιακής κυβέρνησης δεν θα διεκδικούν δικαιώματα να δίνουν διαταγές ή οδηγίες στα όργανα των συνιστωσών πολιτειών.

4. Οι συνιστώσες πολιτείες θα έχουν ίσο καθεστώς. Μέσα στα όρια του Συντάγματος και των εδαφικών τους ορίων, κάθε συνιστώσα πολιτεία θα ασκεί κυριαρχικά όλες τις εξουσίες που δεν αποδίδονται από το Σύνταγμα στην Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση, οργανωμένη ελεύθερα σύμφωνα με το δικό της Σύνταγμα. 5. Η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση θα εμπιστευτεί, αναλόγως, την εφαρμογή των ομοσπονδιακών νόμων, συμπεριλαμβανομένης και της συλλογής συγκεκριμένων μορφών φόρων στις συνιστώσες πολιτείες. 6. Κάθε μέτρο που θα θεσπίζεται από τα ομοσπονδιακά όργανα δεν θα υπερέχει των μέτρων που θεσπίζονται από τις αρμόδιες αρχές των Συνιστώντων Κρατών.

Εκτελεστική Εξουσία
Τεράστιες, επίσης, είναι οι διαφορές, όσον αφορά τη δομή και τη σύνθεση της εκτελεστικής εξουσίας.

Η τουρκική πλευρά προτείνει ένα προεδρικό συμβούλιο, το οποίο να «εκλέγεται από τη Γερουσία για πενταετή θητεία», με επτά μέλη, «τέσσερα από τα οποία να προέρχονται από την πιο πολυπληθή κοινότητα και τρία από τη λιγότερο πολυπληθή».

Στο θέμα της εκλογής, οι Τούρκοι εισηγούνται, «οι Σύμβουλοι να εκλέγονται από τη Γερουσία με ενιαία λίστα με πλειοψηφία. Η πλειοψηφία αυτή θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει τις ξεχωριστές πλειοψηφίες των γερουσιαστών που προέρχονται από κάθε συνιστώσα πολιτεία. Σ’ αυτή τη λίστα θα προσδιορίζονται τα μέλη της Προεδρίας». Όσον αφορά την Προεδρία και την εναλλαγή σ’ αυτήν, προτείνουν, η Προεδρία να αποτελείται από έναν Πρόεδρο και έναν Αντιπρόεδρο, που θα προέρχονται από τις δύο κοινότητες και θα εναλλάσσονται κάθε δώδεκα μήνες. Εισηγούνται, επίσης, ο «πρώτος Πρόεδρος του Συμβουλίου σε κάθε θητεία να είναι το μέλος που προέρχεται από την πιο πολυπληθή κοινότητα».

Αντίθετα, η ε/κ πλευρά προτείνει εκλογή του Προέδρου και Αντιπροέδρου ως «εκλογικού ζευγαριού» (ticket) «μέσω καθολικής μυστικής ψηφοφορίας από τους πολίτες της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας».

Η θητεία τους προσδιορίζεται σε έξι χρόνια και θα εναλλάσσονται στο αξίωμα του Προέδρου και του Αντιπροέδρου με αναλογία 4:2. Προτείνεται, επίσης, να «εκλέγεται το ζευγάρι που λαμβάνει περισσότερο από το 50% των έγκυρων ψήφων σε κάθε κοινότητα.
Όσον αφορά τη σύνθεση και τη λήψη αποφάσεων στο Υπουργικό Συμβούλιο, η ε/κ πλευρά εισηγείται το Υ.Σ. να αποτελείται από Ελληνοκυπρίους και Τουρκοκυπρίους με αναλογία 6:3 και να διορίζεται από κοινού από τον Πρόεδρο και τον Αντιπρόεδρο. Αν αυτό δεν είναι εφικτό, ο καθένας θα διορίζει τα μέλη που προέρχονται από την κοινότητά του/της.

Εγγυήσεις-διεθνείς συμφωνίες
Αμετακίνητη είναι η θέση της τ/κ πλευράς και στο θέμα των εγγυήσεων, όπως αναπτύσσεται στην ενότητα Εξωτερικές Σχέσεις. Μεταξύ άλλων, οι Τούρκοι προτείνουν: «Η Κύπρος θα διατηρήσει ειδικούς δεσμούς φιλίας και θα σεβαστεί την ισορροπία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, η οποία εγκαθιδρύθηκε από τις Συμφωνίες του 1960 και από το νέο Έγγραφο Διευθέτησης, στα πλαίσια ενός ειρηνικού περιβάλλοντος στην Ανατολική Μεσόγειο. Θα αποδώσει σε αυτές τις δύο χώρες ίση μεταχείριση μέχρις ότου η Τουρκία καταστεί μέλος της Ε.Ε. Σαφή θέματα ίσης μεταχείρισης θα ρυθμίζονται από σχετικούς νόμους».

Άλλη τουρκική θέση στην ενότητα Εξωτερικές Σχέσεις αφορά στη σύναψη διεθνών συμφωνιών των συνιστωσών πολιτειών, όπου καταγράφονται, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Η σύναψη διεθνών συμφωνιών θα διεξάγεται με βάση τις ακόλουθες αρχές: οι Συνιστώσες Πολιτείες έχουν το δικαίωμα να συνάπτουν διεθνείς συμφωνίες με άλλα κράτη, διεθνείς οργανισμούς και υπο-οντότητες σε όλα τα ζητήματα στα πλαίσια της σφαίρας των αρμοδιοτήτων τους. Τέτοιες συμφωνίες πρέπει να είναι συμβατές με τη συμμετοχή της Κύπρου στην Ε.Ε.».

Αντίθετα, όσον αφορά στο θέμα των εγγυήσεων, η ε/κ πλευρά το παραπέμπει στη συζήτηση του κεφαλαίου της Ασφάλειας. Σημειώνεται συγκεκριμένα: «Όλα τα θέματα που σχετίζονται με τις Συνθήκες Εγγυήσεως, Συμμαχίας και Εγκαθίδρυσης θα πρέπει να συζητηθούν περιεκτικά κάτω από το Κεφάλαιο για την Ασφάλεια».

Όσον αφορά το θέμα των διεθνών συμφωνιών των ομόσπονδων περιοχών, η θέση της ε/κ καταγράφεται ως ακολούθως: «Οι ομόσπονδες περιοχές δύναται να συνάπτουν διεθνείς συμφωνίες μόνο σε πολιτιστικά και εμπορικά θέματα, εφόσον τέτοιες συμφωνίες δεν βλάπτουν την Ομόσπονδη Κυπριακή Δημοκρατία, την αρμοδιότητα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης ή της άλλης ομόσπονδης περιοχής και είναι συμβατές με τη συμμετοχή της Κύπρου στην Ε.Ε.».

Ιθαγένεια
Το ζήτημα της ιθαγένειας τοποθετείται στην ενότητα Ομοσπονδιακές Αρμοδιότητες και καταγράφεται στα σημεία σύγκλισης, «περιλαμβανομένης της έκδοσης διαβατηρίων και μετανάστευσης, περιλαμβανομένου ασύλου, απέλασης και έκδοσης αλλοδαπών.
Ωστόσο, σε υποσημείωση, υπό τον αριθμό 2, διευκρινίζεται ότι η ιθαγένεια και όσα την αφορούν, τίθεται «υπό την αίρεση της συζήτησης σχετικά με τα πολιτικά δικαιώματα».
Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι, ως πρώτο σημείο διαφωνίας των Τούρκων στην ενότητα Ομοσπονδιακές Αρμοδιότητες καταγράφεται «ο ρόλος και η επίβλεψη του τραπεζικού τομέα», με την υποσημείωση «τηρουμένης της σύστασης ανεξάρτητου ρυθμιστικού σώματος με αριθμητικά ίση εκπροσώπηση».